Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

USTAWA
z dnia 20 lipca 1950 r.
o Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Art.  1.
1.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, działający na podstawie ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. R. P. Nr 51, poz. 396), wykonuje wszystkie rodzaje ubezpieczeń społecznych z wyjątkiem czynności, powierzonych Zakładowi Lecznictwa Pracowniczego.
2.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada osobowość prawną.
3.
Siedzibą Zakładu jest m. st. Warszawa.
4.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym i napisem "Zakład Ubezpieczeń Społecznych" w otoku.
5.
Pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są przy wykonywaniu obowiązków urzędowych zrównani z pracownikami państwowymi, tak co do ochrony prawnej, jak i co do odpowiedzialności sądowo-karnej. Do pracy tych pracowników stosuje się ogólne przepisy ustawodawstwa pracy.
Art.  2.

Na czele Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stoi dyrektor naczelny.

Art.  3.

Celem obsługi ubezpieczonych Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada oddziały wojewódzkie i oddziały obwodowe, których okręgi pokrywają się z podziałem administracyjnym Państwa.

Art.  4.

W celu rozpatrywania odwołań od decyzji oddziału w sprawach o świadczenia pieniężne z wyjątkiem świadczeń rentowych tworzy się w siedzibach oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych komisje odwoławcze ubezpieczeń społecznych.

Art.  5.
1.
Tworzy się rady ubezpieczeń społecznych: główną, wojewódzkie i obwodowe.
2.
Członków Rady Głównej powołuje Centralna Rada Związków Zawodowych; członków rad wojewódzkich i obwodowych oraz członków komisji odwoławczych powołują właściwe okręgowe i powiatowe rady związków zawodowych.
Art.  6.

Do zakresu działania rad ubezpieczeń społecznych należy:

1)
opiniowanie projektów budżetu, planów działalności oraz planów inwestycyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
2)
występowanie z wnioskami dotyczącymi działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
3)
wykonywanie nadzoru społecznego nad działalnością Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w szczególności przez kontrolę działalności świadczeniowej, rozpatrywanie okresowych i rocznych sprawozdań Zakładu oraz kontrolę gospodarki.
Art.  7.

Rada Ministrów po zasięgnięciu opinii Centralnej Rady Związków Zawodowych nadaje statut Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych.

Art.  8.

Statut Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określi w szczególności:

1)
organizację Zakładu i oddziałów, zakres ich właściwości, tryb tworzenia oddziałów i ustalenia ich właściwości, tryb podejmowania decyzji w sprawach, wynikających ze stosunku ubezpieczeniowego,
2)
skład i uprawnienia, tryb powoływania i odwoływania członków oraz tryb postępowania rad ubezpieczeń społecznych i komisji odwoławczych jak również zasady współpracy rad ubezpieczeń społecznych z organami Zakładu.
Art.  9.
1.
Dochody i wydatki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wchodzą do budżetu Państwa pełnymi kwotami.
2.
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych może być przekazywany na jego potrzeby w zarząd i użytkowanie majątek, stanowiący własność Skarbu Państwa. Przekazywanie następuje w trybie, przewidzianym w obowiązujących przepisach, a w ich braku - w drodze uchwał Rady Ministrów.
Art.  10.
1.
Nadzór państwowy nad działalnością Zakładu Ubezpieczeń Społecznych sprawuje Minister Pracy i Opieki Społecznej.
2.
Do Ministra Pracy i Opieki Społecznej należy w szczególności:
1)
powoływanie i odwoływanie po zasięgnięciu opinii Centralnej Rady Związków Zawodowych dyrektora naczelnego Zakładu i jego zastępcy,
2)
uchylanie decyzji władz Zakładu, jeśli są sprzeczne z prawem lub celami Zakładu, z wyjątkiem decyzji w sprawach świadczeń i innych, wynikających ze stosunku ubezpieczeniowego.
Art.  11.
1.
Znosi się:
1)
Fundusz Ubezpieczenia Emerytalnego Robotników, Fundusz Ubezpieczenia Emerytalnego Pracowników Umysłowych, Fundusz Ubezpieczenia od wypadków i chorób zawodowych, Ogólny Fundusz Ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz Fundusz Ubezpieczenia Rodzinnego,
2)
ubezpieczalnie społeczne,
3)
Spółkę Bracką w Tarnowskich Górach i Kasę Bratnią Górników w Sosnowcu.
2.
Prawa i obowiązki wymienionych w ust. 1 funduszów i instytucji przechodzą na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Pracownicy instytucji, wymienionych w ust. 1 pkt 2) i 3), stają się pracownikami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Art.  12.
1.
Dotychczasowe rady, działające przy Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i ubezpieczalniach społecznych, działają do czasu powołania rad ubezpieczeń społecznych, przewidzianych w art. 5.
2.
Dotychczasowe komisje rozjemcze ubezpieczalni społecznych działają do czasu powołania komisji odwoławczych, przewidzianych w art. 4.
Art.  13.
1.
Nieważne są postanowienia układów zbiorowych i indywidualnych umów o pracę, które przyznają pracownikom instytucji ubezpieczeń społecznych i prowadzonych przez nie urządzeń uprawnienia, z jakich nie korzystają inni pracownicy według ogólnych zasad, normujących stosunki pracy.
2.
Nieważne są również uprawnienia z tytułu zastępczych zaopatrzeń emerytalnych, przysługujące pracownikom instytucji ubezpieczeń społecznych w przypadku zwolnienia z pracy z przyczyn innych, niż niezdolność do wykonywania zawodu lub starość.
Art.  14.

Uchyla się przepisy prawne, dotyczące spraw, unormowanych niniejszą ustawą, a w szczególności:

1)
art. 17, 17a, 18, 19, 22-92, 129-133, 233-249 i 254-268 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. R. P. Nr 51, poz. 396),
2)
art. 1 i 6 dekretu z dnia 28 października 1947 r. o ubezpieczeniu rodzinnym (Dz. U. R. P. Nr 66, poz. 414), przy czym w pozostałych przepisach tego dekretu wyrazy "Fundusz Zasiłków Rodzinnych" zastępuje się wyrazami "ubezpieczenie rodzinne",
3)
dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 września 1944 r. o tymczasowych organach samorządu w ubezpieczalniach społecznych (Dz. U. R. P. Nr 5, poz. 24).
Art.  15.

Wykonanie ustawy porucza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej.

Art.  16.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Zmiany w prawie

Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1950.36.333

Rodzaj: Ustawa
Tytuł: Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Data aktu: 20/07/1950
Data ogłoszenia: 26/08/1950
Data wejścia w życie: 26/08/1950