Decyzja 2025/702 upoważniająca Komisję Europejską do uczestnictwa w imieniu Unii Europejskiej w negocjacjach w sprawie międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy

DECYZJA RADY (UE) 2025/702

z dnia 17 marca 2025 r.

upoważniająca Komisję Europejską do uczestnictwa w imieniu Unii Europejskiej w negocjacjach w sprawie międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 212 w związku z jego art. 218 ust. 3 i 4,

uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) W świetle niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej wojny napastniczej prowadzonej przez Federację Rosyjską przeciwko Ukrainie w dniu 14 listopada 2022 r. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) przyjęło rezolucję ES-11/5 pt. "Furtherance of remedy and reparation for aggression against Ukraine" ["Naprawienie szkód i zadośćuczynienie za agresję przeciwko Ukrainie"].

(2) Zgromadzenie Ogólne ONZ przypomniało o obowiązkach wszystkich państw wynikających z art. 2 Karty Narodów Zjednoczonych, w tym o obowiązku powstrzymania się w stosunkach międzynarodowych od użycia siły przeciwko integralności terytorialnej lub niezależności politycznej któregokolwiek państwa lub gróźb takiego użycia siły, a ponadto wyraziło poważne zaniepokojenie ofiarami w ludziach, przesiedleniami ludności cywilnej, zniszczeniami w infrastrukturze i zasobach naturalnych, utratą własności publicznej i prywatnej oraz katastrofą gospodarczą spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.

(3) Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało, że Federację Rosyjską należy pociągnąć do odpowiedzialności za wszelkie naruszenia prawa międzynarodowego w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie. Ponadto Zgromadzenie Ogólne ONZ podkreśliło, że Federacja Rosyjska musi ponieść konsekwencje prawne wszystkich swoich niezgodnych z prawem międzynarodowym działań, w tym zadośćuczynić za szkody, m.in. wszelkie straty spowodowane takimi działaniami.

(4) Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uznało potrzebę ustanowienia, we współpracy z Ukrainą, międzynarodowego mechanizmu kompensaty strat lub szkód spowodowanych niezgodnymi z prawem międzynarodowym działaniami Federacji Rosyjskiej w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie. W tym celu zaleciło utworzenie przez państwa członkowskie, we współpracy z Ukrainą, międzynarodowego rejestru szkód, który służyłby jako zbiór dokumentów zawierających dowody i roszczenia w odniesieniu do informacji o stratach i szkodach wyrządzonych wszystkim zainteresowanym osobom fizycznym i prawnym oraz państwu ukraińskiemu w wyniku niezgodnych z prawem międzynarodowym działań Federacji Rosyjskiej w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie, a także wspierałby gromadzenie dowodów i zapewniałby koordynację w tym względzie.

(5) W dniu 12 maja 2023 r. Komitet Ministrów Rady Europy przyjął rezolucję CM/Res(2023)3 ustanawiającą rozszerzone porozumienie częściowe w sprawie rejestru szkód spowodowanych agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy (zwanego dalej "rejestrem").

(6) Aby przyspieszyć osiągnięcie postępów w wysiłkach na rzecz rozliczalności zmierzających do ustanowienia międzynarodowego mechanizmu kompensaty strat lub szkód spowodowanych niezgodnymi z prawem międzynarodowym działaniami Federacji Rosyjskiej w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie, państwa, które są uczestnikami lub stowarzyszonymi członkami na mocy rozszerzonego porozumienia częściowego w sprawie rejestru szkód przyjęły podejście etapowe, decydując się najpierw na ustanowienie rejestru. Po tym miały powstać pozostałe elementy mechanizmu kompensacyjnego, a mianowicie komisja ds. roszczeń i fundusz kompensacyjny. Podejście to odzwierciedlono w statucie rejestru, w którym uznano, że rejestr, w tym jego platformę cyfrową zawierającą wszystkie zarejestrowane w nim dane dotyczące roszczeń i dowodów, ma stanowić pierwszy element przyszłego międzynarodowego mechanizmu kompensacyjnego, który ma zostać ustanowiony na mocy odrębnego instrumentu międzynarodowego we współpracy z Ukrainą oraz odpowiednimi organizacjami i organami międzynarodowymi.

(7) Po przystąpieniu do rejestru jako stowarzyszony członek założyciel w dniu 11 maja 2023 r. w drodze notyfikacji skierowanej do sekretarza generalnego Rady Europy Unia zmieniła w dniu 22 lipca 2024 r. swój status na uczestnika rejestru.

(8) W dniu 29 lutego 2024 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły rozporządzenie (UE) 2024/792 ¹  w sprawie ustanowienia Instrumentu na rzecz Ukrainy, którym to rozporządzeniem zapewniono, między innymi, podstawę prawną dla finansowania inicjatyw i organów zaangażowanych we wspieranie i egzekwowanie międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości w Ukrainie, takie jak pokrycie wkładu finansowego Unii na rzecz rejestru.

(9) W 2024 r. Biuro Prezydenta Ukrainy, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Królestwa Niderlandów oraz rejestr zaprosiły państwa, które poparły przyjęcie rezolucji A/RES/ES-11/5 Zgromadzenia Ogólnego ONZ, na posiedzenia przygotowawcze w sprawie międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy. Pierwsza formalna tura negocjacji ma odbyć się w marcu 2025 r.

(10) Sekretariat rejestru przygotował "wstępny projekt" międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy. "Wstępny projekt" zawiera przepisy dotyczące międzynarodowego mandatu komisji ds. roszczeń, jej funkcji, statusu prawnego, siedziby, członkostwa i uczestnictwa, struktury organizacyjnej, finansowania i budżetu, a także procedury rozpatrywania roszczeń, członkostwa Federacji Rosyjskiej i przenoszenia prac rejestru.

(11) Biorąc pod uwagę interes, jaki Unia ma w potwierdzeniu swojego zdecydowanego zobowiązania do zapewnienia, aby Federacja Rosyjska poniosła konsekwencje prawne za swoje niezgodne z prawem międzynarodowym działania w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie, w tym aby skompensowała wszelkie straty lub szkody spowodowane tymi działaniami, Unia powinna uczestniczyć w negocjacjach w sprawie międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy. Pozostaje to bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich do negocjowania i zawierania takiego międzynarodowego instrumentu,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł  1

1. Niniejszym upoważnia się Komisję do uczestnictwa w imieniu Unii w negocjacjach w sprawie międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy.

2. Negocjacje są prowadzone na podstawie wytycznych negocjacyjnych Rady określonych w addendum do niniejszej decyzji.

Artykuł  2

Komisja zostaje niniejszym wyznaczona na negocjatora Unii.

Artykuł  3

Negocjacje odbywają się w porozumieniu z Grupą Roboczą Rady ds. Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) i Rady Europy.

Komisja regularnie składa Grupie Roboczej Rady ds. OBWE i Rady Europy sprawozdania na temat kroków podjętych na podstawie niniejszej decyzji i regularnie konsultuje się z nią.

Artykuł  4

Niniejsza decyzja skierowana jest do Komisji.

Sporządzono w Brukseli dnia 17 marca 2025 r.

ZAŁĄCZNIK  1

Wytyczne negocjacyjne dotyczące międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy

W trakcie negocjacji Komisja powinna dążyć do osiągnięcia celów przedstawionych szczegółowo poniżej:

1) Celem międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy jest stworzenie na mocy prawa międzynarodowego podstawy prawnej umożliwiającej organowi administracyjnemu rozpatrywanie, ocenę i rozstrzyganie kwalifikujących się roszczeń oraz określenie kwoty odszkodowania należnego w każdym przypadku za szkody lub straty wyrządzone na terytorium Ukrainy w jej granicach uznanych przez społeczność międzynarodową, rozciągających się na jej morze terytorialne, a także na jej wyłączną strefę ekonomiczną i szelf kontynentalny, wszystkim zainteresowanym osobom fizycznym i prawnym oraz państwu ukraińskiemu, w tym jego władzom regionalnym i lokalnym, podmiotom państwowym lub kontrolowanym przez państwo, w wyniku niezgodnych z prawem międzynarodowym działań Federacji Rosyjskiej w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie, w tym agresji Federacji Rosyjskiej naruszającej Kartę Narodów Zjednoczonych, a także wszelkich naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka.

2) Instrument międzynarodowy jasno określa terytorialny i czasowy zakres działania Komisji ds. Roszczeń.

3) Instrument międzynarodowy określa status prawny i osobowość prawną Komisji ds. Roszczeń w zakresie niezbędnym do wykonywania jej funkcji i wykonywania jej mandatu.

4) Instrument międzynarodowy jasno i precyzyjnie określa tytuły członkostwa państw i organizacji integracji regionalnej oraz warunki ich uczestnictwa w tym instrumencie.

5) Instrument międzynarodowy jasno określa strukturę organizacyjną Komisji ds. Roszczeń, w szczególności w odniesieniu do struktury zarządzania i warunków uczestnictwa państw i organizacji integracji regionalnej.

6) Instrument międzynarodowy precyzuje, że zgodnie z prawem międzynarodowym koszty Komisji ds. Roszczeń ponosi Federacja Rosyjska. Precyzuje on również, że do czasu wywiązania się przez Federację Rosyjską ze wspomnianego zobowiązania Komisja ds. Roszczeń jest finansowana z rocznych wkładów jej członków oraz wkładów dobrowolnych, oraz że wkłady członków podlegają odzyskaniu od Federacji Rosyjskiej.

7) Instrument międzynarodowy jasno określa zasady ustalania rocznego wkładu finansowego członków oraz zasady i procedury finansowe regulujące działalność Komisji ds. Roszczeń.

8) Instrument międzynarodowy zawiera warunki niezbędne do sprawnego i precyzyjnego przekazania prac rejestru szkód oraz szczegółowo określa możliwą kontynuację funkcjonowania rejestru w ramach Komisji ds. Roszczeń.

9) Instrument międzynarodowy przewiduje, że Unia Europejska ma prawo głosu na równi z prawem głosu innych stron oraz że wykonuje swoje prawo głosu bez uszczerbku dla prawa głosu państw członkowskich będących członkami Komisji ds. Roszczeń i niezależnie od tych praw.

10) Negocjacje przebiegają następująco:

a) Do negocjacji należy przygotować się z dużym wyprzedzeniem. W tym celu Komisja powiadamia specjalny komitet wyznaczony zgodnie z art. 218 ust. 4 TFUE, tj. działającą w Radzie Grupę Roboczą ds. Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i Rady Europy (COSCE), o przewidywanym harmonogramie i kwestiach, które mają być przedmiotem negocjacji, oraz jak najszybciej przekazuje odpowiednie informacje.

b) W razie potrzeby sesje negocjacyjne poprzedza posiedzenie grupy roboczej COSCE w celu określenia kluczowych kwestii, sformułowania opinii i, w stosownych przypadkach, udzielenia wskazówek.

c) Komisja składa grupie roboczej COSCE sprawozdanie z wyników negocjacji po każdej sesji negocjacyjnej lub, w przypadku gdy pewne negocjacje są prowadzone równolegle, po serii sesji negocjacyjnych.

d) Komisja informuje grupę roboczą COSCE o wszelkich istotnych kwestiach, jakie mogą pojawić się w trakcie negocjacji.

ZAŁĄCZNIK  2

OCENA SKUTKÓW FINANSOWYCH I CYFROWYCH REGULACJI

grafika

1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/792 z dnia 29 lutego 2024 r. w sprawie ustanowienia Instrumentu na rzecz Ukrainy (Dz.U. L, 2024/792, 29.2.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/792/oj).

• Identyfikator: Dz.U.UE.L.2025.702
• Rodzaj: Decyzja
• Tytuł: Decyzja 2025/702 upoważniająca Komisję Europejską do uczestnictwa w imieniu Unii Europejskiej w negocjacjach w sprawie międzynarodowego instrumentu ustanawiającego Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy
• Data aktu: 17/03/2025
• Data ogłoszenia: 08/04/2025