Zawieranie zakładowych umów zbiorowych.

UCHWAŁA NR 61
RADY MINISTRÓW
z dnia 6 lutego 1954 r.
w sprawie zawierania zakładowych umów zbiorowych.

W celu stworzenia jak najlepszych warunków przyspieszenia poprawy bytu załóg przez wszechstronny rozwój i realizację zobowiązań kierownictwa i pracowników zakładów w dziedzinie wykonania i przekraczania zadań produkcyjnych oraz zadań dotyczących polepszenia warunków bytowo-materialnych i kulturalnych załogi - Rada Ministrów na wniosek Centralnej Rady Związków Zawodowych uchwala, co następuje:
§  1.
W uspołecznionych zakładach pracy wprowadza się z dniem 1 stycznia 1954 r. zasadę zawierania zakładowych umów zbiorowych.
§  2.
1.
Treścią zakładowej umowy zbiorowej są zobowiązania kierownictwa i załogi zmierzające do:
1)
wykonania i przekroczenia planu produkcji,
2)
poprawy warunków ochrony pracy,
3)
poprawy warunków socjalnych i zdrowotnych,
4)
poprawy warunków bytowych,
5)
rozwoju akcji kulturalno-oświatowej,
6)
rozwoju kultury fizycznej.
2.
Zobowiązania kierownictwa i załogi powinny być ujęte w formę konkretnych zadań, zabezpieczających osiągnięcie celów wskazanych w ust. 1.
§  3.
Wykonanie i przekroczenie planu powinno być zabezpieczone w szczególności przez:
1)
stworzenie warunków pełnego rozwoju współzawodnictwa socjalistycznego, podejmowanie i realizację konkretnych zobowiązań, okazywanie pomocy robotnikom w osiąganiu wydajności i wyników pracy na poziomie przodującej części załogi,
2)
jak najszersze rozwijanie postępu technicznego w drodze stosowania przodujących metod pracy, popierania wynalazczości pracowniczej, unowocześniania mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych itp.,
3)
ulepszanie organizacji pracy i zwiększanie ilości robót zakordowanych,
4)
podnoszenie jakości i trwałości produkowanych wyrobów oraz walkę z brakoróbstwem,
5)
obnażanie kosztów własnych produkcji w drodze zwalczania marnotrawstwa materiałowego, szerokiego stosowania oszczędności na materiałach, surowcach, paliwach itp., przyspieszania obiegu środków obrotowych oraz usprawnienia służby zaopatrzenia materiałowego,
6)
terminowe i sprawne przeprowadzanie remontów agregatów produkcyjnych, przeciwdziałanie przestojom i awariom oraz właściwe wykorzystywanie maszyn, urządzeń itp.,
7)
podnoszenie kwalifikacji robotników w drodze organizowania szkolenia wewnątrzzakładowego, rozwoju szkół stachanowskich i kursów podwyższania kwalifikacji oraz stosowania innych form doszkalania.
§  4.
Poprawa warunków ochrony pracy powinna być zabezpieczona w szczególności przez:
1)
podnoszenie techniki bezpieczeństwa pracy w drodze zastosowania zabezpieczeń i osłon maszyn, pędni, urządzeń pomocniczych, naczyń pod ciśnieniem, urządzeń i przewodów elektrycznych, środków transportu mechanicznego oraz dróg transportowych itp.,
2)
zapewnienie higieny procesów technologicznych i pomieszczeń oraz stworzenie lepszych warunków higieniczno-sanitarnych w drodze racjonalnego oświetlenia, wprowadzania urządzeń wentylacyjnych, mechanizacji procesów technologicznych, budowy i wyposażenia łaźni, umywalni, pralni, pokojów higienicznych dla kobiet itp.,
3)
szkolenie załóg robotniczych, nadzoru średniego i personelu inżynieryjno-technicznego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w drodze organizowania systematycznego instruktażu wstępnego dla nowoprzyjmowanych pracowników, instruktażu okresowego dla zatrudnionych w zakładzie, urządzenia dydaktycznych gabinetów, kącików ochrony pracy itp.,
4)
pełne i terminowe wykorzystanie nakładów na bezpieczeństwo i higienę pracy zgodnie z planem i potrzebami zakładu,
5)
otaczanie kobiet i młodocianych opieką przewidzianą w ustawodawstwie pracy w drodze ścisłego ustalenia stanowisk pracy wzbronionych dla kobiet i dla młodocianych, organizowania systematycznego badania lekarskiego itp.
§  5.
Poprawa warunków socjalnych i zdrowotnych powinna być zabezpieczona w szczególności przez:
1)
pełne, terminowe i celowe wykorzystanie funduszów przeznaczonych na poprawę warunków socjalnych i zdrowotnych oraz pełne i racjonalne wykorzystanie kwot z funduszu zakładowego na cele socjalne i zdrowotne, a w szczególności przez:
a)
rozwijanie opieki nad matką i dzieckiem w drodze rozbudowy i nieprzerwanego prowadzenia urządzeń socjalnych, jak żłobki, przedszkola, świetlice, obiekty kolonijne itp.,
b)
rozwijanie opieki lekarskiej w drodze prowadzenia i rozbudowy ośrodków ambulatoryjnych i punktów pielęgniarsko-felczerskich,
2)
właściwe i pełne wykorzystanie wczasów wypoczynkowych i leczniczych w ramach planowanych urlopów,
3)
prawidłowe regulowanie składek ubezpieczeniowych oraz właściwe obliczanie i terminowe wypłacanie zasiłków z ubezpieczenia chorobowego i rodzinnego.
§  6.
Poprawa warunków bytowych powinna być zabezpieczona w szczególności przez:
1)
usprawnienie działalności i rozwijanie oddziałów zaopatrzenia robotniczego w drodze zabezpieczenia właściwej gospodarki i należytego zaopatrzenia stołówek i punktów usługowych, racjonalnego prowadzenia gospodarstw pomocniczych, rozszerzania sieci punktów usługowych, stałego obniżania ich kosztów własnych itp.,
2)
właściwe dokonywanie remontów mieszkań przyzakładowych, racjonalne przydzielanie otrzymywanych mieszkań oraz okazywanie pomocy w uzyskaniu materiałów budowlanych przez członków załogi remontujących mieszkania we własnym zakresie,
3)
zabezpieczenie jak najlepszych warunków bytowych w domach młodego robotnika i hotelach robotniczych, rozwijanie w nich życia społecznego i kulturalno-oświatowego oraz działalności samorządów,
4)
rozwijanie przyzakładowych ogrodów działkowych, czuwanie nad ich właściwą uprawą, zaopatrywanie ich w odpowiednie wyposażenie oraz pełne wykorzystanie funduszów przeznaczonych na ten cel,
5)
zabezpieczenie rozwoju i właściwej pracy kas zapomogowo-pożyczkowych w drodze terminowego przekazywania do nich kwot przeznaczonych na zapomogi, przydzielenia księgowego, pokrywania kosztów prowadzenia kasy oraz czuwania nad właściwym wykorzystaniem funduszów kas zapomogowo-pożyczkowych itd.
§  7.
Rozwój akcji kulturalno-oświatowej powinien być zabezpieczony w szczególności przez:
1)
organizowanie pracy kulturalno-oświatowej wśród załogi w formie odczytów, referatów, pracy bibliotecznej itp.,
2)
organizowanie pracy masowo-politycznej i kulturalnej w drodze rozwijania prasy fabrycznej, pracy radiowęzła, akcji wypoczynku świątecznego, wykorzystania aparatów kinowych i innych środków oddziaływania kulturalnego i propagandowego,
3)
organizowanie wszelkich form współpracy i łączności ze wsią w drodze obejmowania szefostw nad spółdzielniami produkcyjnymi, PGR, POM i GOM itp.,
4)
organizowanie i zabezpieczenie systematycznej pracy zespołów artystycznych, zaopatrywanie ich w kostiumy, instrumenty i dekoracje oraz organizowanie imprez artystycznych dla załóg i ich rodzin,
5)
planowanie budownictwa obiektów i pomieszczeń kulturalno-oświatowych, wyposażenie i remontowanie zakładowych domów kultury, klubów, świetlic zakładowych, oddziałowych (czerwonych kącików) w domach młodego robotnika i hotelach robotniczych.
§  8.
Rozwój kultury fizycznej i turystyki powinien być zabezpieczony w szczególności przez:
1)
organizowanie kół i sekcji sportowych ze szczególnym uwzględnieniem domów młodego robotnika i hoteli robotniczych,
2)
budowę nowych oraz rozbudowę i remont już istniejących przyzakładowych urządzeń sportowych,
3)
udostępnienie pomieszczeń, sal, świetlic i terenów niezbędnych dla prowadzenia pracy sportowej,
4)
organizowanie imprez sportowych w celu zdobywania odznak SPO, jak również innych masowych imprez sportowych,
5)
organizowanie w ramach wypoczynku świątecznego wycieczek o charakterze turystyczno-krajoznawczym.
§  9.
Treść zakładowej umowy zbiorowej ustala się na podstawie planu techniczno-przemysłowo-finansowego zakładu pracy oraz wytycznych właściwego ministra i zarządu głównego związku zawodowego.
§  10.
Postanowienia zakładowej umowy zbiorowej nie mogą naruszać obowiązujących przepisów prawa.
§  11.
Zakładowa umowa zbiorowa może zawierać dodatkowo wyciągi z przepisów regulujących warunki pracy i płacy, jak np. tabele płac, regulaminy premiowania.
§  12.
1.
Zawarcie zakładowej umowy zbiorowej powinna poprzedzać dyskusja zorganizowana w poszczególnych wydziałach zakładu pracy celem umożliwienia pracownikom zgłaszania postulatów i wniosków do umowy.
2.
Postulaty i wnioski pracowników, zgłoszone w toku kampanii przygotowawczej, należy wziąć pod uwagę przy opracowywaniu zakładowej umowy zbiorowej.
3.
Opracowany projekt zakładowej umowy zbiorowej powinien być przed jej podpisaniem zaakceptowany na ogólnozakładowym zebraniu załogi.
§  13.
Właściwi ministrowie w okresie kampanii przygotowawczej powinni pomóc w przygotowaniu projektu zakładowej umowy zbiorowej przez delegowanie odpowiednich pracowników resortu do zakładów pracy, w których będą zawierane zakładowe umowy zbiorowe.
§  14.
Zakładową umowę zbiorową zawierają: w imieniu zakładu pracy - dyrektor, w imieniu pracowników i związku - rada zakładowa.
§  15.
Zakładowa umowa zbiorowa zostaje zawarta na okres jednego roku.
§  16.
1. 1
Zakładowa umowa zbiorowa podlega rejestracji w centralnym zarządzie nadzorującym działalność zakładu pracy oraz w zarządzie głównym właściwego związku zawodowego. W przypadku gdy przedsiębiorstwo podlega bezpośrednio ministrowi, zakładowa umowa zbiorowa podlega rejestracji w wyznaczonej przez ministra komórce organizacyjnej ministerstwa.
2.
Zakładowa umowa zbiorowa nabiera mocy prawnej z chwilą jej rejestracji.
3.
Zakładowa umowa zbiorowa, która zawiera postanowienia sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa, podlega rejestracji po dokonaniu odpowiedniej zmiany tych postanowień.
§  17.
Szczegółowe zasady zawierania i rejestracji zakładowych umów zbiorowych określi instrukcja Centralnej Rady Związków Zawodowych.
§  18.
1.
Dyrektor i rada zakładowa składają załodze zakładu pracy po zakończeniu każdego kwartału sprawozdanie z wykonania zadań, określonych w zakładowej umowie zbiorowej.
2.
Powyższe sprawozdanie powinno być opracowane na podstawie materiałów uzyskanych w wyniku kontroli społecznej, przeprowadzonej przy udziale aktywu zakładu.
§  19. 2
1.
Dyrektor centralnego zarządu przeprowadza co najmniej raz na kwartał kontrolę wykonania zadań określonych w zakładowej umowie zbiorowej (§ 18 ust. 1) i obowiązany jest do podjęcia niezbędnych kroków dla usunięcia braków i niedociągnięć stwierdzonych w sprawozdaniu.
2.
Właściwy minister przeprowadza co najmniej raz na pół roku kontrolę wykonania zadań wynikających z zakładowych umów zbiorowych oraz dokonuje oceny ich realizacji.
§  20.
Właściwy minister składa raz na pół roku resortowemu wiceprezesowi Rady Ministrów sprawozdanie z realizacji zakładowych umów zbiorowych.
§  21.
1. 3
W przypadku zmiany warunków organizacyjno-technicznych lub planu przemysłowo-finansowego dyrektor i rada zakładowa mają prawo w czasie trwania umowy wystąpić z wnioskiem do właściwego ministra i zarządu głównego związku zawodowego o zmianę poszczególnych postanowień umowy. Wniosek do ministra powinien być złożony za pośrednictwem dyrektora centralnego zarządu, który do wniosku powinien dołączyć swoją opinię.
2.
Zmiana postanowień umowy następuje w drodze podpisania przez dyrektora i radę zakładową dodatkowego protokołu w trybie przewidzianym dla zawierania umów.
3.
Protokół dodatkowy podlega rejestracji w trybie przewidzianym dla rejestracji zakładowych umów zbiorowych.
§  22.
Spory wynikłe na tle zawierania i stosowania zakładowej umowy zbiorowej rozstrzyga zarząd główny właściwego związku zawodowego wspólnie z ministrem nadzorującym zakład pracy.
§  23.
W roku 1954 zakładowe umowy zbiorowe będą zawierane w większych zakładach pracy, których listę ustalą właściwi ministrowie w porozumieniu z zarządami głównymi związków zawodowych.
§  24.
Wykonanie uchwały porucza się właściwym ministrom w porozumieniu z zarządami głównymi związków zawodowych.
§  25.
Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1954 r.
1 § 16 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 uchwały nr 611 z dnia 6 sierpnia 1955 r. (M.P.55.75.923) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 25 sierpnia 1955 r.
2 § 19 zmieniony przez § 1 pkt 2 uchwały nr 611 z dnia 6 sierpnia 1955 r. (M.P.55.75.923) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 25 sierpnia 1955 r.
3 § 21 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 uchwały nr 611 z dnia 6 sierpnia 1955 r. (M.P.55.75.923) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 25 sierpnia 1955 r.

Zmiany w prawie

Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1954.A-19.330

Rodzaj: Uchwała
Tytuł: Zawieranie zakładowych umów zbiorowych.
Data aktu: 06/02/1954
Data ogłoszenia: 19/02/1954
Data wejścia w życie: 19/02/1954, 01/01/1954