Rodzaje i kategorie handlowych zakładów i punktów gastronomicznych.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA HANDLU WEWNĘTRZNEGO I USŁUG
z dnia 10 lipca 1974 r.
w sprawie rodzajów i kategorii handlowych zakładów i punktów gastronomicznych.

Na podstawie art. 3 ust. 1 dekretu z dnia 29 października 1952 r. o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia (Dz. U. z 1952 r. Nr 44, poz. 301, z 1956 r. Nr 54, poz. 244 i z 1971 r. Nr 12, poz. 115) oraz § 1 zarządzenia nr 40 Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 maja 1966 r. w sprawie przekazania Ministrowi Handlu Wewnętrznego uprawnień do wydawania przepisów w zakresie sprzedaży przez placówki handlu detalicznego i przemysłu gastronomicznego (Monitor Polski z 1966 r. Nr 24, poz. 123, z 1969 r. Nr 36, poz. 271 i z 1972 r. Nr 4, poz. 17) zarządza się, co następuje:
§  1.
1.
Zarządzenie określa rodzaje i kategorie handlowe uspołecznionych i nie uspołecznionych zakładów i punktów gastronomicznych sieci otwartej, zwanych dalej placówkami gastronomicznymi, oraz zasady ich zaszeregowania do odpowiednich rodzajów i kategorii.
2.
Zarządzenie nie dotyczy zakładów i punktów gastronomicznych prowadzonych:
1)
przez przedsiębiorstwa zgrupowane w Wojskowej Centrali Handlowej,
2)
na morskich statkach handlowych.
§  2.
1.
Placówki gastronomiczne dzielą się na:
1)
zakłady gastronomiczne, do których zalicza się:
a)
restauracje, jadłodajnie i bary restauracyjne,
b)
samoobsługowe bary szybkiej obsługi (w tym mleczne), przekąskowe oraz uniwersalne,
c)
kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie, winiarnie, miodosytnie i piwiarnie oraz odpowiadające im bary samoobsługowe,
d)
bary rozrywkowe i bary alkoholowe,
2)
punkty gastronomiczne, do których zalicza się: bufety, smażalnie, pijalnie i lodziarnie.
2.
Zaszeregowanie placówek gastronomicznych do odpowiedniego rodzaju jest uzależnione od:
1)
rodzaju sprzedawanych wyrobów kulinarnych i ciastkarskich oraz towarów handlowych,
2)
rodzaju lub mocy napojów alkoholowych dopuszczonych do sprzedaży w danej placówce bądź nieprowadzenia sprzedaży tych napojów,
3)
rodzaju i zakresu usług podstawowych i dodatkowych świadczonych konsumentom,
4)
stosowanych form obsługi konsumentów,
5)
warunków lokalowych i technicznych prowadzenia określonej działalności gastronomicznej.
§  3.
1.
Ustala się następujące kategorie handlowe placówek gastronomicznych: Lux, I (specjalna A), II (specjalna B), III (specjalna C), IV i V.
2.
Placówki gastronomiczne podlegają zaszeregowaniu do następujących kategorii handlowych:
1)
zakłady gastronomiczne:
a) 1
restauracje (z wyjątkiem wagonów restauracyjnych i restauracji na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej), kawiarnie, herbaciarnie, winiarnie oraz miodosytnie

- do kategorii Lux, I i II,

wyjątkowo III,

b)
bary rozrywkowe - do kategorii Lux i I,
c)
bary alkoholowe - do kategorii I,
d) 2
cukiernie oraz piwiarnie - do kategorii I i II,

wyjątkowo III,

e) 3
bary restauracyjne oraz jadłodajnie (z wyjątkiem jadłodajni na terenach o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych)

- do kategorii II, wyjątkowo

III,

f)
bary samoobsługowe (z wyjątkiem barów w pociągach oraz na terenach o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych)

- do kategorii III i IV,

g)
jadłodajnie i bary na terenach o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych - do kategorii specjalnej A, B

i C,

h)
wagony restauracyjne oraz restauracje na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej

- do kategorii specjalnej A i

B,

i)
bary w pociągach - do kategorii specjalnej B i

C,

2)
punkty gastronomiczne:
a)
bufety na terenach o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych - do kategorii specjalnej A, B

i C,

b)
bufety na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej - do kategorii specjalnej B i

C,

c)
bufety w pociągach - do kategorii specjalnej C,
d)
pozostałe punkty gastronomiczne - do kategorii V.
§  4.
1.
Do kategorii handlowej Lux mogą być zaszeregowane zakłady gastronomiczne z obsługą kelnerską, wymienione w § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a) i b) - o charakterze reprezentacyjnym, indywidualnie projektowane, mające wystrój i wyposażenie wnętrz części handlowej o najwyższym standardzie, urozmaicony, atrakcyjny i wykwintny asortyment potraw i napojów bardzo dobrej jakości, sporządzanych przeważnie według własnych przepisów kulinarnych, obsługę na najwyższym poziomie, prowadzące działalność rozrywkową na szczególnie wysokim poziomie artystycznym, mające personel o najwyższych kwalifikacjach zawodowych oraz wysoki standard sanitarny.
2.
Do kategorii handlowej I mogą być zaszeregowane zakłady gastronomiczne z obsługą kelnerską lub bufetowo-kelnerską, wymienione w § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a)-d), mające wystrój i wyposażenie wnętrz części handlowej o wysokim standardzie, zróżnicowany asortyment potraw i napojów bardzo dobrej jakości, obsługę na wysokim poziomie, prowadzące działalność rozrywkową na wysokim poziomie, mające personel o wysokich kwalifikacjach zawodowych oraz co najmniej dobry standard sanitarny. Do kategorii specjalnej A, stanowiącej odpowiednik kategorii I, mogą być zaszeregowane jadłodajnie położone na terenach górskich o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych (znaczna odległość od źródeł zaopatrzenia, utrudniony dowóz zaopatrzenia), bary i bufety położone na terenach wysokogórskich o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych, a także wagony restauracyjne oraz restauracje na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej - mające wyposażenie o średnim standardzie, zapewniające wysoki poziom obsługi konsumentów, urozmaicony asortyment wyrobów kulinarnych oraz nie nasuwający zastrzeżeń standard sanitarny.
3.
Do kategorii handlowej II mogą być zaszeregowane zakłady gastronomiczne z obsługą kelnerską lub bufetowo-kelnerską, wymienione w § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a), d) i e) - mające wystrój i wyposażenie wnętrz części handlowej o średnim standardzie, w miarę możliwości urozmaicony asortyment wyrobów kulinarnych (w tym także popularnych), obsługę na dobrym poziomie oraz dobry standard sanitarny. Do kategorii specjalnej B, stanowiącej odpowiednik kategorii handlowej II, mogą być zaszeregowane jadłodajnie położone na terenach nizinnych o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych, bary i bufety położone na terenach górskich o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych, bary w pociągach oraz bufety na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej - mające wyposażenie w urządzenia i sprzęt niezbędny do sprawnej obsługi konsumentów, asortyment wyrobów kulinarnych dostosowany do charakteru zakładu, a także sprawną obsługę i nie nasuwający zastrzeżeń standard sanitarny. Do kategorii specjalnej B powinny być ponadto zaszeregowane placówki gastronomiczne, o których mowa w ust. 2, nie odpowiadające warunkom przewidzianym dla kategorii specjalnej A.
4. 4
Do kategorii handlowej III mogą być zaszeregowane bary samoobsługowe, z wyjątkiem barów w pociągach oraz na terenach o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych - mające wystrój i wyposażenie wnętrz części handlowej o typowym standardzie, urozmaicony asortyment wyrobów kulinarnych typu popularnego, dobry poziom usług oraz dobry standard sanitarny. Do kategorii handlowej III powinny być ponadto zaszeregowane zakłady gastronomiczne, o których mowa w § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a), d) i e) - nie odpowiadające warunkom przewidzianym co najmniej dla kategorii handlowej II. Do kategorii handlowej III mogą być także zaszeregowane wyjątkowo zakłady gastronomiczne wymienione w § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a), d) i e), nawet jeżeli odpowiadają warunkom przewidzianym dla II kategorii, o ile jest to uzasadnione potrzebami ludności. Do kategorii specjalnej C, stanowiącej odpowiednik kategorii handlowej III, powinny być zaszeregowane bary i bufety położone na terenach nizinnych o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych, bufety w pociągach oraz placówki gastronomiczne, o których mowa w ust. 3, nie odpowiadające warunkom przewidzianym dla kategorii specjalnej B.
5.
Do kategorii handlowej IV powinny być zaszeregowane bary samoobsługowe, z wyjątkiem barów w pociągach oraz na terenach o utrudnionych warunkach prowadzenia placówek gastronomicznych - nie odpowiadające warunkom przewidzianym dla kategorii handlowej III - mające wystrój i wyposażenie wnętrz części handlowej o typowym standardzie, ograniczony asortyment popularnych wyrobów kulinarnych, dostatecznie sprawną obsługę oraz dostateczny standard sanitarny.
6.
Do kategorii handlowej V powinny być zaszeregowane pozostałe punkty gastronomiczne, mieszczące się w wyodrębnionych pomieszczeniach obiektów stałych nie spełniających wymagań przewidzianych dla zakładów gastronomicznych, w nie wyodrębnionych pomieszczeniach obiektów stałych lub ruchomych o przeznaczeniu niegastronomicznym, w obiektach tymczasowych lub barobusach - wyposażone w niezbędne urządzenia i sprzęt do produkcji i samoobsługowej sprzedaży oraz odpowiadające minimalnym wymaganiom sanitarnym określonym w odrębnych przepisach.
§  5.
Szczegółowe warunki zaszeregowania placówek gastronomicznych do kategorii handlowych oraz przedmiot działalności poszczególnych rodzajów placówek gastronomicznych określają odrębne przepisy.
§  6. 5
 
1.
Zaszeregowania placówek gastronomicznych do rodzaju i kategorii handlowej dokonują:
1)
w odniesieniu do placówek gastronomicznych prowadzonych przez jednostki gospodarki uspołecznionej - właściwe terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego na wniosek jednostki organizacyjnej, której placówki te są podporządkowane,
2)
w odniesieniu do nie uspołecznionych placówek gastronomicznych - właściwe terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego.
2.
Zaszeregowania wagonów restauracyjnych, barów i bufetów w pociągach oraz restauracji i bufetów na statkach żeglugi przybrzeżnej i śródlądowej dokonują terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego, właściwe ze względu na siedzibę jednostki organizacyjnej, do której placówki te należą, na wniosek tej jednostki.
3.
Wnioski, o których mowa w ust. 1 i 2, powinny zawierać stwierdzenie, że placówka gastronomiczna odpowiada obowiązującym warunkom i kryteriom zaszeregowania.
§  7. 6
Jeżeli placówka gastronomiczna nie odpowiada warunkom przewidzianym dla rodzaju i kategorii handlowej, do której została zaszeregowana, właściwy terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego dokonuje zmiany zaszeregowania placówki zgodnie z przepisami § 2-5.
§  8.
Rodzaj i kategoria handlowa placówki gastronomicznej powinny być uwidocznione na jej szyldzie, pieczęci firmowej, jadłospisach i innych drukach firmowych.
§  9.
Właściwe terenowo organy administracji państwowej dokonają niezwłocznie weryfikacji wszystkich placówek gastronomicznych oraz ustalą rodzaj i kategorię handlową.
§  10.
Traci moc zarządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego z dnia 31 lipca 1963 r. w sprawie przedmiotu działalności i rodzajów zakładów gastronomicznych (Monitor Polski Nr 61, poz. 311).
§  11.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
1 § 3 ust. 2 pkt 1 lit. a) zmieniona przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1980 r. (M.P.80.17.86) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 lipca 1980 r.
2 § 3 ust. 2 pkt 1 lit. d) zmieniona przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1980 r. (M.P.80.17.86) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 lipca 1980 r.
3 § 3 ust. 2 pkt 1 lit. e) zmieniona przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1980 r. (M.P.80.17.86) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 lipca 1980 r.
4 § 4 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1980 r. (M.P.80.17.86) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 lipca 1980 r.
5 § 6:

- zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 14 kwietnia 1976 r. (M.P.76.20.92) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 6 maja 1976 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 3 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1980 r. (M.P.80.17.86) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 lipca 1980 r.

6 § 7:

- zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 14 kwietnia 1976 r. (M.P.76.20.92) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 6 maja 1976 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 4 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1980 r. (M.P.80.17.86) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 lipca 1980 r.

Zmiany w prawie

Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1974.28.171

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Rodzaje i kategorie handlowych zakładów i punktów gastronomicznych.
Data aktu: 10/07/1974
Data ogłoszenia: 09/08/1974
Data wejścia w życie: 09/08/1974