Przepisy ogólne
Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej.
Zawody pielęgniarki i położnej są zawodami samodzielnymi.
Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Naczelnej Rady Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj i zakres świadczeń, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 5 i art. 5 ust. 2 pkt 10, udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, uwzględniając w szczególności: rodzaj świadczeń, do udzielania których wymagane są dodatkowe kwalifikacje uzyskane w toku kształcenia podyplomowego, wraz z określeniem tych kwalifikacji, rodzaje materiałów pobieranych do celów diagnostycznych, wykaz badań diagnostycznych do przeprowadzania oraz wykaz leków, do podawania których samodzielnie bez zlecenia lekarskiego jest uprawniona pielęgniarka i położna.
Uzyskiwanie kwalifikacji zawodowych
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
W roku 2009 środki przeznaczone na sfinansowanie stażu podyplomowego, o którym mowa w art. 9 ust. 2, przekazuje marszałkowi województwa minister właściwy do spraw zdrowia ze środków Funduszu Pracy.
W roku 2010 środki przeznaczone na sfinansowanie stażu podyplomowego, o którym mowa w art. 9 ust. 2, przekazuje marszałkowi województwa minister właściwy do spraw zdrowia ze środków Funduszu Pracy.
W roku 2011 środki przeznaczone na sfinansowanie stażu podyplomowego, o którym mowa w art. 9 ust. 2, przekazuje marszałkowi województwa minister właściwy do spraw zdrowia ze środków Funduszu Pracy.
(uchylony).
Kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych
Kształcenie podyplomowe prowadzone przez przedsiębiorcę jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.3)).
"Oświadczam, że:
1) dane zawarte we wniosku o wpis do rejestru podmiotów prowadzących kształcenie podyplomowe są kompletne i zgodne z prawdą;
2) znane mi są i spełniam warunki wykonywania działalności w zakresie kształcenia podyplomowego, określone w ustawie z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej.".
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
Organizator kształcenia obowiązany jest prowadzić i przechowywać:
Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, kierując się obowiązkiem zapewnienia właściwej jakości i dostępności kształcenia podyplomowego, z zachowaniem jasnych i obiektywnych kryteriów oceny oraz biorąc pod uwagę koszty związane z przeprowadzeniem egzaminu państwowego, określi, w drodze rozporządzenia:
Prawo wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej
- oraz do dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu potwierdzającego posiadanie formalnych kwalifikacji zostało dołączone zaświadczenie wydane przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej potwierdzające, że osoba posługująca się tymi dokumentami, wykonywała zawód pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną przez okres co najmniej trzech kolejnych lat z pięciu lat bezpośrednio poprzedzających wydanie zaświadczenia.
- oraz do dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu potwierdzającego posiadanie formalnych kwalifikacji zostało dołączone zaświadczenie wydane przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej potwierdzające, że osoba posługująca się tymi dokumentami wykonywała zawód położnej przez okres co najmniej trzech kolejnych lat z pięciu lat bezpośrednio poprzedzających wydanie zaświadczenia.
Jeżeli pielęgniarka, położna będąca obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej posiada dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej inny niż dokumenty, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 4, uznaje się go za równoważny z tymi dokumentami, jeżeli przedstawi zaświadczenie wydane przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej stwierdzające, że ten dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający posiadanie formalnych kwalifikacji został uzyskany po ukończeniu kształcenia zgodnego z przepisami prawa Unii Europejskiej i jest traktowany przez te władze lub organizacje za równoważny z dokumentami, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 4.
Okręgowa izba pielęgniarek i położnych, na wniosek pielęgniarki lub położnej będącej członkiem tej izby, wydaje:
Pielęgniarka, położna o odpowiednio wysokich kwalifikacjach, nieposiadająca prawa wykonywania zawodu w Rzeczypospolitej Polskiej, ale posiadająca to prawo w innym państwie, może brać udział w naradzie pielęgniarskiej oraz udzielać świadczeń wymienionych w art. 4 lub w art. 5, których potrzeba wynika z narady, jeżeli została zaproszona przez:
Zasady wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej
Pielęgniarka, położna wykonuje zawód zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i środkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością.
Pielęgniarka, położna ma obowiązek udzielić pomocy w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty życia, poważnego uszczerbku na zdrowiu pacjenta, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi.
Pielęgniarka, położna może powstrzymać się, po uprzednim powiadomieniu na piśmie przełożonego, od wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jej sumieniem, z zastrzeżeniem art. 19.
Pielęgniarce, położnej, wykonującej zawód na podstawie umowy o pracę lub w przypadku, o którym mowa w art. 19, przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariusza publicznego.
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
(uchylony).
Przepisy karne
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
W ustawie z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz. 178 i z 1996 r. Nr 24, poz. 110) w art. 3 skreśla się wyrazy "i "asystentkę pielęgniarską" ".
Do postępowań dotyczących uzyskania, pozbawiania, zawieszania prawa wykonywania zawodu, wszczętych i nie zakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Pielęgniarka, położna, która prowadzi indywidualną praktykę na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, obowiązana jest uzyskać zezwolenie, o którym mowa w art. 25 ust. 1, w terminie 1 roku od dnia wejścia w życie ustawy.
Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie zachowują moc przepisy dotychczas obowiązujące, o ile nie są sprzeczne z ustawą, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Tracą moc:
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z tym że przepis art. 9 ust. 1 i 2 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r.
1) Przepisy niniejszej ustawy wdrażają postanowienia:
1) dyrektywy 77/452/EWG z dnia 27 czerwca 1977 r. dotyczącej wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, łącznie ze środkami mającymi na celu ułatwienie skutecznego wykonywania prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług (Dz. Urz. WE L 176 z 15.07.1977, z późn. zm.),
2) dyrektywy 77/453/EWG z dnia 27 czerwca 1977 r. dotyczącej koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w zakresie działalności pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną (Dz. Urz. WE L 176 z 15.07.1977, z późn. zm.),
3) dyrektywy 80/154/EWG z dnia 21 stycznia 1980 r. dotyczącej wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji w zakresie położnictwa i zawierającej środki mające na celu ułatwienie skutecznego wykonywania prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług (Dz. Urz. WE L 033 z 11.02.1980, z późn. zm.),
4) dyrektywy 80/155/EWG z dnia 21 stycznia 1980 r. dotyczącej koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania i wykonywania działalności przez położne (Dz. Urz. WE L 33 z 11.02.1980, z późn. zm.),
5) dyrektywy 2001/19/WE z dnia 14 maja 2001 r. zmieniającej dyrektywy 89/48/EWG i 92/51/EWG w sprawie ogólnego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych oraz dyrektywy 77/452/EWG, 77/453/EWG, 78/686/EWG, 78/687/EWG, 78/1026/EWG, 78/1027/EWG, 80/154/EWG, 80/155/EWG, 85/384/EWG, 85/432/EWG, 85/433/EWG i 93/16/EWG dotyczące zawodów pielęgniarki ogólnej, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, położnej, architekta, farmaceuty i lekarza (Dz. Urz. WE L 206 z 31.07.2001).
Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawnych prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie - z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej - dotyczą ogłoszenia tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wydanie specjalne.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 165, poz. 1170, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz. 1112, Nr 216, poz. 1367, Nr 227, poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206 i Nr 95, poz. 790.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 116, poz. 732, Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056 i Nr 216, poz. 1367 oraz z 2009 r. Nr 3, poz. 11 i Nr 18, poz. 97.
4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 91, poz. 410, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2002 r. Nr 62, poz. 559, Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052, z 2004 r. Nr 92, poz. 885 oraz z 2007 r. Nr 176, poz. 1237.
WYKAZ TYTUŁÓW ZAWODOWYCH PIELĘGNIAREK
2) "hospitalier(ère)/verpleegassistente(e)" lub "infirmier(ère) hospitalier(ère)/ziekenhuisverpleger (-verpleegster)" w Królestwie Belgii;
2a) "Meдицинска сестра" w Republice Bułgarii;
3) "sygeplejerske" w Królestwie Danii;
4) "infirmier(ère)" w Republice Francuskiej;
5) "Registered General Nurse" w Republice Irlandii;
6) "infermiere professionale" w Republice Włoskiej;
7) "infirmier" w Wielkim Księstwie Luksemburga;
8) "verpleegkundige" w Królestwie Niderlandów;
9) "State Registered Nurse" lub "Registered General Nurse" w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
10) "Διπλωματούχος ή πτυχιούχος νοσoкόμoς, νοσηλεντής ή νοσηλεύτρια" w Republice Greckiej;
11) "Enfermero/a diplomado/a" w Królestwie Hiszpanii;
12) "enfermeiro" w Republice Portugalii;
13) "Diplomierte Krankenschwester/Diplomierter Krankenpfleger" w Republice Austrii;
14) "sairaanhoitaja - sjukskötare" w Republice Finlandii;
15) "sjuksköterska" w Królestwie Szwecji;
16) "všeobecná sestra/všeobecný ošetřovatel" w Republice Czeskiej;
17) "õde" w Republice Estońskiej;
18) "Εγγεγραμμένος Νοσηλευτής" w Republice Cypryjskiej;
19) "māsa" w Republice Łotewskiej;
20) "Bendrosios praktikos slaugytojas" w Republice Litewskiej;
21) "ápoló" w Republice Węgierskiej;
22) "Infermier Registrat tal-Ewwel Livell" w Republice Malty;
22a) "asistent medical generalist" w Rumunii;
23) "diplomirana medicinska sestra / diplomirani zdravstvenik" w Republice Słowenii;
24) "sestra" w Republice Słowackiej;
25) "hjúkrunarfræδingur" w Republice Islandii;
26) "Krankenschwester - Krankenpfleger" w Księstwie Liechtensteinu;
27) "offentlig godkjent sykepleier" w Królestwie Norwegii;
28) "infirmiére", "infirmier", "Krankenschwester", "Krankenpfleger", "infermiera" lub "infermiere" w Konfederacji Szwajcarskiej.
WYKAZ TYTUŁÓW ZAWODOWYCH POŁOŻNYCH
2) "accoucheuse/vroedvrouw" w Królestwie Belgii;
2a) "Акушерка" w Republice Bułgarii;
3) "jordemoder" w Królestwie Danii;
4) "sage-femme" w Republice Francuskiej;
5) "midwife" w Republice Irlandii;
6) "ostetrica" w Republice Włoskiej;
7) "sage-femme" w Wielkim Księstwie Luksemburga;
8) "verloskundige" w Królestwie Niderlandów;
9) "midwife" w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
10) "μαία" lub "μαιευτής" w Republice Greckiej;
11) "matrona" lub "asistente obstètrico" w Królestwie Hiszpanii;
12) "enfermeiro especialista Em enfermagem de saúde materna e obstétrica" w Republice Portugalii;
13) "Hebamme" w Republice Austrii;
14) "kätilö - barnmorska" w Republice Finlandii;
15) "barnmorska" w Królestwie Szwecji;
16) "porodní asistentka/porodní asistent" w Republice Czeskiej;
17) "ämmaemand" w Republice Estońskiej;
18) "Εγγεγραμμένη Μαία" Republice Cypryjskiej;
19) "vecmāte" w Republice Łotewskiej;
20) "akušeris" w Republice Litewskiej;
21) "szülésznő" w Republice Węgierskiej;
22) "qabla" w Republice Malty;
22a) "Moaşă" w Rumunii;
23) "diplomirana babica / Diplomirani babičar" w Republice Słowenii;
24) "pôrodná asistentka" w Republice Słowackiej;
25) "ljósmóδir" w Republice Islandii;
26) "Hebamme" w Księstwie Liechtensteinu;
27) "jordmor" w Królestwie Norwegii;
28) "sage-femme", "Hebamme" lub "levatrice" w Konfederacji Szwajcarskiej.
W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.
Marek Rotkiewicz 19.12.2025Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.
Marek Rotkiewicz 19.12.2025Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.
Grażyna J. Leśniak 18.12.2025Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.
Krzysztof Koślicki 16.12.2025Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.
Marcin Szymankiewicz 15.12.2025Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.
Grażyna J. Leśniak 10.12.2025| Identyfikator: | Dz.U.2009.151.1217 t.j. |
| Rodzaj: | Ustawa |
| Tytuł: | Zawody pielęgniarki i położnej. |
| Data aktu: | 05/07/1996 |
| Data ogłoszenia: | 16/09/2009 |
| Data wejścia w życie: | 01/01/1997, 31/10/1996 |








