Sprawozdanie roczne za rok 2013 dotyczące ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej - zwalczanie nadużyć finansowych...

1.

przyjmuje do wiadomości sprawozdanie Komisji "Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej - Zwalczanie nadużyć finansowych - Sprawozdanie roczne - 2013 r." (dalej: sprawozdanie roczne Komisji); z zadowoleniem przyjmuje szereg środków prawnych i administracyjnych podejmowanych przez Komisję od 2011 r., dzięki którym ma miejsce kształtowanie nowych warunków na potrzeby dalszego umacniania polityki ochrony interesów finansowych Unii; podkreśla, że obecne niewystarczające rezultaty w zwalczaniu nadużyć finansowych nie wynikają z braku regulacji, ale z ich niezadowalającego wdrażania; zwraca się do Komisji, aby w swoim następnym sprawozdaniu szybciej odpowiedziała na apele Parlamentu ujęte w jego poprzednich rocznych sprawozdaniach o ochronie interesów finansowych UE;

2.

przypomina, że w kontekście trudności gospodarczych, jakich doświadczają obecnie państwa członkowskie, oraz w związku z niewystarczającymi zasobami w budżecie UE ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej jest szczególnie istotna; podkreśla, że funduszami UE należy właściwie zarządzać w jak najskuteczniejszy możliwy sposób;

3.

zwraca uwagę, że w 2013 r. Komisji zgłoszono ogółem 15 779 nieprawidłowości (14 170 nie miało charakteru nadużycia, a 1 609 wiązało się z nadużyciem finansowym) dotyczących całkowitej kwoty ok. 2,14 mld EUR, z czego kwota ok. 1,76 mld EUR dotyczyła wydatków (co stanowi 1,34 % wszystkich płatności), a pozostałe 380 mln EUR stanowi 1,86 % tradycyjnych zasobów własnych brutto;

4.

zauważa, że choć ogólne skutki finansowe nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi, zgłoszonych w 2013 r., spadły do ok. 1,84 mld EUR, a więc o 38 % w stosunku do 2012 r., liczba zgłoszonych nieprawidłowości tego rodzaju wzrosła o 16 % w stosunku do roku poprzedniego; zauważa ponadto, że liczba nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych zgłoszonych w 2013 r. wzrosła aż o 30 % w porównaniu z 2012 r., a ich skutki finansowe wynoszące 309 mln EUR w postaci środków finansowych UE spadły o 21 %;

5.

zwraca uwagę, że dzięki dostępności nowych informacji w wyniku istotnych zmian w sposobie zgłaszania nieprawidłowości przez państwa członkowskie i Komisję doszło do przesunięcia punktu ciężkości w sprawozdaniu rocznym Komisji za rok 2013 z nieprawidłowości o charakterze ogólnym na nieprawidłowości zgłaszane jako nadużycia finansowe; zwraca się do Komisji o utrzymanie tego podejścia w przyszłym sprawozdaniu rocznym w sprawie ochrony interesów finansowych UE i zwalczania nadużyć finansowych; pilnie apeluje jednak do Komisji o dalszą poprawę dostępności informacji i zintensyfikowanie analiz dotyczących zakresu, rodzajów i skutków nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi w związku ze znacznie wyższą ich liczbą i wynikającymi z nich negatywnymi skutkami dla interesów finansowych UE;

6.

podkreśla, że zarówno Komisja, jak i państwa członkowskie muszą dołożyć wszelkich starań, aby zwalczać nadużycia finansowe, korupcję i wszelkie inne nielegalne działania naruszające interesy finansowe Unii, zgodnie z postanowieniami Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; przypomina, że ścisła współpraca i koordynacja między Komisją a państwami członkowskimi ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia skutecznej ochrony interesów finansowych Unii i że w związku z tym zacieśnienie współpracy i koordynacji oraz zapewnienie im możliwie największej skuteczności ma pierwszorzędne znaczenie; przypomina, że ochrona interesów finansowych Unii, zarówno zasobów, jak i wydatków, wymaga takiej samej czujności;

7.

zauważa, że zgodnie z ogólną tendencją w wykrywaniu i zgłaszaniu potencjalnych nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych w ostatnich pięciu latach odnotowano powolny spadek, natomiast liczba nieprawidłowości niezgłoszonych jako nadużycia finansowe stopniowo wzrasta; zwraca się do Komisji o bardziej szczegółowe zbadanie, jakie są główne przyczyny owego wzrostu liczby nieprawidłowości oraz o dokonanie oceny, aby sprawdzić, czy tendencja ta wynika ze zmiany w kierunku wykrywania przypadków nieprawidłowości, czy też ze sposobu, w jaki państwa członkowskie klasyfikują odpowiednie przypadki;

8.

jest przekonany, że środki prawnokarne w dyrektywie PIF będą skuteczne tylko wówczas, gdy zdołają ująć precyzyjną definicję przestępstw przeciwko ochronie interesów finansowych, minimalne i maksymalne kary pozbawienia wolności obowiązujące we wszystkich uczestniczących państwach członkowskich oraz minimalne zasady regulujące przedawnienie, a także gdy zasady te zostaną następnie wdrożone w równym stopniu i skutecznie przez wszystkie państwa członkowskie;

9.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że 98 % tradycyjnych zasobów własnych trafia do budżetu bez większych problemów, przy czym nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych zgłaszane w związku z nimi stanowią 0,29 % ustalonych tradycyjnych zasobów własnych brutto (o wartości 61 mln EUR), a nieprawidłowości niezwiązane z nadużyciami finansowymi - 1,57 % tradycyjnych zasobów własnych (o wartości 327,4 mln EUR); zauważa, że przypadki nadużyć finansowych i nieprawidłowości wykryte w 2013 r. dotyczyły kwoty 380 mln EUR, z czego państwa członkowskie odzyskały łącznie 234 mln EUR; odnotowuje w szczególności, że ten współczynnik odzysku w wysokości 62 % w przypadku tradycyjnych zasobów własnych w 2013 r. jest najlepszym wynikiem osiągniętym w ciągu ostatnich dziesięciu lat;

10.

jest zaniepokojony faktem, że w 2013 r. większość ustalonych kwot w systemie OWNRES w UE-28 odnosiła się do procedury celnej polegającej na dopuszczeniu do swobodnego obrotu, zarówno w przypadku nadużyć finansowych (93 %), jak i nieprawidłowości (87 %); zwraca się do Komisji o podjęcie odpowiednich działań mających na celu wzmocnienie procedury celnej polegającej na dopuszczeniu do swobodnego obrotu, aby była ona mniej podatna na nadużycia finansowe i nieprawidłowości;

11.

jest zaniepokojony, że w 2013 r. w bazie danych OWNRES współczynnik odzysku w przypadku nadużyć finansowych wyniósł jedynie 23,74 %, czyli poniżej średniego współczynnika 33,5 % w okresie 2008-2012; wskazuje, że współczynnik odzysku w przypadku nieprawidłowości zgłoszonych w 2013 r. wynosi 67,9 %; podkreśla generalnie odpowiedzialność organów państw członkowskich i służb Komisji za odzyskiwanie nienależnie wypłaconych kwot oraz wzywa je do należytego wywiązywania się z tego obowiązku i znacznego podniesienia współczynnika odzysku w przypadku nadużyć finansowych, który generalnie znajduje się na wyraźnie niskim poziomie w porównaniu ze współczynnikiem odzysku w przypadku nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi;

12.

z zadowoleniem przyjmuje podpisanie przez Unię Europejską w 2013 r. Protokołu ONZ w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi; zauważa, że protokół podpisało piętnaście państw członkowskich i że jak na razie ratyfikowała go tylko Austria; zwraca się zatem do pozostałych państw członkowskich o jak najszybsze dokończenie procesów ratyfikacyjnych;

13.

podkreśla, że przemyt wysoko opodatkowanych towarów przyczynia się do znacznej utraty dochodów w budżecie UE i państw członkowskich oraz że szacowana bezpośrednia utrata przychodów z należności celnych w wyniku przemytu samych papierosów wynosi ponad 10 mld EUR rocznie; ponadto zwraca uwagę na handel towarami podrobionymi, który przynosi szkody zarówno organom podatkowym państw członkowskich, jak i przedsiębiorstwom w UE;

14.

odnosi się do trwających prac na rzecz ulepszenia danych dotyczących DNB oraz do kwestii poruszonych w sprawozdaniu specjalnym nr 11/2013 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, w którym zaapelowano o krótszą i lepiej ukierunkowaną weryfikację danych dotyczących DNB oraz o lepszą sprawozdawczość i koordynację wyników, aby system DNB stał się jeszcze wiarygodniejszy pod względem wkładu do obliczania dochodów UE;

15.

zwraca uwagę, że włączenie "niewidzialnej" gospodarki do rachunków narodowych powinno przyczynić się do zapewnienia bardziej kompletnych i wiarygodnych danych dotyczących DNB, a także wzywa Komisję i Eurostat do zacieśnienia współpracy z krajowymi instytucjami statystycznymi w celu dopilnowania, by we wszystkich państwach członkowskich zajęto się tym aspektem w spójny i porównywalny sposób, z wykorzystaniem jak najaktualniejszych informacji;

16.

podkreśla, że w wielu państwach członkowskich ubytek dochodów z tytułu podatku VAT utrzymuje się na wysokim poziomie z powodu oszustw podatkowych i unikania opodatkowania w dziedzinie podatku VAT; podkreśla, że Komisja jest uprawniona do kontrolowania i nadzorowania środków podejmowanych przez państwa członkowskie; wobec tego apeluje do Komisji o pełne korzystanie z przysługujących jej uprawnień, aby pomóc państwom członkowskim w walce przeciwko oszustwom w dziedzinie podatku VAT i unikania płacenia tego podatku;

17.

zauważa ponadto, że w 2013 r. państwa członkowskie odnotowały 133 przypadki przemycania papierosów, które dotyczyły tradycyjnych zasobów własnych szacowanych na około 7 mln EUR; podkreśla, że tendencja ta stanowi gwałtowny spadek w porównaniu do 2012 r., kiedy zgłoszono 224 przypadki dotyczące kwoty około 25 mln EUR; wyraża poważne zaniepokojenie faktem, że Dania, Estonia, Hiszpania, Francja, Cypr, Luksemburg, Portugalia, Słowenia, Słowacja i Szwecja nie zgłosiły Komisji żadnego przypadku przemycania papierosów w 2013 r. i kwestionuje skuteczność procesu zgłaszania w tych państwach członkowskich; nalega, aby wszystkie państwa członkowskie właściwie i terminowo zgłaszały Komisji przypadki przemycania i podrabiania, aby umożliwić lepsze oszacowanie tradycyjnych zasobów własnych, na które proceder ten miał negatywny wpływ;

18.

odnotowuje, że Komisja opublikuje badanie dotyczące wykonalności systemu śledzenia ruchu i pochodzenia dla produktów tytoniowych; podkreśla, że jest to ogromny krok naprzód w walce z przemytem; zwraca się do Komisji o opracowanie i wdrożenie otwartego i konkurencyjnego systemu śledzenia ruchu i pochodzenia, tak aby sposób opracowania i wdrażania systemu nie faworyzował jednego dostawcy rozwiązań lub tylko kilku z nich;

19.

przypomina, że:

Wydatki

20.

sygnalizuje alarmujący wzrost liczby nieprawidłowości zgłaszanych jako związane z nadużyciami finansowymi 0 76 % w odniesieniu do wydatków UE oraz apeluje do właściwych organów o podjęcie wszelkich niezbędnych środków w celu niedopuszczenia do utrwalenia się tej negatywnej tendencji w najbliższych latach;

21.

wyraża zaniepokojenie z powodu znacznego wzrostu zarówno liczby nieprawidłowości o charakterze ogólnym, jak i w szczególności związanych z nadużyciami finansowymi w sektorze rolnym w roku 2013 w porównaniu z rokiem 2012; zwraca uwagę, że w 2013 r. odnotowano nową istotną tendencję w naruszaniu przepisów odnoszącą się do faktu, że "beneficjent nie posiada wymaganej jakości", jako że zgłoszono 51 przypadków nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych; uważa, że tendencje te wymagają ukierunkowanych działań mających na celu z jednej strony wyeliminowanie praktyk, które mogą prowadzić do nieumyślnych uchybień, a z drugiej strony - zdecydowane przeciwdziałanie korupcji i działaniom przestępnym;

22.

uznaje, że w obszarze rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich państwa członkowskie odzyskały od beneficjentów 197 mln EUR w roku budżetowym 2013, podczas gdy na koniec roku pozostaje do odzyskania od beneficjentów kwota 1 318,3 mln EUR, z czego kwota 1 097,1 mln EUR ma zostać przekazana do budżetu UE po zastosowaniu mechanizmu 50/50; wyraża zaniepokojenie w związku z tym, że odzyskiwanie środków dotyczących Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji jest poniżej ogólnej średniej, a pod koniec 2013 r. nie odzyskano nawet połowy środków, na jakie opiewały nieprawidłowości stwierdzone w 2009 r.;

23.

zwraca uwagę na znaczne różnice między państwami członkowskimi odnośnie do ich zdolności odzyskiwania środków utraconych w wyniku nieprawidłowych płatności wykrytych w ramach wspólnej polityki rolnej oraz wzywa państwa członkowskie, w przypadku których współczynnik odzysku jest niższy niż 33 %, do znacznej poprawy wyników w tej dziedzinie, począwszy od roku 2015 i w latach następnych;

24.

stwierdza, że po reformie wspólnej polityki rolnej w 2013 r. państwa członkowskie korzystają z większej elastyczności we wdrażaniu polityki i mogą zwłaszcza dostosować ją do swoich regionalnych lub krajowych możliwości i priorytetów oraz mogą dokonywać przesunięć między jej poszczególnymi filarami; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by zwiększenie elastyczności nie odbywało się kosztem systemów monitorowania i oceny; zwraca ponadto uwagę, że w ramach nowej wspólnej polityki rolnej Komisja pracuje nad planem uproszczeń; wzywa Komisję do pełnego dostosowania planu uproszczeń do strategii w zakresie zwalczania nadużyć finansowych DG AGRI oraz do utrzymania równowagi między uproszczeniem a należytym zarządzaniem funduszami UE poprzez zapewnienie odpowiednich kontroli;

25.

wyraża ponadto zaniepokojenie, gdyż średni okres od wystąpienia nieprawidłowości w sektorze rolnym, jej wykrycia i ostatecznie zgłoszenia Komisji wynosi odpowiednio ponad 6 lat (6,3), a w innych sektorach - 2 lata i 9 miesięcy; przypomina, że po wykryciu nieprawidłowości wszczyna się dalsze procedury (nakazy odzyskania środków, dochodzenia OLAF itp.); zwraca się do Komisji o określenie średniej, minimalnej i maksymalnej długości trwania procedur w przypadku nieprawidłowości wykrytej w ramach zarządzania dzielonego dla każdego obszaru polityki;

26.

oczekuje znacznego (o 475 %) wzrostu liczby nieprawidłowości zgłaszanych w sektorze gospodarki rybnej w roku 2013, które w tym jednym roku osiągną wartość szczytową z powodu opóźnień w realizacji programów w tym sektorze, ale nie powinny być odbierane jako negatywna tendencja, szkodliwa z perspektywy postrzegania wartości unijnej polityki rybołówstwa;

27.

z niepokojem zauważa, że w dziedzinie polityki spójności liczba zgłoszonych nieprawidłowości wzrosła o 15 %; zauważa jednak również, że zaobserwowano spadek wysokości kwot zarówno w przypadkach niezwiązanych z nadużyciami finansowymi (spadek o 49 %), jak i w przypadkach o charakterze nadużyć finansowych (spadek o 22 %);

28.

odnotowuje, że 321 nieprawidłowości zgłoszonych jako nadużycia finansowe oraz 4 672 nieprawidłowości, których nie uznano za nadużycia finansowe, jest związanych z polityką spójności; przyjmuje do wiadomości, że w obu kategoriach liczba zgłoszeń wzrosła o 15 % w porównaniu z rokiem 2012 oraz że, jak w poprzednich latach, w 2013 r. największa część (63 %) kwot, w odniesieniu do których stwierdzono nieprawidłowości, była nadal związana z polityką spójności; zaznacza jednak, że w obu kategoriach odnośne kwoty zmalały, można zaobserwować stopniową poprawę opartą na doświadczeniach z poprzednich lat i po raz pierwszy polityka spójności nie jest obszarem wydatków budżetowych o najwyższej liczbie nieprawidłowości zgłoszonych jako nadużycia finansowe;

29.

wyraża jednak ubolewanie z powodu braku informacji na temat kwot, które należy odzyskać, i współczynników odzysku związanych konkretnie z polityką spójności w odniesieniu do roku budżetowego 2013; wzywa Komisję do przedstawienia szczegółowych informacji na ten temat w przyszłym sprawozdaniu rocznym;

30.

zauważa, że w przypadku wydatków w ramach zarządzania scentralizowanego w perspektywie pięcioletniej współczynnik odzysku w przypadku nieprawidłowości zgłoszonych jako nadużycia finansowe wynosi 54,4 %, a w przypadku nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi - 63,9 %; nalega, aby Komisja dalej usprawniała procesy odzysku i zadbała o to, by przebiegały szybciej;

31.

wzywa Komisję do przyjęcia pełnej odpowiedzialności za odzyskiwanie środków nienależnie wypłaconych z budżetu UE oraz do ustanowienia jednolitych zasad w zakresie sprawozdawczości we wszystkich państwach członkowskich w celu gromadzenia odpowiednich, porównywalnych i dokładnych danych;

32.

wyraża zaniepokojenie, gdyż w przypadku nakazów odzyskania środków zakwalifikowanych jako nieprawidłowości (zgłoszonych zarówno jako nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych, jak i niezgłoszonych jako takie), które wydano w latach 2009-2013 w ramach zarządzania scentralizowanego, średnia długość okresu od wystąpienia nieprawidłowości do jej wykrycia wynosi ponad trzy lata (3,4); ponad połowę nieprawidłowości (54 %) wykryto w ciągu 4 lat od roku, w którym nieprawidłowość wystąpiła, natomiast w przypadku pozostałych 46 % okres ten wynosił od 4 do 13 lat; przypomina, że po wykryciu nieprawidłowości wszczyna się dalsze procedury (nakazy odzyskania środków, dochodzenia OLAF itp.); zwraca się do Komisji o określenie średniej, minimalnej i maksymalnej długości trwania procedur w przypadku nieprawidłowości wykrytej w ramach zarządzania scentralizowanego;

33.

z zadowoleniem stwierdza, że liczba zgłoszonych nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych dotyczących Europejskiego Funduszu Społecznego w roku 2013 była o 40 % niższa niż w latach 2009-2010 oraz że rok 2013 był trzecim rokiem z rzędu, w którym odnotowano utrzymywanie się tej pozytywnej tendencji;

34.

z satysfakcją odnotowuje, że w okresie programowania 2007-2013 kontrole administracyjne, kontrole na miejscu i działania kontrolne w ramach audytu zaowocowały znacznie wyższym wskaźnikiem wykrywalności nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych na poziomie 63 %, choć w roku 2013 zaobserwowano jego nieznaczny spadek do poziomu 55 %, przy czym w poprzednim okresie siedmioletnim wskaźnik ten był poniżej 20 %;

35.

odnotowuje, że w 2013 r. Komisja zamknęła 217 przypadków wstrzymania płatności w obszarze polityki spójności i że pod koniec roku w 131 przypadkach płatności nadal były wstrzymane (dotyczyły one kwoty 1,977 mln EUR); stwierdza również, że Komisja przyjęła 15 decyzji o zawieszeniu w 2013 r. i dwie w styczniu 2014 r.;

36.

stwierdza, że w 2013 r., w ramach pomocy przedakcesyjnej, 33 nieprawidłowości zgłoszono jako nadużycia finansowe dotyczące kwoty 14,4 mln EUR oraz że te nieprawidłowości są związane głównie ze specjalnym programem akcesyjnym na rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich (SAPARD); zauważa ponadto, że dziewięć nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych, dotyczących 1,2 mln EUR zgłoszono w ramach instrumentu pomocy przedakcesyjnej (IPA); zwraca uwagę, że między 2003 i 2013 r. w ramach pomocy przedakcesyjnej współczynniki odzysku osiągnęły 37,36 % dla przypadków nieprawidłowości i 29,22 % dla nadużyć finansowych; wzywa Komisję i kraje korzystające z IPA do podjęcia działań, aby zapewnić wyższy współczynnik odzysku w ramach IPA;

37.

apeluje o przedstawienie wniosków mających na celu ograniczenie liczby programów wydatków, zwłaszcza gdy się one częściowo pokrywają, oraz w miarę możliwości ukierunkowanie programów na państwa członkowskie, które najbardziej potrzebują wsparcia, tak by nie wszystkie programy wspierały działania realizowane we wszystkich państwach członkowskich;

38.

wyraża zaniepokojenie, że przypadki korupcji i nadużyć finansowych odnotowano w odniesieniu do kilku projektów finansowanych przez EBI; uważa, że dokument EBI z dnia 8 listopada 2013 r., w którym określono strategię EBI na rzecz zapobiegania praktykom korupcyjnym, nadużyciom finansowym, zmowom, przymusowi, obstrukcji, praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, świadczy o braku wystarczającej kontroli w szeregu przypadków podczas realizacji projektów finansowanych przez EBI; wyraża zaniepokojenie faktem, że w 2013 r. EBI finansował projekt Passante di Mestre wart 350 mln EUR, choć w związku z nim wykryto korupcję i nadużycia finansowe, co doprowadziło do aresztowania kilku osób związanych z projektem, oraz rozważa refinansowanie tego projektu na dodatkową kwotę 700 mln EUR za pomocą obligacji projektowych; domaga się zatem, aby w przypadkach udowodnionych nadużyć finansowych i korupcji EBI był zmuszony do zawieszenia lub wstrzymania planowanego i udzielanego wsparcia finansowego na rzecz projektów, których ten problem dotyczy;

II.

Zidentyfikowane problemy i wymagane działania

39.

podkreśla swoje zaniepokojenie z powodu utrzymujących się zagrożeń dla budżetu UE, które wynikają zarówno z nieprzestrzegania przepisów (nieprawidłowości niezwiązane z nadużyciami finansowymi), jak i z celowych wykroczeń oraz działań przestępnych (nadużycia finansowe); domaga się zacieśnienia współpracy między państwami członkowskimi a Komisją, aby zagwarantować podejmowanie właściwych i adekwatnych działań i środków w celu unikania i korygowania nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami oraz zwalczania nadużyć finansowych;

40.

podkreśla, że od wielu lat powtarza się sytuacja polegająca na tym, że państwa członkowskie nie przekazują danych na czas lub przekazują niedokładne dane; ponownie z niepokojem podkreśla, że w poszczególnych państwach członkowskich wciąż stosuje się różne podejścia do kwestii wykrywania i zgłaszania nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych i nieprawidłowości niezwiązanych z nadużyciami finansowymi, w tym w takich dziedzinach jak polityka spójności i rolnictwo, oraz że w niektórych przypadkach brak jest jednolitej interpretacji przy stosowaniu ram prawnych; zwraca uwagę, że utrudnia to porównania, a także obiektywną ocenę i wydawanie zaleceń przez Parlament, Komisję i OLAF; wzywa Komisję do opracowania wspólnych wytycznych i wskaźników, aby zmniejszyć rozbieżności wynikające z różnego podejścia państw członkowskich, a także do opracowania jednolitej i kompleksowej bazy danych na temat rzeczywiście odnotowanych nieprawidłowości i podjętych działań, w tym przypadków nadużyć finansowych i korupcji z udziałem urzędników służby cywilnej, dzięki czemu władze i obywatele otrzymają wiarygodne, porównywalne i scentralizowane dane niezbędne do podjęcia skutecznych działań naprawczych i dokonania obiektywnej oceny rzeczywistej, a nie przypuszczalnej wagi uchybień oraz odpowiedzialnych podmiotów;

41.

zauważa, że zalecenia wystosowane przez Komisję do państw członkowskich w 2012 r., których status wdrożenia został podany w rocznym sprawozdaniu Komisji za 2013 r. - zwłaszcza odnośnie do jednostek ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych, wspólnych zasad dotyczących nadużyć finansowych, reformy udzielania zamówień publicznych, nieprawidłowości zgłoszonych jako nadużycia finansowe, systemów weryfikacji i kontroli oraz oceny ryzyka - były ogólnie odpowiednie i ubolewa, że niektóre obawy nie zostały w pełni uwzględnione; zauważa na przykład, że nie wszystkie państwa członkowskie rozpoczęły przygotowania do wdrożenia wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 i ich przepisów dotyczących zapobieganiu nadużyciom finansowym; zwraca się do państw członkowskich o podjęcie działań następczych w odniesieniu do zaleceń Komisji wydanych w 2012 r. oraz o zapewnienie pełnego wdrażania zaleceń, jakie Komisja skierowała do nich w sprawozdaniu z 2011 r. oraz w sprawozdaniu z 2013 r., a także o przedstawienie uzasadnionych wyjaśnień w przypadkach, w których nie mogły one zastosować się do tych zaleceń;

42.

przyjmuje do wiadomości, że nieprawidłowości, które nie stanowią nadużyć finansowych, powstają często z powodu niedostatecznej znajomości przepisów lub zbyt skomplikowanych wymogów i regulacji; zwraca uwagę, że zmiany w przepisach dotyczących zarówno dochodów, jak i wydatków, w tym również modyfikacje, których celem jest uproszczenie, wymagają czasu na ich przyjęcie przez organy odpowiedzialne za ich należyte wdrożenie; w związku z tym wzywa państwa członkowskie i Komisję do lepszej koordynacji wykładni ram prawnych i ich ścisłego stosowania oraz do wdrożenia ukierunkowanych i terminowych środków mających na celu wzmocnienie zdolności administracyjnych zarówno w organach administracji publicznej, jak i u zainteresowanych stron, np. organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym również poprzez doradztwo, szkolenia i ustanowienie programów utrzymania wykwalifikowanych i kompetentnych pracowników; apeluje do instytucji europejskich i państw członkowskich o dokonywanie śródokresowych ocen służących sprawdzeniu, czy nowa struktura regulacyjna polityki spójności w większym stopniu zapobiega nieprawidłowościom i obniża ryzyko ich wystąpienia, jak również o analizowanie możliwości dalszego upraszczania obowiązujących przepisów;

43.

uważa, że należy wspierać państwa członkowskie samodzielnie wykrywające i zgłaszające nieprawidłowości, w tym również przypadki nadużyć finansowych, a także zachęcać je do dalszego usprawniania systemów sprawozdawczości i zarządzania; wyraża zaniepokojenie faktem, że Komisja nie jest w stanie ustalić, czy niska liczba nieprawidłowości i przypadków nadużyć finansowych wykrywanych przez niektóre państwa członkowskie, jak i ogromne różnice w liczbie przypadków zgłaszanych w różnych latach wynikają z nieskuteczności systemów kontrolnych w tych państwach członkowskich;

44.

wyraża ubolewanie, że tylko część państw członkowskich przeznacza odpowiednie zasoby na przeciwdziałanie nadużyciom finansowym oraz uważa za niedopuszczalne, że w przypadku nieprawidłowości o charakterze nadużyć finansowych niektóre państwa członkowskie stosują jedynie środki naprawcze i nie przeprowadzają dochodzeń w sprawie potencjalnych przestępstw ani nie nakładają kar na osoby odpowiedzialne, co skutkuje brakiem adekwatnej ochrony interesów finansowych zarówno UE, jak i poszczególnych podatników; zauważa, że przedstawiane przez państwa członkowskie statystyki dotyczące postępowań karnych i ich wyników są niepełne, co sprawia, że trudno jest ocenić skuteczność procedur w zakresie dochodzeń w sprawie nadużyć i ich ścigania w państwach członkowskich; uważa wobec tego, że przyjęcie decyzji wprowadzających odpowiedzialność w świetle prawa karnego na szczeblu UE, a także powołanie Prokuratury Europejskiej jako organu wszczynającego i koordynującego dochodzenia w przypadku takich nieprawidłowości powinno skutecznie zniechęcić do popełniania czynów nielegalnych oraz do rezygnowania z należnych procedur w zakresie ścigania i karania korupcji i czynów przestępnych szkodzących interesom finansowym UE;

45.

jest zdania, że skuteczne działania antykorupcyjne są możliwe, jeżeli środki prawa karnego będą stosowane i zostaną uzupełnione innymi środkami, takimi jak lepsza przejrzystość i odpowiedzialność; domaga się zatem dowiedzenia przez państwa członkowskie zdecydowanej woli politycznej w skutecznej walce z korupcją zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym poprzez przyjęcie skutecznych przepisów antykorupcyjnych i wdrożenie istniejących wniosków na szczeblu UE oraz wzywa obywateli do wywarcia skutecznej presji na rządy, aby energicznie stosowały one konkretne strategie polityczne wymierzone przeciwko korupcji;

46.

z zadowoleniem przyjmuje pierwsze sprawozdanie o zwalczaniu korupcji w UE z lutego 2014 r. jako cenne narzędzie służące monitorowaniu i ocenie wysiłków podejmowanych w ramach walki z korupcją oraz potwierdza zwłaszcza znaczenie umożliwienia szerszej wymiany najlepszych stosowanych obecnie praktyk podkreślonych w tym sprawozdaniu; wyraża również zadowolenie z powodu komunikatu Komisji w sprawie wysiłków UE w walce z korupcją (COM(2011)0308), w którym analizuje się niezbędne kroki mające na celu lepsze wdrażanie istniejących instrumentów do walki z korupcją oraz proponuje sposoby lepszego uwzględniania kwestii walki z korupcją w szeregu obszarów polityki wewnętrznej i zewnętrznej; zwraca jednak uwagę na znaczenie rozszerzenia zakresu sprawozdania o zwalczaniu korupcji oraz objęcia nim korupcji transgranicznej, korupcji na szczeblu UE i oceny środków podejmowanych z myślą o poprawie integralności instytucji UE, a także podkreśla potrzebę kompleksowej i całkowicie spójnej strategii antykorupcyjnej obejmującej wszystkie obszary polityki UE, w której zostaną uwzględnione m.in. problemy poruszone w pierwszym sprawozdaniu o zwalczaniu korupcji w UE; zwraca się do Komisji o przedłożenie Parlamentowi i Radzie sprawozdania poświęconego wdrożeniu przez instytucje UE ich wewnętrznych strategii antykorupcyjnych, w tym kwestii wywiązania się przez nie z zobowiązań wynikających z konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji;

47.

podkreśla potrzebę zorganizowanej koordynacji między organami zarządzającymi a organami odpowiedzialnymi za zwalczanie nadużyć, a także znaczenie, jakie ma koordynacja i wymiana najlepszych praktyk między państwami członkowskimi oraz między różnymi organami administracji w poszczególnych państwach członkowskich, aby w miarę możliwości ujednolicić podejście do kwestii przeciwdziałania nadużyciom; zachęca Komisję do utworzenia mechanizmu wymiany informacji między właściwymi organami krajowymi umożliwiającego porównywanie dokumentacji księgowej dotyczącej transakcji zawieranych między co najmniej dwoma państwami członkowskimi w celu wykrywania transnarodowych nadużyć finansowych w kontekście nowych wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 w odniesieniu do makrokategorii europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejski Fundusz Morski i Rybacki), aby zagwarantować stosowanie horyzontalnego podejścia do kwestii ochrony finansowych interesów Unii Europejskiej;

48.

podkreśla, że większa przejrzystość umożliwiająca odpowiednią kontrolę jest kluczowa dla wykrywania wzorców nadużyć; przypomina, że w poprzednich latach Parlament wzywał Komisję do podjęcia działań w celu zapewnienia jednolitej przejrzystości wszystkich beneficjentów środków unijnych ze wszystkich państw członkowskich poprzez publikowanie na stronie internetowej Komisji wszystkich beneficjentów, niezależnie od administratora środków i w oparciu o standardowe kategorie informacji przedstawionych przez państwa członkowskie w co najmniej jednym języku roboczym Unii; wzywa państwa członkowskie do współpracy z Komisją oraz do przekazywania jej pełnych i wiarygodnych informacji na temat beneficjentów środków unijnych zarządzanych przez państwa członkowskie; wyraża ubolewanie, że środek ten nie został wdrożony i wzywa Komisję do jego wdrożenia w trybie pilnym; wyraża ubolewanie, że Komisja nie uwzględniła tego wielokrotnie powtarzanego wniosku;

49.

wzywa Komisję do promowania odpowiednich przepisów w zakresie ochrony osób zgłaszających nadużycia, dostępu do informacji oraz przejrzystości działalności lobbingowej, gdyż przepisy takie są niezbędne, aby zagwarantować obywatelską kontrolę nad rządami i instytucjami UE oraz poddać ich działania pod nadzór publiczny, a także do wydawania środków finansowych UE na wspieranie niezależnych organizacji działających w tej dziedzinie, m.in. na wsparcie finansowe dla transgranicznego dziennikarstwa śledczego;

50.

zachęca Komisję do dalszego wzmacniania swojej roli nadzorczej w odniesieniu do wydatków z budżetu UE, a to poprzez audyt, kontrole, inspekcje, plany działań zaradczych i pisemne ostrzeżenia poprzedzające złożenie wniosku o płatność; apeluje do państw członkowskich i ich władz o zintensyfikowanie wysiłków i o wykorzystywanie ich potencjału do wykrywania i naprawiania błędów dzięki pełnemu wykorzystywaniu dostępnych informacji, zanim wystąpią do Komisji o zwrot środków; w związku z tym podkreśla szczególne znaczenie działań prewencyjnych w zapobieganiu nielegalnym wypłatom środków, gdyż eliminuje to potrzebę działań następczych w celu odzyskania sprzeniewierzonych funduszy;

51.

wyraża zadowolenie z powodu przyjęcia dyrektyw w sprawie zamówień publicznych i dyrektywy o udzielaniu koncesji, a także z zadowoleniem przyjmuje fakt, że dziesięć państw członkowskich wprowadziło już konkretne środki lub zestawy środków w dziedzinie zamówień publicznych w celu ograniczenia korupcji, poprawy przejrzystości oraz podniesienia skuteczności systemów zarządzania, kontroli i audytu; zwraca się do Komisji o kontynuowanie wdrażania przepisów dotyczących zamówień publicznych, aby udzielać państwom członkowskim niezbędnego wsparcia poprzez doradztwo, udostępnianie sprawdzonych praktyk i szkolenia; wzywa Komisję do ciągłego i bezstronnego monitorowania przestrzegania przez państwa członkowskie istniejących dyrektyw oraz do wszczynania w razie konieczności postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego;

52.

odnotowuje, że poziom nieprawidłowości i nadużyć finansowych wynikających z braku zgodności z przepisami o zamówieniach publicznych pozostaje wysoki; apeluje do państw członkowskich o szybką transpozycję do prawa krajowego niedawno przyjętej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych 8 , dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych 9 i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji 10 w celu dalszego ograniczenia ryzyka wystąpienia nieprawidłowości i nadużyć finansowych;

53.

wyraża zadowolenie z powodu powołania centrum kompetencyjnego ds. budowania zdolności administracyjnych, które wspiera organy administracji publicznej odpowiedzialne za zarządzanie Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego i Funduszem Spójności, a także z powodu wprowadzenia planu działania w zakresie zamówień publicznych opracowanego przez centrum kompetencyjne we współpracy z właściwymi służbami Komisji; zwraca się jednak do Komisji o sporządzenie sprawozdania na temat konkretnych wyników, jakie dotychczas osiągnięto dzięki działalności centrum i wdrożeniu wspomnianego wyżej planu działania;

54.

apeluje do Komisji o utrzymanie rygorystycznej polityki wstrzymywania i zawieszania płatności;

55.

z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie na temat wdrożenia przez Komisję strategii w zakresie zwalczania nadużyć finansowych oraz wskazówek udzielanych organom zarządzającym w państwach członkowskich w związku z wdrażaniem odpowiednich przepisów w dziedzinie przeciwdziałania nadużyciom finansowym; domaga się jednak, aby w aktach delegowanych i wykonawczych dotyczących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych Komisja przyjęła bardziej uproszczone zasady, co ułatwi skuteczną i wydajną absorpcję środków, a jednocześnie zadbała o to, aby akty delegowane i wykonawcze nie prowadziły do osłabienia działań w zakresie walki z nadużyciami;

56.

wyraża zadowolenie z powodu powołania w państwach członkowskich jednostek ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych, zgodnie z wymogiem zawartym w art. 3 ust. 4 nowego rozporządzenia w sprawie OLAF, a także z powodu faktu, że Niemcy ponownie potwierdziły ustalenia robocze dotyczące współpracy z OLAF; zwraca uwagę, że celem jednostek ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych jest ułatwienie owocnej współpracy i wymiany informacji z OLAF, a także wzywa państwa członkowskie, które nie wyznaczyły jeszcze takich jednostek, do uczynienia tego bez dalszej zwłoki; oczekuje, że jednostki ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych pomogą w usprawnieniu procesu zgłaszania nieprawidłowości oraz przyczynią się do wyważonej interpretacji odpowiednich aktów prawnych UE; niemniej jednak wyraża zaniepokojenie z powodu znacznych rozbieżności, jakie już istnieją między różnymi jednostkami ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych powołanymi w państwach członkowskich, a to w kwestii przydzielonych im funkcji, zadań, uprawnień i zasobów kadrowych; przyznaje, że mandatu, ram instytucjonalnych i zadań jednostek ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych nie określono w sposób szczegółowy w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013, ale jest zdania, że operacyjnie niezależne jednostki ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych, dysponujące kompleksowym mandatem obejmującym uprawnienia śledcze, stanowią wzorzec, na którym powinny się opierać wszystkie państwa członkowskie;

57.

docenia sprawozdawczość Komisji na temat wyników programu Herkules II; zwraca uwagę, że w 2013 r. budżet programu Herkules II obniżono do 14 mln EUR w środkach na zobowiązania oraz do 9,9 mln EUR w środkach na płatności, co doprowadziło do trudności w wywiązywaniu się z zobowiązań finansowych poczynionych w roku 2013 i w latach wcześniejszych; z satysfakcją zauważa, że państwa członkowskie wyrażają większe zainteresowanie działalnością w ramach programu Herkules II, czego wyrazem jest stale rosnąca liczba wniosków wpływających po zaproszeniach do ich składania; z zadowoleniem przyjmuje pozytywne wyniki uzyskane w 2013 r., jak np. w Niemczech, Hiszpanii i Rumunii, a to dzięki zastosowaniu wysoce zaawansowanego sprzętu technicznego charakteryzującego się kompatybilnością na szczeblu transgranicznym, jaki zakupiono w ramach programu;

58.

z zadowoleniem przyjmuje rozporządzenie ustanawiające program Herkules III na okres finansowania 2014-2020, które pozwala na podwyższenie maksymalnej kwoty przeznaczonej na współfinansowanie dotacji na pomoc techniczną do 80 % kosztów kwalifikowalnych, a w wyjątkowych i należycie uzasadnionych przypadkach do 90 %, podczas gdy na mocy decyzji w sprawie programu Herkules II było to maksymalnie 50 %; zwraca uwagę, że pierwsze zaproszenie do składania wniosków opublikowano w 2014 r.; niemniej jednak jest zaniepokojony, że kwestia zaległych płatności w szczególności dotyczy tego programu, co może prowadzić do negatywnych skutków w odniesieniu do projektów już finansowanych i przyszłych; przypomina o znaczeniu solidnych instrumentów finansowych, takich jak Perykles 2020 i Herkules III, w zwalczaniu bezprawnych działań szkodzących zasobom Unii;

59.

z zadowoleniem przyjmuje wyniki licznych wspólnych operacji celnych obejmujących współpracę OLAF i państw członkowskich z różnymi służbami krajów trzecich przy aktywnym wsparciu ze strony DG ds. Podatków i Unii Celnej, Europolu i Fronteksu, które to operacje zakończyły się przechwyceniem m.in. 68 mln przemycanych papierosów, 124 kg kokainy i 140 tys. litrów oleju napędowego;

60.

zwraca uwagę, że w 2013 r. OLAF wydał 353 zalecenia dotyczące podjęcia działań o charakterze administracyjnym, dyscyplinarnym, finansowym lub sądowym przez odpowiednie instytucje, organy, urzędy i agencje UE lub właściwe władze krajowe oraz że zalecono odzyskanie ok. 402,8 mln EUR; jest zaniepokojony, że w latach 2006-2013 w wyniku wydawanych przez OLAF zaleceń o charakterze sądowym jedynie w ok. 54 % przypadków doszło do wniesienia oskarżenia; wyraża zaniepokojenie, gdyż niski odsetek przypadków, w których wniesiono oskarżenie, kładzie się cieniem na jakości i przydatności wyników dochodzeń prowadzonych przez OLAF; wzywa Komisję do pilnej poprawy skuteczności OLAF; uważa, że niezbędny jest pełny i należyty nadzór Komitetu Nadzoru nad sprawami OLAF (bez ingerencji w toczące się dochodzenia) i wobec tego wzywa Komisję i OLAF do zaradzenia obecnej sytuacji, w której Komitet Nadzoru nie jest w stanie pełnić swojej funkcji; ubolewa ponadto z powodu braku informacji na temat odsetka wyroków skazujących w sprawach dotyczących przestępstw przeciwko budżetowi Unii;

III.

Dochodzenia i rola OLAF

61.

zwraca uwagę, że w 2013 r. OLAF, jak sam utrzymuje, otrzymał największą liczbę informacji, jakie dotychczas zarejestrowano, oraz twierdzi, że wydał bezprecedensowo wysoką liczbę zaleceń; zauważa, że zmieniła się również metoda liczenia wpływających informacji i wydawanych zaleceń; zwraca się do Komitetu Nadzoru o dokonanie analizy skutków tych zmian oraz jakości zaleceń wydawanych przez OLAF;

62.

wzywa Komitet Nadzoru OLAF do informowania Parlamentu o czasie trwania dochodzeń prowadzonych przez OLAF i o metodzie mierzenia tego czasu, gdyż metodę tę zmieniono w 2012 r.; zwraca uwagę, że zmiana ta może prowadzić do zaniżania rzeczywistego czasu trwania dochodzeń; zwraca się do Komitetu Nadzoru o dokładną analizę jakości informacji przedstawianych przez OLAF, łącznie ze sprawozdaniami dla instytucji;

63.

przyjmuje do wiadomości przyjęcie nowych uzgodnień roboczych między OLAF a jego Komitetem Nadzoru i wzywa do szybkiego rozwiązania nierozstrzygniętych kwestii między obydwoma instytucjami;

64.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiemu Trybunałowi Obrachunkowemu, Komitetowi Nadzoru OLAF i Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.

Identyfikator:	Dz.U.UE.C.2016.316.37
Rodzaj:	Rezolucja
Tytuł:	Sprawozdanie roczne za rok 2013 dotyczące ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej - zwalczanie nadużyć finansowych (2014/2155(INI)).
Data aktu:	11/03/2015
Data ogłoszenia:	30/08/2016

Sprawozdanie roczne za rok 2013 dotyczące ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej - zwalczanie nadużyć finansowych (2014/2155(INI)).

Sprawozdanie roczne za rok 2013 dotyczące ochrony interesów finansowych UE - zwalczanie nadużyć finansowych

Zmiany w prawie

Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Dz.U.UE.C.2016.316.37