Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie promowania kreatywności i innowacji przez kształcenie i szkolenie(2008/C 141/10)
(Dz.U.UE C z dnia 7 czerwca 2008 r.)
RADA I PRZEDSTAWICIELE RZĄDÓW PAŃSTW CZŁONKOWSKICH ZEBRANI W RADZIE,
PRZYWOŁUJĄC polityczny kontekst przedmiotowej kwestii przedstawiony w załączniku do niniejszych konkluzji oraz wyniki konferencji zatytułowanej: "Promowanie innowacji i kreatywności: odpowiedź szkół na wyzwania przyszłych społeczeństw", która odbyła się w dniach 9-10 kwietnia 2008 r. w miejscowości Brdo,
ODNOTOWUJĄ, ŻE:
1) choć pełna odpowiedzialność za organizację krajowych systemów kształcenia i szkolenia oraz za treści edukacyjne spoczywa na państwach członkowskich, to promowanie kreatywności i innowacji jest dziedziną, w której na jakość i skuteczność na szczeblu krajowym i regionalnym mogłaby korzystnie wpłynąć współpraca na szczeblu europejskim;
2) wspólne cele europejskie, którymi są jakość, dostępność i szersze otwarcie na świat, zostały w ramach obecnego programu prac "Edukacja i szkolenie 2010" uzupełnione o element, którym jest dążenie do skuteczności i równości szans. Ponieważ kreatywność i innowacyjność mają podstawowe znaczenie także dla trwałego gospodarczego i społecznego rozwoju Europy, zasługują na wyraźniejsze wyeksponowanie w kontekście przyszłej współpracy europejskiej w dziedzinie edukacji;
3) w perspektywie uczenia się przez całe życie na kreatywność i innowacje mogą wpływać wszystkie poziomy kształcenia i szkolenia: wczesne etapy kształcenia skupiające się na motywacji, rozwijaniu umiejętności uczenia się i na innych kompetencjach kluczowych oraz kolejne etapy koncentrujące się na bardziej specyficznych umiejętnościach oraz na tworzeniu, rozwijaniu i stosowaniu nowej wiedzy i pomysłów.
UWAŻAJĄ, ŻE:
1) kreatywność jest podstawowym źródłem innowacji, które z kolei uznaje się za główną siłę napędową wzrostu i dobrobytu, ponieważ są kluczem do zmian na lepsze w sferze społecznej i stanowią ważne narzędzie pozwalające zmierzyć się z globalnymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatu, ochrona zdrowia i zrównoważony rozwój;
2) jeśli szkoły mają odpowiednio przygotować uczniów do stawienia czoła poważnym wyzwaniom i problemom szybko zmieniającego się świata, rośnie potrzeba podjęcia działań na szczeblu krajowym i współpracy na szczeblu UE, by dokonać niezbędnych, ambitnych zmian;
3) systemy kształcenia i szkolenia - oprócz swoich zasadniczych zadań, którymi są doprowadzenie do opanowania kompetencji kluczowych i stworzenie dla trójkąta wiedzy solidnej podstawy w postaci umiejętności - mogą odegrać podstawową rolę w rozwijaniu kreatywności i innowacyjności, które mają kluczowe znaczenie dla zwiększania przyszłej konkurencyjności gospodarczej oraz promowania spójności społecznej i pomyślności jednostki;
4) systemy kształcenia już od etapów szkolnych muszą pozwalać na jednoczesne zdobycie konkretnej wiedzy i umiejętności i rozwijanie ogólnych zdolności związanych z kreatywnością, takich jak: ciekawość, intuicja, myślenie krytyczne i lateralne, umiejętność rozwiązywania problemów, eksperymentowanie, podejmowanie ryzyka i umiejętność uczenia się na błędach, wykorzystywanie wyobraźni i myślenia hipotetycznego oraz zmysł przedsiębiorczości;
5) osiem kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie zdefiniowanych w zaleceniu UE z 2006 roku(1) odnosi się do umiejętności, które mają szczególne znaczenie dla kreatywności i innowacyjności. W szczególności potrzebne są umiejętności i kompetencje, które pozwalają ludziom postrzegać zmiany jako możliwości, pozwalają otwierać się na nowe pomysły oraz szanować i cenić wartości, jakimi kierują się inne osoby;
6) dowiedziono, że do kreatywności mogą się przyczyniać różnorodność i środowisko wielokulturowe, a zatem za pomocą integrujących polityk edukacyjnych ukierunkowanych na tolerancję i wzajemne zrozumienie można ukierunkować rosnącą wielokulturowość społeczeństw europejskich na korzyść kreatywności, innowacji i wzrostu gospodarczego;
7) uczestnictwo w nowych i zróżnicowanych sieciach, zwłaszcza tych, które działają w społecznościach lokalnych, może pomóc szkołom w realizacji celów kształcenia, a także przyczynić się do promowania kreatywności i innowacji. Partnerskie kontakty pomiędzy środowiskami edukacyjnymi, pracowniczymi i ogółem społeczeństwa obywatelskiego mają ogromne znaczenie dla przewidywania zmieniających się potrzeb życia zawodowego i społecznego oraz dla dostosowywania się do nich - praktyki, wspólne projekty, partnerskie uczenie się i prowadzenie zajęć przez osoby spoza środowiska edukacyjnego mogą poddawać nauczycielom i uczniom nowe pomysły;
8) podstawową rolę w tworzeniu i wspieraniu potencjału twórczego każdego dziecka odgrywają nauczyciele, którzy ucząc w sposób kreatywny, mogą przyczyniać się przez przykład do rozwoju tej cechy u uczniów.
W tym względzie szczególnie sprzyjające kreatywności oraz zwiększaniu motywacji i pewności siebie uczniów o uzdolnieniach bardziej praktycznych lub artystycznych wydają się bardziej zindywidualizowane podejścia edukacyjne zorientowane na osobę uczącą się i dostosowane do potrzeb i możliwości różnych uczniów, także tych szczególnie utalentowanych, pomimo konsekwencji w zakresie zasobów i organizacji wewnętrznej, jakie podejścia te za sobą pociągają;
9) także instytucje kształcące nauczycieli mają ważne zadanie dostarczania kadrze nauczycielskiej wiedzy i kompetencji wymaganych w związku ze zmianami, takich jak umiejętności potrzebne do promowania podejść zorientowanych na osobę uczącą się, metody pracy oparte na współdziałaniu oraz wykorzystanie nowoczesnych narzędzi nauczania, zwłaszcza opartych na technologiach informacyjno- komunikacyjnych. Wspieranie kreatywności i kreatywnych postaw w szkołach wymaga także kultury organizacyjnej otwartej na kreatywność oraz stworzenia środowiska ogólnie sprzyjającego innowacjom, a także kierowania działaniami na wszystkich szczeblach z zaangażowaniem i dalekowzrocznością;
10) ponieważ nauka w coraz większym stopniu odbywa się w miejscu pracy, w strukturach pozaformalnych i w czasie wolnym od pracy - często za pomocą nowych narzędzi i metod nauczania opartych na technologiach informacyjnokomunikacyjnych - rozwój kreatywności i innowacyjności ma znaczenie dla wszystkich aspektów uczenia się przez całe życie;
11) należy prowadzić więcej badań nad metodami ustalania, definiowania, mierzenia i rejestrowania efektów uczenia się w zakresie miękkich umiejętności ogólnych, takich jak kreatywność i innowacyjność; należy przy tym korzystać z wzajemnej wymiany danych. Istnieje także potrzeba stworzenia solidniejszej bazy informacji, na której będą mogły się oprzeć osoby formułujące polityki edukacyjne przy promowaniu kreatywności i innowacyjności w uczeniu się przez całe życie; należy również zbadać, jaki wkład mogłaby wnieść w ten proces UE.
ZWRACAJĄ SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH, BY:
1) zastanowiły się, w jaki sposób można zwiększyć synergie między wiedzą i umiejętnościami z jednej strony a kreatywnością z drugiej strony oraz jak najlepiej promować, monitorować i oceniać kreatywność i innowacyjność na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia;
2) zachęcały nauczycieli do rozwijania swojej zawodowej roli jako osób wspomagających proces uczenia się i promotorów kreatywności oraz by pomagały instytucjom kształcącym nauczycieli w sprostaniu nowym wymogom zawodu nauczyciela, na przykład przez wspieranie podejść opartych na współpracy i zorientowanych na osobę uczącą się, wspieranie innowacyjnych środowisk nauczania oraz wykorzystania otwartych zasobów edukacyjnych;
3) promowały kulturę uczenia się przez tworzenie szerszych społeczności uczących się za pomocą zapewniania warunków do tworzenia i wspierania sieci i partnerstw obejmujących edukację i dziedziny z nią związane, takie jak kultura z jednej strony i świat pracy z drugiej strony, a także angażujących społeczeństwo obywatelskie i inne zainteresowane strony.
ZWRACAJĄ SIĘ DO PAŃSTW CZŁONKOWSKICH I KOMISJI, BY:
1) rozważyły możliwość umieszczenia promocji kreatywności i innowacyjności wśród celów obecnej i przyszłej współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia, co byłoby elementem uzupełniającym propagowanie i wspieranie realizacji zalecenia z 2006 roku w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie; a także by zbadały właściwe i skuteczne środki na szczeblu europejskim, takie jak partnerskie uczenie się, służące realizacji tych celów na wszystkich poziomach kształcenia i szkolenia oraz w perspektywie uczenia się przez całe życie;
2) promowały twórczość kulturalną, dialog międzykulturowy i współpracę na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym z myślą o stworzeniu środowisk szczególnie sprzyjających kreatywności i innowacjom;
3) tworzyły synergię wspierającą promowanie kreatywności i innowacji poprzez aktywną współpracę z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi, w szczególności z Radą Europy, Unesco i OECD, w dziedzinach takich, jak edukacja międzykulturowa, demokracja, tolerancja i prawa człowieka; (Należy zapewnić wszystkim państwom członkowskim prawo uczestnictwa w takich pracach);
4) zachęcały do opracowywania, wymiany i rozpowszechniania dobrych wzorców w zakresie polityki edukacyjnej opartej na dowodach i dotyczącej promowania zdolności kreatywnych i innowacyjnych w Europie i by wspierały te działania;
5) odpowiednio wykorzystywały programy i instrumenty UE do promowania i wspierania kreatywności i innowacyjności na wszystkich etapach uczenia się przez całe życie, a także w trakcie samego procesu edukacyjnego.
ORAZ ZWRACA SIĘ DO KOMISJI, BY:
1) we współpracy z europejskimi i międzynarodowymi instytucjami badawczymi wspierała odnośne badania oraz prowadziła analizy i wymianę danych - zarówno na szczeblu UE, jak i między państwami członkowskimi - dotyczących promowania i rozwijania zdolności kreatywnych i innowacyjnych przez kształcenie i szkolenie;
2) w procesie opracowywania nowych strategicznych ram europejskiej współpracy w zakresie kształcenia i szkolenia po roku 2010 podejmowała dalsze działania na rzecz lepszego zrozumienia kwestii związanych z rozwojem kreatywności i innowacyjności przez kształcenie i szkolenie w ogólnym kontekście szeroko zakrojonej strategii innowacyjnej dla UE.
______
(1) Zalecenie 2006/962/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Dz.U. L 394 z 30.12.2006, str. 10).
