Wniosek w sprawie nadania mocy powszechnie obowiązującej dla wszystkich robót budowlanych na obszarze m.st. Warszawy układowi zbiorowemu pracy z dnia 20 kwietnia 1945 r.

OBWIESZCZENIE

MINISTRA PRACY I OPIEKI SPOŁECZNEJ

z dnia 24 maja 1945 r.

o wniosku w sprawie nadania mocy powszechnie obowiązującej układowi zbiorowemu pracy z dnia 20 kwietnia 1945 r. dla wszystkich robót budowlanych na obszarze m. st. Warszawy.

Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej obwieszcza, że Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane Oddział Główny w m. st. Warszawie wniosło do Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej w myśl art. 21 ustawy z dnia 14 kwietnia 1937 r. o układach zbiorowych pracy (Dz. U. Nr 31, poz. 242) oraz rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej z dnia 31 maja 1937 r. (Dz. U. Nr 40, poz. 316) podanie o nadanie mocy powszechnie obowiązującej układowi zbiorowemu pracy, zawartemu w Warszawie w dniu 20 kwietnia 1945 r. dla wszystkich robót budowlanych na obszarze m. st. Warszawy.

a) po stronie pracodawców przez Społeczne Przedsiębiorstwo Budowlane Oddział Główny w Warszawie,

b) po stronie pracowniczej przez Związek Zawodowy Robotników i Pracowników Budowlanych w Warszawie.

Tekst układu zbiorowego pracy podany jest poniżej.

Sprzeciwy w sprawie nadania powyższemu układowi mocy powszechnie obowiązującej wnosić należy do Ministra Pracy i Opieki Społecznej za pośrednictwem Inspektora Pracy i Okręgu (Warszawa, ul. Wileńska 27) w ciągu dni 14.

UKŁAD ZBIOROWY

pomiędzy Społecznym Przedsiębiorstwem Budowlanym Oddział Główny w Warszawie, zwanym w dalszym ciągu tej umowy SPB, z jednej a Związkiem Zawodowym Robotników i Pracowników Budowlanych w Warszawie z drugiej strony zostaje zawarta następująca umowa.

I.

Cel umowy.

Umowa niniejsza reguluje warunki pracy wszystkich fizycznych pracowników budowlanych pracujących przy Odbudowie Stolicy na terenie m. Warszawy oraz wzajemne stosunki pomiędzy Społecznym Przedsiębiorstwem Budowlanym, a fizycznymi pracownikami tego Przedsiębiorstwa. Wspólnym dążeniem obu stron jest podniesienie jakości produkcji i postawienie Odbudowy Stolicy na poziomie odpowiednim do jej znaczenia jako jednostki symbolizującej odrodzenie gospodarcze Państwa. W tym celu zobowiązuje się Radę Zakładową okazać SPB swe najdalej idące zrozumienie i pomoc we wszelkich planach i propozycjach, zmierzających do racjonalizacji pracy, wzmożeniu jej wydajności, podniesienia poziomu budownictwa i kwalifikacji pracowników oraz zaprowadzenia dyscypliny pracy.

II.

Czas trwania, warunki rozwiązania oraz zmiany umowy.

Umowa niniejsza zostaje zawarta na okres 3-ch miesięcy, zaczynających się od dnia 1.V.1945 r. a kończących się dnia 31.VII.1946 r.

Przed upływem terminu, na jaki umowa niniejsza została zawarta, nie może być ona ani rozwiązana, ani postanowienie jej zmienione inaczej, jak z obopólną zgodą stron w tej umowie udział biorących. Jeżeli na wniosek pisemny strony żądającej rozwiązania lub zmiany postanowień umowy, strona druga nie oświadczyła swej zgody w ciągu 3-ch dni od dnia doręczenia jej tego wniosku, będzie to równoznaczne z odmową zgody na proponowane rozwiązanie lub zmianę umowy. Jeżeli w czasie trwania tej umowy zostaną w przedmiotach, umową tą uregulowanych, zaprowadzone w drodze ustawodawczej zmiany na korzyść pracowników, to postanowienia korzystniejsze stają się automatycznie częścią składową niniejszej umowy bez potrzeby wyrażania zgody drugiej strony na zmianę umowy.

Jeżeli żadna ze stron nie wypowiedziała we właściwym terminie umowy, przedłuża się ona automatycznie na okres dalszych trzech miesięcy, po upływie których umowa bez potrzeby wypowiedzenia jej przez którąkolwiek ze stron rozwiązuje się definitywnie i winna być zawarta na nowo.

III.

Przyjmowanie i zwalnianie pracowników.

Przyjmowanie do pracy oraz zwalnianie z pracy pracowników należy do Zarządu SPB lub osób przez niego upoważnionych. Rada Zakładowa powinna w 3 dni być zawiadomiona o każdym fakcie przyjęcia pracowników do pracy, względ. zwolnienia ich z pracy. Rada Zakładowa uprawniona jest w terminie 3-dniowym od daty otrzymania zawiadomienia o przyjęciu nowego pracownika przedstawić Zarządowi SPB zastrzeżenia co do osoby nowoprzyjętego lub już pracującego pracownika.

Rada Zakładowa jest uprawniona przedstawić Zarządowi SPB w terminie 3-dniowym od daty otrzymania zawiadomienia o zwolnieniu pracownika swe zastrzeżenia, co do zwolnienia. Zastrzeżenia i wnioski Rady Zakładowej winny być przedłożone Zarządowi SPB na piśmie. Jeżeli Zarząd SPB w ciągu 7 dni od dnia doręczenia mu zastrzeżeń i wniosków Rady Zakładowej nie załatwi sprawy zgodnie z wnioskiem, będzie Rada Zakładowa uprawniona w terminie 7-dniowym przedłożyć sprawę do rozstrzygnięcia właściwemu Inspektorowi pracy.

Przy przyjmowaniu nowych pracowników powinien Zarząd SPB dać pierwszeństwo Członkom Związków Zawodowych, zdemobilizowanym członkom rodzin wojskowych, oraz robotnikom obarczonym liczną rodziną. Zwolnienie z pracy członka Rady Zakładowej lub Zarządu Związku może nastąpić jedynie za uprzednią zgodą Związku.

SPB winno zobowiązać swoich podprzedsiębiorców do przestrzegania w całości warunków niniejszego układu zbiorowego.

IV.

Warunki pracy.

A. Płace.

Płace pracowników opierają się zasadniczo na systemie wynagrodzenia określonym w załączniku.

Pracownik zwolniony przez Zarząd SPB dla wypełnienia państwowych lub społecznych zadań otrzymuje przez czas zwolnienia wynagrodzenie wg swego miesięcznego zarobku i ostatniego miesiąca przed zwolnieniem, a gdyby nie przepracował jeszcze miesiąca - wg przeciętnego dziennego zarobku w przepracowanym czasie. Wynagrodzenie, o którym mowa, należy się jednakże pracownikowi tylko wówczas, jeżeli ta pełnienie obowiązków państwowych lub społecznych, uzasadniających jego zwolnienie, nie pobiera żadnej płacy lub płace niższe niż wynagrodzenie za pracę. W tym ostatnim wypadku ma pracownik jedynie prawo żądania wypłacenia mu różnic pomiędzy wynagrodzeniem za pracę a płacą za pełnienie obowiązków państwowych lub społecznych.

B. Czas pracy.

Normalny czas pracy wynosi bez wliczenia przerw wypoczynkowych - 8 godzin na dzień, w sobotę 6 godzin, łącznie 49 godzin na tydzień. Zarobki tygodniowe obliczane są za 48 godzin na tydzień.

Najdłuższy czas nieprzerwanej pracy wynosi 4 godziny. Przerwa pracy na odpoczynek lub posiłek nie może być krótsza niż 30 minut, ani dłuższa niż 1 godz. Czas rozpoczęcia i ukończenia pracy oraz przerwy wypoczynkowej względnie obiadowej ustalony będzie przez Zarząd SPB, w porozumieniu z Radą Zakładową. W wypadku niemożności osiągnięcia porozumienia rozstrzyga Inspektor Pracy.

W wypadkach nagłych lub ze względu na konieczności państwowe może Zarząd SPB, bez uprzedniego porozumienia się z Radą Zakładową, przedłużyć dzień pracy o dalsze dwie godziny, jednak na czas nie dłuższy niż 7 dni, lub o większą ilość godzin na czas nie dłuższy niż 3 dni i pod tym warunkiem, że o przedłużeniu dnia pracy zostanie powiadomiona Rada Zakładowa pismem, zawierającym uzasadnienie tego zarządzenia.

Na przedłużenie czasu pracy o 2 godziny dziennie poza okres 7-iu dni lub też o większą liczbę godzin poza okres 8 dni wymagana jest prócz zezwolenia właściwej władzy zgoda Rady Zakładowej.

W obwodach pracy i na poszczególnych budowach o ruchu ciągłym może czas pracy ulec przedłużeniu do 12-tu godzin na dobę w razie braku odpowiedniej ilości wykwalifikowanych pracowników lub z innej uzasadnionej dobrem budowy przyczyny, pod tym jednak warunkiem, że Zarząd SPB uzgodni to uprzednio z Radą Zakładową budowy lub obwodu, w których przedłużenie to będzie miało miejsce.

Dniem wypoczynkowym jest niedziela. Na stałą pracę w niedzielę i dni świąteczne musi Rada Zakładowa uprzednio wyrazić swoją zgodę. Zgoda Rady Zakładowej jest również wymagana w tych wypadkach, jeżeli wskutek warunków produkcyjnych zajdzie konieczność przeniesienia dnia wypoczynkowego na dzień powszedni. W wypadkach nagłych Zarząd SPB lub osoby przez niego upoważnione mają prawo wydać obowiązujące zarządzenie dotyczące pracy w niedzielę i dni świąteczne.

W obwodach pracy lub na budowach o ruchu ciągłym Zarząd SPB, po uprzednim uzgodnieniu z Radą Zakładową, ustali schemat, wg którego dzień wypoczynkowy dla poszczególnych pracowników przesunięty zostanie na dzień powszedni oraz wykaz tych pracowników, których to przesunięte dotyczy.

Do obowiązków Zarządu SPB należy uzyskanie zezwoleń właściwych władz na wszelkie zmiany warunków pracy wg obowiązujących przepisów prawnych, względnie dokonywanie wymaganych przez te przepisy zawiadomień właściwych władz.

C. Miejsce, narzędzia pracy, ubrania robocze.

Przyjmując pracownika, Zarząd SPB obowiązany jest wskazać mu miejsce robocze oraz przydzielić narzędzia pracy. Zmiana miejsca roboczego danego pracownika i przesunięcie go na inną budowę leży całkowicie w kompetencji SPB.

Pracownik odpowiada za całość przydzielonych mu narzędzi pracy i winien zwrócić cenę rynkową tych przedmiotów, jeżeli uległy one uszkodzeniu lub utracie z jego winy lub niedbalstwa.

Zarząd SPB obowiązany jest do przechowania przydzielonych robotnikowi narzędzi pracy.

Jeżeli pracownik został przyjęły do pracy z własnymi narzędziami, należy mu się wynagrodzenie za ich zużycie w wysokości ustalonej przez Zarząd SPB i Radę Zakładową.

V.

Warunki socjalne.

Zarząd SPB jest zobowiązany do urządzenia na terenie Zakładów stołówki dla pracowników i wydawania im obiadów po cenie kosztów własnych. Kalkulację tej ceny przeprowadza SPB. w porozumieniu z Radą Zakładową.

Do kosztów własnych nie można doliczać kosztów utrzymania stołówki, obsługi, lokalu, opału, światła, transportu itp.

SPB ponosi pełne czesne za dzieci pracowników, które nie mogą korzystać z państwowych szkół średnich i wyższych, o ile Rady Zakładowe w porozumieniu z SPB ustalą te okoliczności.

SPB ponosi koszty prania i reperacji odzieży roboczej wydanej pracownikom i przechowywanej na miejscu budowy.

SPB jest obowiązane do wywieszenia w widocznym i dostępnym miejscu gazety codziennej, dla umożliwienia pracownikom korzystania z niej podczas przerwy obiadowej.

SPB winno oddać do dyspozycji Rady Zakładowej odpowiedni lokal na biuro i świetlicę dla pracowników w miarę możliwości w lokalnych warunkach. Dla robotników, których praca została uznana urzędowo za szkodliwą dla zdrowia, obowiązane jest SPB dostarczyć codziennie po pół litra mleka, które pracownik musi na miejscu skonsumować. W wypadku niemożliwości dostarczenia mleka po uzgodnieniu z Radą Zakładową obowiązane jest SPB dostarczyć inne produkty żywnościowe, odpowiadające kalorycznie wskazanej ilości mleka.

Do udzielania pracownikom urlopów oraz do sposobu wynagradzania za czas urlopowy będą miały zastosowanie obowiązujące w tej mierze przepisy prawa.

Po 10 latach pracy pracownikowi służy urlop 1-miesięczny. Za dzień urlopowy uważa się wyłącznie dzień pracy. Dni świąteczne podczas urlopu nie są wliczane w czas urlopowy. Prawo do 15 dni lub miesiąca urlopu raz nabyte nie traci ważności, pomimo zmiany miejsca zatrudnienia.

VI.

Dyscyplina pracy.

SPB będzie obowiązane w czasie trwania tej umowy opracować i uzgodnić z Radą Zakładową regulamin pracy, zatwierdzić go u Inspektora Pracy, wydrukować i wywiesić go w widocznym miejscu, dla umożliwienia pracownikom zapoznania się z jego treścią.

W wypadkach nadzwyczajnych, gdy tego wymaga dobro Państwa, jak np. w wypadku pożaru, nalotu itp. lub przy zagrożeniu dobra budowy, wszyscy pracownicy są obowiązani do wykonania pracy wskazanej przez SPB, chociażby praca ta nie miała nic wspólnego z ich zawodom lub różniła się od normalnie wykonywanej przez nich pracy.

SPB ma prawo w wypadku, gdy praca przydzielona danemu pracownikowi nie wypełnia całkowicie jego dnia, dać mu dodatkową pracę możliwie najbardziej odpowiadającą jego kwalifikacjom bez oddzielnej dopłaty.

Do czasu wydania regulaminu pracy, zawierającego w tej mierze bardziej szczegółowe przepisy, będzie SPB upoważnione do usunięcia z budowy pracowników, dopuszczających się przewinień, które przynoszą szkodę SPB, lub uniemożliwiają normalny tryb pracy. Do takich przewinień należy:

a) złe lub niedbałe wykonywanie robót oraz psucie podczas pracy materiałów, narzędzi i maszyn wskutek niedbałości;

b) wykroczenie przeciw własności przedsiębiorstwa lub współpracowników;

c) nieprzybycie do pracy, spóźnianie się do pracy lub samowolne opuszczenie miejsca pracy w ciągu dnia roboczego bez uzasadnionej przyczyny;

d) przybycie do pracy lub znajdowanie się przy pracy w stanie nietrzeźwym;

e) zakłócenie porządku;

f) nieprzestrzeganie ostrożności przy obchodzeniu się z ogniem, światłem itp.;

g) wykroczenie przeciw bezpieczeństwu własnemu i innych;

h) nieuzasadniona odmowa pracy, względnie odmowa wykonania pracy dodatkowej;

i) wykroczenia przeciwko subordynacji względem przełożonych.

Pracownikowi, który został usunięty z budowy, służy prawo odwołania się do Rady Zakładowej. W wypadku nie uzgodnienia stanowiska Rady Zakładowej i SPB sprawa na wniosek jednej ze stron ulega rozpatrzeniu przez Inspektora Pracy.

VII.

Ochrona.

SPB zapewnia obsługę miejsc budowy przez punkty sanitarne.

Punkt sanitarny winien posiadać apteczkę i być zaopatrzonym we wszystkie narzędzia lekarskie i leki, niezbędne przy niesieniu pomocy w nieszczęśliwych wypadkach przy pracy.

Na wszystkich budowach winny znajdować się umywalnie zaopatrzone w ręczniki i mydło.

Na wszystkich budowach winny znajdować się naczynia z wodą zdatną do picia (przegotowaną) oraz pewna ilość garnuszków, tudzież urządzenia do ich płukania.

Obie strony umawiające się poczynią w Ubezpieczalni Społecznej odpowiednie kroki celem przyjmowania bez kolejki pracowników, którzy zachorowali przy pracy.

VIII.

Postanowienia końcowe.

We wszystkich wypadkach, w których mowa o Zarządzie SPB, przez Zarząd SPB rozumieć należy również osoby przez niego upoważnione.

Warszawa, dnia 20 kwietnia 1945 r.

ZAŁĄCZNIK 

Wynagrodzenie za pracę jest oparte na premiowo-progresywnym systemie płac, przyczym premie przewiduje się zarówno gotówkowe, jak i towarowe.

A. Stawki podstawowe dla poszczególnych robotników.

I	kat.	rzem.	5,00	zł	za	godz.
II	"	rzem.	5,20	"	"	"
III	"	rzem.	4,80	"	"	"
IV	"	pom. rzem.	3,70	"	"	"
V	"	rob. niekw.	3,00	"	"	"
VI	"	rob. niekw. lżej prac. (sprzątacze, gońcy itp.)	2,00	"	"	"

B. Premie progresywne w gotowiźnie i w punkt. towarowych - zależnie od wydajności w stosunku do norm.

Wypełnienie normy w %%	premia w %%		premia w punktach za miesiąc
			Kategoria
		I - II	III	IV - V - VI
101-110	5	4	3	2
111-120	10	7	6	4
121-130	15	10	9	6
131-140	20	14	12	9
141-155	25	18	15	12
156-170	25	23	20	16
171-185	25	29	25	20
186-200	25	35	30	25

Uwaga: Wysokości norm dla poszczególnych robót określone będą drogą porozumienia między SPB a Związkami Zawodowymi.

C. Każdy pracownik będzie otrzymywał przydziały żywnościowe wg karty aprowizacyjnej najwyższej kategorii.

Rodziny pracowników będą otrzymywały przydziały żywnościowe wg kart aprowizacyjnych najwyższej kategorii rodzinnej.

SPB jest zobowiązane do zaopatrywania pracowników w ramach norm przydziałowych.

Rady Załogowe będą współdziałać przy zaopatrywaniu pracowników.

Układ zarejestrowany dnia 10 maja 1945 r. przez Inspektora Pracy i Okręgu w Warszawie.

• Identyfikator: M.P.1945.7.34
• Rodzaj: Obwieszczenie
• Tytuł: Wniosek w sprawie nadania mocy powszechnie obowiązującej dla wszystkich robót budowlanych na obszarze m.st. Warszawy układowi zbiorowemu pracy z dnia 20 kwietnia 1945 r.
• Data aktu: 24/05/1945
• Data ogłoszenia: 08/06/1945
• Data wejścia w życie: 08/06/1945