Podstawa wymiaru emerytury, rent i składek oraz wysokość składki na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRACY, PŁAC I SPRAW SOCJALNYCH ORAZ MINISTRA HANDLU WEWNĘTRZNEGO I USŁUG
z dnia 23 sierpnia 1974 r.
w sprawie podstawy wymiaru emerytury, rent i składek oraz wysokości składki na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek.

Na podstawie art. 9 ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników (Dz. U. z 1972 r. Nr 23, poz. 165 i z 1974 r. Nr 21, poz. 117) zarządza się, co następuje:
§  1.
1.
Podstawę wymiaru emerytury, rent i składek z tytułu ubezpieczenia społecznego osób określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 lipca 1974 r. w sprawie ubezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek (Dz. U. Nr 29, poz. 167), zwaną dalej "podstawą wymiaru", stanowią - z zastrzeżeniem ust. 2-4 - następujące kwoty:
Miejsce prowadzenia działalności handlowej i usługowej na własny rachunek Dla osób prowadzących działalność Dla osób współpracujących
Strefa Miejscowość w zł miesięcznie
I w gminie 1.500 1.000
II do 20 tys. mieszkańców nie wchodząca w skład gminy 1.900 1.100
III powyżej 20 tys. do 50 tys. mieszkańców 2.300 1.200
IV powyżej 50 tys. do 150 tys. mieszkańców 2.800 1.400
V powyżej 150 tys. do 300 tys. mieszkańców 3.400 1.700
VI powyżej 300 tys. mieszkańców 4.000 2.000
2.
Podstawę wymiaru dla osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek w zakresie transportu mechanicznego w miejscowościach położonych w I i II strefie stanowi kwota 2.300 zł miesięcznie.
3.
Podstawę wymiaru dla osób wykonujących rybołówstwo morskie na własny rachunek stanowi dla:
1)
właścicieli i współwłaścicieli kutrów i osób z nimi współpracujących oraz właścicieli i współwłaścicieli sprzętu niezbędnego do wykonywania rybołówstwa kutrami - kwota 4.000 zł miesięcznie,
2)
właścicieli i współwłaścicieli łodzi i osób z nimi współpracujących oraz właścicieli i współwłaścicieli sprzętu niezbędnego do wykonywania rybołówstwa łodziami - kwota 2.300 zł miesięcznie.
4.
Podstawę wymiaru dla osób uprawiających flisactwo turystyczne na rzece Dunajcu stanowi kwota 1.500 zł miesięcznie.
§  2.
1.
Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej "oddziałem Zakładu", może obniżać osobie prowadzącej działalność zarobkową na własny rachunek kwotę podstawy wymiaru określoną w § 1, nie więcej jednak niż o 50%, jeżeli obniżka taka jest uzasadniona rodzajem i miejscem prowadzenia działalności lub innymi szczególnymi okolicznościami.
2.
Oddział Zakładu może ustalić podstawę wymiaru w kwocie 1.500 zł miesięcznie osobie zwolnionej od podatku lub opłaty skarbowej z tytułu prowadzenia działalności zarobkowej na własny rachunek, niezależnie od obniżki, o której mowa w ust. 1.
3.
Ustalenia podstawy wymiaru w kwotach określonych w ust. 1 i 2 dokonuje się na wniosek właściwej wojewódzkiej organizacji zawodowej zrzeszającej osoby prowadzące działalność zarobkową na własny rachunek i na czas oznaczony w tym wniosku.
4.
Liczba osób z obniżoną kwotą podstawy wymiaru (ust. 1 i 2) nie może przekraczać 10% liczby osób objętych ubezpieczeniem społecznym określonym w przepisach, o których mowa w § 1 ust. 1.
5.
Na wniosek osoby prowadzącej działalność zarobkową na własny rachunek lub osoby współpracującej oddział Zakładu może podwyższyć kwotę podstawy wymiaru określoną w § 1, nie więcej jednak niż o 100%.
6.
Kwotę podstawy wymiaru obniża się lub podwyższa począwszy od miesiąca wskazanego w decyzji oddziału Zakładu, nie później jednak niż od miesiąca, w którym decyzja została wydana.
§  3.
1.
Podstawę wymiaru emerytury, renty inwalidzkiej albo renty rodzinnej po osobie prowadzącej działalność zarobkową na własny rachunek lub po osobie współpracującej stanowi przeciętna miesięczna kwota podstawy wymiaru składek (§ 1 oraz § 2 ust. 1 i 2) z okresu ostatnich:
1)
5 lat ubezpieczenia, jeżeli chodzi o emeryturę, albo
2)
3 lat ubezpieczenia, jeżeli chodzi o rentę.

W stosunku do osób, które złożyły wniosek o podwyższenie podstawy wymiaru (§ 2 ust. 5), okres ten wynosi odpowiednio 10 i 5 lat.

2.
Podstawę wymiaru renty rodzinnej po osobie mającej ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej stanowi kwota określona jako podstawa wymiaru tej emerytury lub renty inwalidzkiej.
3.
Jeżeli ubezpieczenie trwało krócej niż 5 lub 3 lata albo 10 lub 5 lat (ust. 1), podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętna miesięczna kwota podstawy wymiaru składek z faktycznego okresu ubezpieczenia.
§  4.
1.
Składkę na ubezpieczenie społeczne ustala się w wysokości:
1)
13% podstawy wymiaru - od prowadzących działalność w zakresie transportu, usług nierzemieślniczych, wykonujących rybołówstwo morskie oraz uprawiających flisactwo turystyczne i osób z nimi współpracujących,
2)
16% podstawy wymiaru - od pozostałych osób.
2.
Składkę na ubezpieczenie społeczne zmniejsza się o 3% podstawy jej wymiaru w stosunku do osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń społecznych zakładów służby zdrowia na podstawie innych tytułów niż prowadzenie działalności zarobkowej na własny rachunek lub współpraca w prowadzeniu takiej działalności.
§  5.
Końcówki kwot składek w groszach zaokrągla się do pełnego złotego w dół, gdy końcówka jest mniejsza niż 50 groszy, i w górę, gdy wynosi co najmniej 50 groszy.
§  6.
Tracą moc:
1)
rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 5 kwietnia 1969 r. w sprawie podstawy wymiaru rent i wysokości składek na ubezpieczenie społeczne właścicieli taksówek (Dz. U. Nr 10, poz. 76),
2)
zarządzenie Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 20 lutego 1970 r. w sprawie podstawy wymiaru rent i wysokości składek na ubezpieczenie społeczne osób wykonujących rybołówstwo morskie na własny rachunek oraz uprawiających flisactwo turystyczne na rzece Dunajcu (Monitor Polski Nr 6, poz. 59).
§  7.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 1974 r.

Zmiany w prawie

Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1974.30.180

Rodzaj: Rozporządzenie
Tytuł: Podstawa wymiaru emerytury, rent i składek oraz wysokość składki na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek.
Data aktu: 23/08/1974
Data ogłoszenia: 31/08/1974
Data wejścia w życie: 01/09/1974