(COM(2021) 66 final)(2021/C 374/12)
(Dz.U.UE C z dnia 16 września 2021 r.)
Sprawozdawca: Timo VUORI
Współsprawozdawca: Christophe QUAREZ
| Wniosek o konsultację |
Komisja Europejska, 26.3.2021 |
| Podstawa prawna |
Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja Stosunków Zewnętrznych |
| Data przyjęcia przez sekcję |
16.6.2021 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
8.7.2021 |
| Sesja plenarna nr |
562 |
| Wynik głosowania |
|
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
208/2/1 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) z zadowoleniem przyjmuje prezentację nowej strategii dotyczącej polityki handlowej UE. Oprócz światowej pandemii przed handlem światowym i gospodarką europejską stoją też inne zagrożenia i szanse. Teraz jest odpowiedni czas, by ponownie przemyśleć zasady handlu światowego i unijnego. Aby opracować właściwe narzędzia, UE będzie musiała najpierw przeanalizować i określić ilościowo zmiany w handlu, dokonując rozróżnienia między zmianami tymczasowymi i związanymi z pandemią COVID-19 a trwałymi zmianami.
1.2. EKES popiera promowanie "otwartej, strategicznej i asertywnej" polityki handlowej jako sposobu na poprawę dostępu do rynku i wyrównanie warunków działania. W praktyce polityka handlowa musi pobudzać zrównoważony wzrost i konkurencyjność i wspierać godziwe miejsca pracy i większy wybór dla konsumentów w Europie. Pozytywny rozwój gospodarczy zależy od dobrego połączenia polityki zewnętrznej i wewnętrznej. Polityka handlowa jest tylko jednym z elementów rozwiązania 1 .
1.3. EKES zgadza się, że modernizacja Światowej Organizacji Handlu (WTO) jest nadrzędnym priorytetem ze względu na jej centralną rolę w tworzeniu skutecznej wielostronnej matrycy nowoczesnej agendy handlowej obejmującej kwestie środowiskowe i społeczne. W związku z tym UE musi przewodzić ambitnym reformom WTO i promować nowoczesną agendę tej organizacji, przełamując różne tabu (dotyczące społecznych aspektów handlu) i podejmując obecne i przyszłe wyzwania w sposób uwzględniający zrównoważony rozwój. W tym celu EKES wzywa UE i jej państwa członkowskie do nawiązania strategicznej współpracy z kluczowymi partnerami handlowymi w priorytetowych kwestiach wielostronnych 2 .
1.4. EKES uważa, że UE powinna promować lepsze wielostronne i dwustronne systemy i normy handlowe w związku z wyzwaniami w zakresie zmiany klimatu i przemian społecznych, rolnictwa, walki z korupcją, cyfryzacji w dziedzinie gospodarki i podatków, ochrony środowiska, różnorodności biologicznej, gospodarki o obiegu zamkniętym i bezpieczeństwa zdrowotnego 3 .
1.5. EKES od dawna apeluje, by zrównoważony rozwój był jednym z czynników napędzających politykę handlową z uwagi na kluczową rolę, jaką może odgrywać handel w realizacji celów zrównoważonego rozwoju określonych przez ONZ. Dlatego też z zadowoleniem przyjmuje fakt, że polityka handlowa UE koncentruje się na zrównoważonym rozwoju, a porozumienie paryskie staje się zasadniczym elementem przyszłych umów handlowych i inwestycyjnych. EKES ponawia swój apel, by tym zasadniczym elementem były także główne konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) 4 .
1.6. EKES wzywa do ambitnego wzmocnienia oraz skutecznego egzekwowania rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju w dwustronnych umowach handlowych i inwestycyjnych UE. Zbliżający się przegląd rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju 5 stanowi integralną część strategii handlowej UE.
1.7. EKES w pełni popiera wzmocnienie zrównoważonego charakteru globalnych łańcuchów wartości 6 . Polityka handlowa UE musi wspierać międzynarodowe prace nad wyrównaniem warunków działania w globalnych łańcuchach dostaw poprzez opracowanie instrumentów przeciwdziałania korupcji oraz naruszeniom praw człowieka, praw socjalnych, pracowniczych i ekologicznych. EKES uważa, że UE musi opracować ambitne prawodawstwo unijne, np. dotyczące należytej staranności w łańcuchach dostaw oraz zrównoważonego charakteru zamówień publicznych.
1.8. EKES ubolewa nad brakiem odniesienia do kluczowej roli społeczeństwa obywatelskiego w handlu i podkreśla potrzebę zacieśnienia współpracy ze społeczeństwem obywatelskim, od kształtowania narzędzi i umów handlowych po ich monitorowanie. Wzywa do przywrócenia grupy ekspertów ds. umów o wolnym handlu (FTA), która zapewniała tak bardzo potrzebne niezrównane, głębokie i regularne zaangażowanie w konkretne kwestie handlowe. Podkreśla również potrzebę wzmocnienia wewnętrznych grup doradczych będących kluczowymi instytucjonalnymi filarami monitorowania nowoczesnych umów o wolnym handlu.
1.9. EKES zauważa, że UE musi lepiej zrozumieć znaczenie globalnych łańcuchów wartości oraz ich wpływ na przedsiębiorstwa i ludzi. Dywersyfikacja źródeł dostaw może być lepszym narzędziem zwiększania odporności niż ograniczanie tych źródeł. Pomocne byłoby także ustanowienie mechanizmów monitorowania w celu uniknięcia koncentracji źródeł dostaw na poziomie przedsiębiorstw i w ramach zamówień publicznych.
1.10. EKES popiera zwiększenie odporności łańcuchów wartości, zwłaszcza poprzez ich zrównoważenie. Gospodarka UE zależy od globalnych łańcuchów dostaw, a autonomia UE musi odzwierciedlać tę rzeczywistość. Kryzys związany z COVID-19 pokazał potrzebę wzmocnienia autonomii UE w obszarach krytycznych i strategicznych i ważne jest, aby UE najpierw oceniła swoje słabe punkty. EKES popiera działania UE na rzecz obowiązkowej należytej staranności w łańcuchach dostaw jako sposobu na zwiększenie ich odporności, co pomoże przedsiębiorstwom w określeniu zagrożeń związanych z normami społecznymi i środowiskowymi. W tym kontekście EKES popiera prace nad nowym traktatem ONZ w sprawie przedsiębiorstw i praw człowieka oraz konwencją MOP w sprawie godnej pracy w globalnych łańcuchach dostaw 7 .
1.11. EKES podkreśla, jak ważne jest korzystanie z szerokiego wachlarza unijnych umów o wolnym handlu, które odzwierciedlają wartości UE i normy międzynarodowe. W obszarach, w których WTO nie może działać lub w pełni realizować interesów UE, Unia powinna liczyć na te umowy zawarte z krajami o wiodących i wschodzących gospodarkach w dziedzinie handlu międzynarodowego. Mimo istnienia szerokiej sieci ponad 60 % handlu zagranicznego UE nadal odbywa się poza zakresem umów preferencyjnych, w oparciu o ogólne zasady WTO.
1.12. EKES wzywa UE do zawarcia ambitnych umów o wolnym handlu zwłaszcza z partnerami handlowymi w Azji i Ameryce. EKES podkreśla strategiczne znaczenie pogłębiania współpracy w szczególności z USA przy budowaniu partnerstw strategicznych z krajami sąsiadującymi z UE i krajami objętymi procesem rozszerzenia, w tym z państwami śródziemnomorskimi i afrykańskimi. Ponadto UE musi w dalszym ciągu polepszać stosunki handlowe z krajami Azji i Ameryki Łacińskiej oraz wyrównywać warunki działania.
1.13. EKES zauważa, że UE musi zapewnić, by proces między negocjacjami a ratyfikacją unijnych umów handlowych i inwestycyjnych przebiegał sprawniej, aby dbać o reputację UE jako partnera handlowego. Od momentu otrzymania mandatu i przez cały czas trwania negocjacji 8 , Komisja musi współpracować z Parlamentem Europejskim i społeczeństwem obywatelskim, zwłaszcza za pośrednictwem EKES-u, aby uwzględnić te obawy i ustosunkować się do nich, by zapewnić sprawniejsze procesy ratyfikacji.
1.14. EKES z zadowoleniem przyjmuje konkretne działania mające na celu wdrożenie, wspieranie i zapewnienie skutecznego wdrożenia istniejących unijnych umów o wolnym handlu. Umowy te są dla UE cennym narzędziem wspierania przepływu towarów i usług w globalnych łańcuchach dostaw i zapewniania większej odporności Unii. Główny urzędnik ds. egzekwowania przepisów handlowych powinien zwiększyć spójność wdrażania i egzekwowania umów UE i WTO, w tym rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju.
1.15. EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że UE asertywnie i jednostronnie broni unijnych wartości i zobowiązań handlowych, gdy wszystkie inne opcje zawodzą. UE powinna również uwzględniać wszystkie możliwe polityczne i gospodarcze skutki takich decyzji.
1.16. EKES popiera dalsze wykorzystywanie przez UE pomocy na rzecz wymiany handlowej, aby pomóc krajom rozwijającym się we wdrażaniu umów handlowych i wspierać przestrzeganie zasad i norm, w szczególności związanych ze zrównoważonym rozwojem.
1.17. EKES podkreśla potrzebę zagwarantowania równych warunków działania dla unijnego sektora rolnego. Europejskie produkty rolne powinny mieć lepszy dostęp do rynku państw trzecich, a produkty przywożone w zamian z państw trzecich muszą spełniać europejskie normy w zakresie zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa żywności. Umowy o wolnym handlu z UE muszą być zgodne z unijnymi przepisami dotyczącymi środków sanitarnych i fitosanitarnych oraz z zasadą ostrożności 9 .
1.18. EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w nowej polityce handlowej na wszystkich szczeblach szczególną uwagę poświęcono małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) 10 . EKES ponawia apel o zwiększenie działań informacyjnych na temat wpływu handlu międzynarodowego na przedsiębiorstwa i obywateli.
2. Uwagi ogólne
2.1. EKES wyraża zadowolenie w związku z tym, że Komisja zwróciła się o dzielenie się poglądami i pomysłami na temat tego, w jaki sposób zapewnić, by nowa polityka handlowa UE przynosiła korzyści przedsiębiorstwom i ludziom. W szczególności podziela pogląd o pilnym charakterze przeglądu, biorąc pod uwagę konkretną rolę, jaką może odegrać handel w wychodzeniu z pandemii Covid-19. Handel jest dla EKES-u priorytetem i dlatego wniósł on znaczący wkład do szeroko zakrojonych konsultacji społecznych w tym zakresie 11 .
2.2. Handel międzynarodowy ma zasadnicze znaczenie dla europejskiej gospodarki i obywateli. Handel ten wspiera ponad 35 mln miejsc pracy w UE, z których 45 % jest zależnych od inwestycji zagranicznych. MŚP stanowią ponad 85 % wszystkich unijnych eksporterów. Handel międzynarodowy odpowiada za 43 % produktu krajowego brutto UE. Dzięki unijnemu jednolitemu rynkowi obejmującemu 450 mln konsumentów i PKB wynoszącemu 25 000 EUR na mieszkańca UE jest największym i atrakcyjnym rynkiem konsumenckim na świecie. UE jest światowym liderem w handlu produktami rolno-spożywczymi oraz najważniejszym partnerem handlowym dla ponad 80 krajów. Wszystkie te czynniki sprawiają, że UE jest największym międzynarodowym podmiotem handlowym. Gospodarka UE jest silnie połączona z resztą świata.
Znaczenie otwartego i inkluzywnego handlu międzynarodowego dla europejskiej gospodarki i obywateli
2.3. EKES popiera dalsze wypełnianie przez UE jej podstawowej misji w zakresie polityki handlowej, jaką jest otwieranie rynków na europejskie towary, usługi, inwestycje i zamówienia publiczne, ograniczanie i eliminowanie nieuzasadnionych barier handlowych w państwach trzecich oraz wyrównywanie warunków działania do międzynarodowych i dwustronnych systemów handlowych. Ponadto EKES uważa, że polityka handlowa powinna bezwzględnie promować wartości UE i normy międzynarodowe, pobudzać zrównoważony rozwój, przeciwdziałać zmianie klimatu i zwiększać bezpieczeństwo.
2.4. EKES wyraża zadowolenie, że strategia handlowa stanowi odpowiedź na obawy niektórych zainteresowanych stron wyrażone w ramach konsultacji społecznych. Brakuje w niej jednak refleksji na temat sposobów zwiększenia zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w politykę handlową 12 . EKES podkreśla potrzebę dalszej współpracy ze społeczeństwem obywatelskim na szczeblu krajowym i unijnym, wykraczającej poza przegląd ustanowionego Dialogu ze Społeczeństwem Obywatelskim, w celu zapewnienia, by polityka handlowa wnosiła wartość dodaną do naszego codziennego życia.
2.5. Kryzys związany z COVID-19 uwidocznił słabe strony światowego systemu handlowego i pracowników w łańcuchach dostaw 13 w obliczu kryzysu zdrowotnego. Utrata kontroli nad łańcuchami wartości i uświadomienie sobie zależności przemysłowej UE wywołała pytania o powiązania między zdrowiem a handlem.
3. Uwagi szczegółowe
Umiejętne wykorzystanie "otwartej strategicznej autonomii"
3.1. EKES popiera ideę otwartej strategicznej autonomii UE. UE musi przyjąć strategiczne podejście, by zachować otwartość i równe warunki działania dzięki nowoczesnej polityce handlowej i inwestycyjnej UE. Musi też promować otwarty i sprawiedliwy handel oparty na zasadach oraz chronić przedsiębiorstwa, pracowników i konsumentów przed wszelkimi nieuczciwymi praktykami handlowymi.
3.2. Wzmocnienie odporności i zrównoważonego rozwoju jest wyborem strategicznym dla UE. Należy znaleźć właściwą równowagę między otwartością a autonomią europejskiej gospodarki. Zrównoważony rozwój jest warunkiem osiągnięcia odporności.
Lepsze zrozumienie zwiększania odporności i zrównoważenia łańcuchów wartości
3.3. Polityka handlowa UE może odegrać kluczową rolę w odbudowie po pandemii COVID-19, biorąc pod uwagę głęboką integrację naszej gospodarki z globalnymi łańcuchami wartości.
3.4. UE musi dokładnie ocenić swoją zależność od światowych i globalnych łańcuchów dostaw. Przywóz może zapewnić odporność poprzez dywersyfikację źródeł dostaw 14 .
3.5. Istnieje potrzeba poprawy koordynacji i odporności na szczeblu wielostronnym, zwłaszcza na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także MOP, WTO i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). UE musi na przykład lepiej wykorzystywać instrumenty międzynarodowe, takie jak Deklaracja MOP dotycząca przedsiębiorstw wielonarodowych 15 lub nowe wskaźniki jakościowe OECD dotyczące wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na zrównoważony rozwój 16 . Musi także popierać rozszerzenie zakresu porozumienia WTO w sprawie produktów farmaceutycznych poprzez objęcie nim większej liczby produktów i krajów. Ponadto należy kontynuować liberalizację handlu technologiami i produktami medycznymi.
3.6. UE będzie w dalszym ciągu zależna od przywozu różnych towarów i usług, od surowców po zaawansowane technologie. Kluczowe znaczenie ma zapewnienie, by rynek UE pozostał otwarty. W gospodarce cyfrowej UE musi wspierać "inteligentną suwerenność technologiczną", w ramach której handel cyfrowy umożliwia sprawny przepływ innowacji oraz zaawansowanych technologicznie towarów i usług przy jednoczesnej ochronie europejskich wartości i norm w zakresie prywatności danych i cyberbezpieczeństwa.
3.7. UE może wspierać repatriację produkcji do Europy, tworząc lepsze otoczenie biznesowe dla inwestycji, innowacji i produkcji. Dywersyfikacja łańcuchów dostaw może być ważnym krokiem na rzecz zwiększenia odporności. Dlatego UE musi wspierać przedsiębiorstwa w ich decyzjach handlowych, zapewniając solidne i sprawiedliwe warunki biznesowe za pomocą dwustronnych umów o wolnym handlu z UE i jednolitego rynku UE.
Potrzeba reformy WTO i ogólnoświatowych zasad na rzecz bardziej zrównoważonej i sprawiedliwej globalizacji
3.8. EKES popiera aktywną rolę UE w kształtowaniu ogólnoświatowych zasad 17 . Rok 2021 może być punktem zwrotnym w zarządzaniu handlem, w związku z czym EKES popiera zaangażowanie UE na rzecz otwartego, opartego na zasadach wielostronnego systemu handlowego obejmującego zreformowaną WTO 18 . UE i jej państwa członkowskie muszą wykorzystywać swoje wpływy i aktywnie angażować się, tworząc strategiczne sojusze z partnerami o podobnych poglądach, aby zapewnić, że przestrzeganie międzynarodowych norm pracy określonych i monitorowanych przez MOP będzie częścią debaty na temat reformy WTO. EKES z zadowoleniem przyjmuje niedawną propozycję Stanów Zjednoczonych w sprawie rozwiązania globalnego problemu pracy przymusowej na statkach rybackich w ramach trwających negocjacji WTO w sprawie dotacji dla rybołówstwa 19 , co jest pozytywnym przykładem i szansą na rozwinięcie tego ambitnego i odnowionego podejścia.
Sposoby wspierania zielonej transformacji poprzez odpowiedzialne i zrównoważone łańcuchy wartości
3.9. Unijna polityka handlowa powinna być zgodna z polityką UE dotyczącą Zielonego Ładu, w tym z nowymi wymogami w zakresie cyfrowej, zielonej i sprawiedliwej transformacji. Dlatego też ważne jest, by przygotować się do wprowadzenia nowych instrumentów, takich jak mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, który musi być zgodny z zasadami WTO, skuteczny w walce ze zmianą klimatu i użyteczny dla konkurencyjności przemysłu UE 20 . EKES popiera rozpoczęcie dialogu z państwami niebędącymi członkami UE i głównymi partnerami handlowymi, takimi jak USA i Chiny 21 .
3.10. Globalne łańcuchy dostaw są zasadniczym elementem handlu międzynarodowego i gospodarki. Łańcuchy te są złożone, zróżnicowane i rozdrobnione, co wiąże się zarówno z możliwościami, jak i z zagrożeniami. EKES wzywa UE do gromadzenia większej ilości danych na temat pozytywnych i negatywnych skutków globalnych łańcuchów dostaw dla UE 22 .
Wykorzystywanie regulacyjnego wpływu UE
3.11. UE jest największym podmiotem świadczącym usługi na świecie. Unijna polityka handlowa może wspierać globalne otoczenie biznesowe, w którym usługodawcy z UE mogą rozwijać się, wprowadzać innowacje i konkurować. Handel cyfrowy ma znaczenie na szczeblu globalnym, zwłaszcza z powodu zmian wywołanych przez pandemię COVID-19, w związku z czym UE musi dążyć do osiągnięcia przez WTO szybkiego i ambitnego porozumienia w sprawie handlu elektronicznego.
3.12. Polityka handlowa UE powinna uzupełniać działania podejmowane przez inne międzynarodowe organizacje regulacyjne, takie jak prace OECD nad systemami gospodarczymi i podatkowymi. Polityka ta powinna także wspierać tworzenie skutecznych systemów współpracy między organami podatkowymi, organami ścigania i organami sądowymi w krajach partnerskich.
3.13. Strategia UE powinna zoptymalizować zdolność UE do uruchomienia wszystkich swoich instrumentów jednostronnych, dwustronnych i wielostronnych, takich jak wiążący charakter rozdziałów dotyczących zrównoważonego rozwoju w umowach handlowych i inwestycyjnych, instrumenty ochrony handlu, filtrowanie inwestycji zagranicznych, zwalczanie barier handlowych, kierowanie spraw do organu rozstrzygania sporów WTO czy mechanizmy konsultacji i rozwiązywania sporów w dwustronnych umowach handlowych.
3.14. UE potrzebuje skutecznych instrumentów ochrony handlu, a mianowicie: krótszych okresów obowiązywania środków tymczasowych, mniejszych obciążeń dla przemysłu UE w zakresie prowadzenia dochodzeń oraz silniejszych instrumentów w zakresie subsydiów zagranicznych. Unia mogłaby rozważyć wprowadzenie narzędzia ad hoc wykraczającego poza rozporządzenie dotyczące egzekwowania, które umożliwiałoby dostosowanie warunków dostępu do rynku w przypadku braku wzajemnych zobowiązań, jeśli stosowane praktyki w znaczący sposób szkodziłyby interesom handlowym UE.
3.15. Nowe kraje partnerskie będące stronami umów o wolnym handlu z UE powinny wykazać, że w pełni przestrzegają głównych konwencji MOP jako warunku wstępnego zawarcia umowy handlowej. Konwencje te muszą stanowić podstawowy element jakiejkolwiek umowy o wolnym handlu. Jeśli kraj partnerski nie ratyfikował lub nie wdrożył odpowiednio tych konwencji bądź nie wykazał, że zapewnia równoważny poziom ochrony, EKES wzywa w tym przypadku do ustanowienia wiążącego i możliwego do wyegzekwowania planu działania na rzecz ratyfikacji tych konwencji, przy wsparciu technicznym ze strony MOP. Wspomniany plan działania powinien również stanowić integralną część rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju, aby zapewnić terminowe wypełnienie tych zobowiązań.
3.16. Ponadto każda unijna umowa o wolnym handlu musi opierać się na skuteczniejszej polityce UE w zakresie oceny, co pozwoli usprawnić unijne oceny skutków gospodarczych i oceny wpływu na zrównoważony rozwój, a także ocenę ex post po pięciu latach 23 . Musi także przewidywać środki wyrównawcze w celu złagodzenia potencjalnych negatywnych konsekwencji. Wreszcie UE musi wzmocnić i lepiej wykorzystywać swoje instrumenty, aby zapewnić warunki uczciwej konkurencji z państwami niebędącymi członkami UE.
3.17. Jedynie przedsiębiorstwa z państw przestrzegających podstawowych konwencji MOP i porozumienia klimatycznego z Paryża powinny mieć dostęp do zamówień publicznych UE. UE umożliwiła państwom spoza UE udział w jej zamówieniach publicznych, ale wiele z tych krajów nie odwzajemniło się jeszcze tym samym. Jest to szkodliwe dla przedsiębiorstw europejskich. Konieczne jest sfinalizowanie rozporządzenia w sprawie instrumentu dotyczącego udzielania zamówień publicznych w kontekście międzynarodowym, aby wzmocnić pozycję UE. W ramach zawieranych przez UE umów o wolnym handlu należy promować najlepsze praktyki dotyczące uwzględniania kryteriów środowiskowych i społecznych w zamówieniach publicznych 24 .
3.18. UE musi nadal wykorzystywać swoją pomoc na rzecz wymiany handlowej, aby pomóc krajom rozwijającym się we wdrażaniu umów handlowych i wspierać przestrzeganie zasad i norm, w szczególności związanych ze zrównoważonym rozwojem. Musi także budować sprawiedliwe i dobrze prosperujące stosunki gospodarcze z krajami rozwijającymi się w celu ograniczenia ubóstwa i tworzenia godnych miejsc pracy oraz tworzyć silniejsze powiązanie między preferencyjnym dostępem a przestrzeganiem norm międzynarodowych, takich jak prawa pracownicze i prawa człowieka.
Bruksela, dnia 8 lipca 2021 r.
|
Christa SCHWENG Przewodnicząca
|
|
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
1 Dz.U. C 364 z 28.10.2020, s. 108; Dz.U. C 47 z 11.2.2020, s. 38.
2 Dz.U. C 364 z 28.10.2020, s. 53.
3 Dz.U. C 364 z 28.10.2020, s. 37.
4 Dz.U. C 129 z 11.4.2018, s. 27.
5 Poświęcona temu tematowi opinia z inicjatywy własnej REX/535 ma zostać przyjęta we wrześniu 2021 r.
6 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 197.
7 Dz.U. C 97 z 24.3.2020, s. 9.
8 Poświęcona temu tematowi opinia z inicjatywy własnej REX/536 ma zostać przyjęta na początku 2022 r.
9 Dz.U. C 429 z 11.12 2020, s. 66.
10 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 210,
11 Komitet Monitorujący EKES-u ds. Handlu Międzynarodowego - wkład w przegląd polityki handlowej, wrzesień 2020 r.
12 Poświęcona temu tematowi opinia z inicjatywy własnej REX/536 ma zostać przyjęta na początku 2022 r.
13 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 197.
14 ECIPE, Occasional Paper 06/2020, Globalization Comes to the Rescue: How Dependency Makes Us More Resilient ["Globalizacja przychodzi na ratunek: jak zależność czyni nas odporniejszymi"]; raport Kommers Kollegium Improving Economic Resilience Through Trade ["Poprawa odporności gospodarczej dzięki handlowi"], 2020.
15 Trójstronna deklaracja zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej (deklaracja MNE) (2017).
17 Dz.U. C 364 z 28.10.2020, s. 53.
18 Dz.U. C 159 z 10.5.2019, s. 15.
20 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 122. Przyszła opinia NAT/834 w sprawie mechanizmu dostosowania emisji dwutlenku węgla na granicach.
21 Dz.U. C 364 z 28.10.2020, s. 37.
22 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 197.
23 Dz.U. C 47 z 11.2.2020, s. 38.
24 Dz.U. C 429 z 11.12.2020, s. 197.
