Przepisy porządkowe na drogach publicznych.

USTAWA

z dnia 7 października 1921 r.

o przepisach porządkowych na drogach publicznych.

I.

Przepisy ogólne.

Art.  1. ¹

(uchylony).

Art.  2.

Ochroną i utrzymanie dróg publicznych wykonywają przy ścisłem zastosowaniu niniejszej ustawy właściwe zarządy drogowe, ustanowione wedle postanowień ustawy z dnia 10 grudnia 1920 r. (Dz. Ust. z r. 1921, № 6, poz. 32) o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczypospolitej Polskiej,

Art.  3.

Szczegółowe rozporządzenia o używaniu, ochronie i utrzymaniu dróg publicznych, wydawane na podstawie niniejszej ustawy przez Ministra Robót Publicznych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, a także z innymi interesowanymi ministrami, oraz szczegółowe rozporządzenia, wydawane przez samorządy wojewódzkie, a jak długo samorządy te nie zostaną zorganizowane - przez wojewodów - winny być obwieszczane.

Obwieszczenie tych rozporządzeń nastąpi przez ogłoszenie na tablicach, umieszczonych przy drogach i mostach, oraz przez ogłoszenia, wywieszone w urzędach gminnych i rozpowszechniane w sposób, używany w danej miejscowości.

II.

Przepisy, dotyczące używania i ochrony dróg.

Art.  4. ²

(uchylony).

Art.  5.

Rozporządzenia Ministra Robót Publicznych i Ministra Spraw Wewnętrznych oraz rozporządzenia samorządów wojewódzkich, względnie wojewodów (art. 3) uregulują:

1) zakazy włóczenia po drogach przedmiotów psujących drogi,

2) zakazy zanieczyszczenia dróg i ich przynależności,

3) zakazy tratowania i wypasania skarp, nasypów i rowów;

nadto przepisy te unormują:

1) szerokość ładunków oraz szerokość obręczy wozów ciężarowych,

2) używanie hamulców przy wozach,

3) ochronę mostów i ruchu na mostach,

4) znaki drogowe i znaki ostrzegawcze,

5) szybkość jazdy i ruch pojazdów konnych, mechanicznych i rowerów, pędzenie zwierząt oraz międzynarodowy ruch samochodów,

6) utrzymanie zajazdów, urządzenie rogatek i skrzyżowanie dróg,

7) przewóz materjałów wybuchowych, lekkopalnych i t. p.

Art.  6. ³

(uchylony).

Art.  7. ⁴

(uchylony).

Art.  8.

Zarządom telegrafów i telefonów służy prawo prowadzenia wzdłuż dróg publicznych przewodów napowietrznych, lub podziemnych, bez żadnej za to zapłaty.

Przeprowadzenie to wykonywa się w porozumieniu z zarządami drogowemi i według ich wskazówek, do których zarządy telegrafów i telefonów mają się zastosować.

Art.  9. ⁵

Minister Robót Publicznych, po wysłuchaniu opinji zarządów drogowych, w porozumieniu z właściwymi ministrami ustali sposób użycia pasa drogowego do przeprowadzenia kolei, tramwajów, przewodów elektrycznych, wodociągów, gazociągów, urządzeń odwadniających i t. p.

Warunki użycia dróg na powyższe cele winny przedewszystkiem mieć na względzie bezpieczeństwo publiczne i swobodę ruchu na drodze.

Przedsiębiorstwa będą obowiązane do wykonania na swój koszt robót potrzebnych dla zabezpieczenia trwałości drogi i bezpieczeństwa ruchu oraz do utrzymania wykonanych w tym celu urządzeń. Za używanie drogi może być oznaczona opłata na rzecz właściwego zarządu drogowego na zasadzie porozumienia się przedsiębiorstwa z tym zarządem, o ile skutkiem używania drogi dla urządzeń wyżej wymienionych wzrosną koszty utrzymania drogi. Opłata ta nie może przewyższać wysokości wzrostu kosztów utrzymania drogi.

W razie braku porozumienia wysokość opłaty oznacza wojewoda przy współudziale wydziału wojewódzkiego (izby wojewódzkiej) z głosem stanowczym co do dróg, których utrzymanie bądź należy bądź zostało przekazane gminom wiejskim i miejskim oraz powiatowym związkom samorządowym. Co do dróg pozostałych wysokość opłaty oznacza Minister Komunikacji.

Zakładanie takich urządzeń poza granicami uprawnień koncesji i zezwoleń właściwych władz nie pociąga za sobą żadnych stałych służebności, przedawnień, lub jakichkolwiek obciążeń dróg publicznych. Na wypadek uchylania się przedsiębiorstw od obowiązków, nałożonych na nie z tytułu niniejszego artykułu, mogą one być zmuszane do wykonania tych zobowiązań, względnie właściwy zarząd drogowy wykona potrzebne roboty na koszt odnośnego przedsiębiorstwa.

III.

Przepisy, dotyczące utrzymania dróg.

Art.  10.

Na odcinkach dróg publicznych o twardej nawierzchni, prze chodzących przez miasta, miasteczka, osady i wsie o zwartem zabudowaniu, zarządy gminne są obowiązane do oczyszczania tych dróg z kurzu i błota i usuwania zgarniętego materjału, przyczem mogą obowiązek ten nałożyć na właścicieli przyległych nieruchomości.

Art.  11.

O ile szerokość korony istniejącej drogi państwowej, wojewódzkiej i powiatowej nie pozwala na składanie na niej ziemi, błota lub kurzu, zgarniętego z drogi, na sadzenie drzew przydrożnych i ustawianie słupów dla przewodów elektrycznych lub telefonicznych, właściciele gruntów przyległych do dróg winni pozostawić w tym celu wolne od uprawy pasy gruntu na szerokości 75 centymetrów, mierząc od zewnętrznego brzegu rowu lub stopy nasypu. O potrzebie rozszerzenia istniejącego pasa gruntu do 75 centymetrów wzdłuż dróg wojewódzkich i powiatowych orzeka samorząd wojewódzki.

Powiatowy związek samorządowy może zobowiązać właścicieli gruntów przydrożnych do pozostawienia wolnego od uprawy passa gruntu takiejże szerokości i przy drogach gminnych.

Posiadacz tego pasa przydrożnego jest obowiązany zezwolić na bezpłatne składanie na nim ziemi, błota lub kurzu, zgarniętego z drogi, na. sadzenie na nim drzew przydrożnych oraz ustawianie słupów dla przewodów elektrycznych.

Posiadacze przydrożnych gruntów obowiązani są zezwolić na rozrzucanie błota lub kurzu, złożonego na pasie przydrożnym, po przyległych polach uprawnych, lub łąkach w czasie, kiedy to rozrzucanie nie będzie szkodziło zasiewom, trawom i t. p.

Art.  12. ⁶

W wypadkach, gdzie droga publiczna przecina las, właściciel jego, jeżeli osuszenie drogi, bezpieczeństwo ruchu, zabezpieczenie przeciwko tworzeniu się zasp śnieżnych tego wymagają, - może być zobowiązany na podstawie dobrowolnej umowy, a w braku zgody na podstawie orzeczenia powiatowej władzy administracji ogólnej w stosunku do dróg gminnych oraz w stosunku do tych dróg powiatowych wojewódzkich i państwowych, których budowa i utrzymanie przekazane zostały powiatowym związkom samorządowym, zaś - wojewódzkiej władzy administracji ogólnej w stosunku do dróg nie przekazanych powiatowym związkom samorządowym - do utrzymywania po obu stronach drogi pasa ziemi wolnego od drzew i krzaków określonej w każdym wypadku szerokości za jednorazowem odszkodowaniem.

Kto się nie zadowoli orzeczeniem władzy administracyjnej w sprawie wysokości odszkodowania, temu przysługuje prawo zwrócenia się do sądu w terminie 30 dniowym, co nie wstrzymuje wykonania orzeczenia administracyjnego, jeżeli odszkodowanie zostanie złożone do depozytu sądowego.

Art.  13.

Podczas naprawy dróg publicznych i mostów zarząd drogowy, wykonywujący te roboty, winien zostawić dla ruchu wolną przestrzeń, potrzebną przynajmniej dla jednego pojazdu a jeżeli to jest niemożliwe-urządzić prowizoryczny objazd.

Art.  14. ⁷

Właściciele gruntów, przylegających do drogi publicznej, obowiązani są dozwolić na urządzenie czasowego przejazdu przez ich grunty, o ile zarząd drogowy uzna to za konieczne z powodu wydarzeń, sprowadzających przerwę w komunikacji, jak np. z powodu przełomów nawierzchni drogi, wielkich zasp śniegowych, usuwisk, zniesienia mostów), lub grobli drogowych, lub też z powodu przebudowy lub naprawy drogi.

Za szkody wyrządzone właściciel będzie odpowiednio wynagrodzony przez zarząd drogi na podstawie dobrowolnej umowy, lub w braku tejże na mocy orzeczenia powiatowej władzy administracji ogólnej w stosunku do dróg gminnych oraz w stosunku do tych dróg powiatowych wojewódzkich i państwowych, których budowa i utrzymanie zostały przekazane powiatowym związkom samorządowym, zaś orzeczeniem wojewódzkiej władzy administracji ogólnej w stosunku do dróg nie przekazanych powiatowym związkom samorządowym.

Zainteresowanemu służy prawo zwrócenia się do sądu co do wysokości odszkodowania jak w art. 12.

Art.  15. ⁸

(uchylony).

Art.  16.

W miejscach przecięcia się drogi publicznej z inną drogą publiczną lub prywatną, na rowie przydrożnym ma być zbudowany, jeżeli zachodzi potrzeba, podług przepisów lub wskazówek zarządu drogi most lub przepust, którego budowa i utrzymanie obciąża zarządy dróg publicznych, względnie właścicieli dróg prywatnych, łączących się z daną drogą publiczną. To samo tyczy się dojazdów i dostępów do zabudowań i gruntów. Budujący lub utrzymujący drogę gruntową, która wychodzi na drogę publiczną, obowiązany jest na żądanie zarządu drogi publicznej własnym kosztem wybrukować lub wysypać tłuczniem lub żwirem drogę gruntową na długości do 25 metrów, licząc od brzegu jezdni drogi publicznej.

Art.  17. ⁹

Minister Komunikacji wyda przepisy co do odwadniania dróg oraz w porozumieniu z Ministrami Opieki Społecznej i i Spraw Wewnętrznych co do odprowadzania wód ze sztucznych ścieków do rowów przydrożnych.

Przy budowie lub przebudowie młynów, jazów, stawów, zbiorników, mostów i innych budowli wodnych, zmieniających warunki przepływu wód pod mostami na drogach publicznych, mają być przy wydawaniu odnośnych zezwoleń uwzględnione żądania zarządów drogowych.

Art.  18.

Wzdłuż wszystkich dróg publicznych, państwowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, wszędzie gdzie tylko warunki miejscowe na to pozwalają, należy posadzić i utrzymywać rzędy drzew, o ile można, owocowych lub żywopłoty.

Sadzenie, utrzymywanie i użytkowanie drzew przydrożnych należy do zarządów drogowych.

W razie zaniedbania powyższego obowiązku przez zarządy drogowe, wyższe instancje samorządwe, względnie województwa (art. 3) mogą zarządzić obsadzenie dróg drzewami na koszt niedbałych zarządów drogowych.

Zarządy drogowe sadzą drzewa bądź na koronie drogi, bądź za rowami na pasach gruntu, stanowiących własność drogi lub pozostawionych przez właścicieli przydrożnych gruntów wolnemi od uprawy w myśl art. 11 niniejsze; ustawy.

Na drogach gminnych, na których powiatowy związek samorządowy nie ustanowił tego pasa (art. 11 ust. 2), obsadzanie dróg za rowami jest obowiązkiem właścicieli gruntów przydrożnych, którzy posadzone drzewa utrzymują i użytkują.

Ogólne przepisy o sposobach obsadzania dróg, oraz przepisy o utrzymaniu drzew przydrożnych wyda Minister Robót Publicznych, a szczegółowe przepisy dla dróg samorządowych wydadzą poszczególne związki samorządowe wojewódzkie.

Postanowienie niniejszego artykułu nie zmienia stosunków prawnych, jakie zachodzą co do drzew już istniejących za rowami aż do czasu usunięcia tych drzew.

IV.

Przepisy karne.

Art.  19. ¹⁰

(uchylony).

Art.  20.

Służba drogowa, uprawniona do wykonywania nadzoru nad przestrzeganiem przepisów niniejszej ustawy, przy wykonywaniu swoich obowiązków powinna nosić przepisane oznaki służbowe i posiadać odpowiednie legitymacje, wydane przez właściwe zarządy drogowe.

Art.  21. ¹¹

Winny naruszenia przepisów niniejszej ustawy oraz przepisów, wydanych na jej podstawie, ulega - o ile dany czyn nie jest zagrożony karą surowszą - karze grzywny do tysiąca złotych lub aresztu do sześciu tygodni, albo obu tym karom łącznie.

Jeżeli czyn przestępny polega na uszkodzeniu dobra publicznego, należy wymierzyć grzywnę nie niższa od dwukrotnej wysokości zrządzonej szkody, jednak nie ponad miarę, określoną w ust. 1.

Podżeganie, pomoc, tudzież usiłowanie są karalne.

Władza orzekająca oznaczy w orzeczeniu, na wypadek niemożności ściągnięcia grzywny, karę zastępczego aresztu według swego uznania, jednak nie ponad cztery tygodnie.

Art.  21a. ¹²

(uchylony).

Art.  21b. ¹³

(uchylony).

Art.  22. ¹⁴

Do orzekania o przestępstwach, przewidzianych w niniejszej ustawie, powołane są powiatowe władze administracji ogólnej.

Ukarany orzeczeniem powiatowej władzy administracji ogólnej może w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia orzeczenia wnieść na ręce tejże władzy żądanie przekazania sprawy właściwemu sądowi powiatowemu (pokoju), który postąpi wedle przepisów postępowania, obowiązujących w pierwszej instancji sądowej. Wyrok sądu okręgowego wydany w drugiej instancji jest prawomocny.

Na obszarze mocy obowiązującej ustawy postępowania karnego z 1877 r. stosują się przepisy o wydawaniu policyjnych zarządzeń karnych.

Osobom, wymienionym w art. 21 b), służy narówni ze skazanym prawo żądania przekazania sprawy sądowi.

Art.  23.

Rząd jest upoważniony do obniżania, lub podwyższania przewidzianego wymiaru grzywien w miarę wzrostu, lub obniżania się waluty.

Art.  24.

Grzywny oraz koszty przywrócenia drogi do pierwotnego stanu wpływają do właściwego zarządu drogowego, w zależności od tego, na jakiej kategorji dróg przekroczenie miało miejsce.

Art.  25.

O ile przepisy powszechnej ustawy cywilnej w poszczególnych dzielnicach nie przewidują takiej majątkowej odpowiedzialności, za szkody wyrządzone na drogach publicznych odpowiadają majątkowo rodzice za dzieci niepełnoletnie z nimi mieszkające, służbodawcy oraz właściciele pojazdów i zwierząt - za służbę niżej lat czternastu. Współwłaściciele odpowiadają solidarnie.

W razie niewykrycia sprawcy szkód, wyrządzonych na drogach publicznych, odpowiedzialność ponosi wieś, osada lub miasto, na których terenie szkody dokonano, o ile znamiona szkody wskazują, że wyrządziła je ludność miejscowa.

V.

Przepisy końcowe.

Art.  26. ¹⁵

Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrom: Robót Publicznych i Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, a co do art. 21 - 22 również Ministrowi Sprawiedliwości.

Art.  27.

Ustawa niniejsza wchodzi w życie w trzy miesiące od jej ogłoszenia. Jednocześnie tracą moc obowiązującą wszelkie ustawy i rozporządzenia obowiązujące dotychczas w poszczególnych dzielnicach w przedmiocie przepisów porządkowych o używaniu, ochronie i utrzymaniu dróg.

1 Art. 1 uchylony przez art. 28 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U.61.53.295) z dniem 2 grudnia 1961 r.

2 Art. 4 uchylony przez art. 28 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U.61.53.295) z dniem 2 grudnia 1961 r.

3 Art. 6 uchylony przez art. 28 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U.61.53.295) z dniem 2 grudnia 1961 r.

4 Art. 7 uchylony przez art. 46 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 grudnia 1960 r. o kolejach (Dz.U.60.54.311) z dniem 8 grudnia 1960 r.

5 Art. 9 zmieniony przez art. 94 pkt 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r. o unormowaniu właściwości władz i trybu postępowania w niektórych działach administracji państwowej (Dz.U.34.110.976) z dniem 31 stycznia 1935 r.

6 Art. 12 zmieniony przez art. 94 pkt 2 rozp. z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r. o unormowaniu właściwości władz i trybu postępowania w niektórych działach administracji państwowej (Dz.U.34.110.976) z dniem 31 stycznia 1935 r.

7 Art. 14 zmieniony przez art. 94 pkt 3 rozp. z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r. o unormowaniu właściwości władz i trybu postępowania w niektórych działach administracji państwowej (Dz.U.34.110.976) z dniem 31 stycznia 1935 r.

8 Art. 15 uchylony przez art. 43 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o planowaniu przestrzennym (Dz.U.61.7.47) z dniem 16 listopada 1961 r.

9 Art. 17 zmieniony przez art. 94 pkt 5 rozp. z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r. o unormowaniu właściwości władz i trybu postępowania w niektórych działach administracji państwowej (Dz.U.34.110.976) z dniem 31 stycznia 1935 r.

10 Art. 19 uchylony przez art. 28 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U.61.53.295) z dniem 2 grudnia 1961 r.

11 Art. 21:

- zmieniony przez § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 1923 r. (Dz.U.23.54.378) zmieniającego nin. ustawę z dniem 26 maja 1923 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 14 lutego 1928 r. (Dz.U.28.18.151) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 lutego 1928 r.

12 Art. 21a uchylony przez art. 28 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U.61.53.295) z dniem 2 grudnia 1961 r.

13 Art. 21b uchylony przez art. 28 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U.61.53.295) z dniem 2 grudnia 1961 r.

14 Art. 22:

- zmieniony przez § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 1923 r. (Dz.U.23.54.378) zmieniającego nin. ustawę z dniem 26 maja 1923 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozp. z mocą ustawy z dnia 14 lutego 1928 r. (Dz.U.28.18.151) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 lutego 1928 r.

15 Art. 26 zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozp. z mocą ustawy z dnia 14 lutego 1928 r. (Dz.U.28.18.151) zmieniającej nin. ustawę z dniem 28 lutego 1928 r.

• Identyfikator: Dz.U.1921.89.656
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Przepisy porządkowe na drogach publicznych.
• Data aktu: 07/10/1921
• Data ogłoszenia: 12/11/1921
• Data wejścia w życie: 12/02/1922