Zabezpieczenie socjalistycznej dyscypliny pracy.

USTAWA
z dnia 19 kwietnia 1950 r.
o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.

W Polsce Ludowej klasa robotnicza, świadoma swych praw i obowiązków gospodarza kraju, nadaje dyscyplinie pracy nową socjalistyczną treść.

Przytłaczająca większość robotników i pracowników umysłowych, pracując sumiennie i z zapałem, daje wyraz swojemu socjalistycznemu stosunkowi do pracy i przyczynia się do wzmocnienia sił Ludowej Ojczyzny.

Są jednak jednostki, które - naruszając dyscyplinę pracy - postępowaniem swym obniżają skuteczność ofiarnej pracy swych współtowarzyszy i wpływają hamująco na dalszy ciągły wzrost dobrobytu i kultury mas pracujących. Do szczególnie szkodliwych naruszeń dyscypliny pracy należy opuszczanie dni pracy bez usprawiedliwionej przyczyny.

Mając na względzie, że przestrzeganie socjalistycznej dyscypliny pracy jest nieodzownym warunkiem realizacji planu 6-letniego, zgodnie z interesami i postulatami klasy robotniczej stanowi się, co następuje:

Art.  1.

Każdy pracownik fizyczny lub umysłowy bez względu na zajmowane stanowisko i rodzaj wykonywanej pracy, zatrudniony w uspołecznionym zakładzie pracy, instytucji lub urzędzie, powinien być pociągnięty do odpowiedzialności według przepisów niniejszej ustawy za naruszenie dyscypliny pracy przez nieusprawiedliwione opuszczenie dni pracy.

Art.  2.

Wyróżnianie się nienaganną dyscypliną pracy powinno być uwzględniane przy przedstawianiu pracowników do odznaczeń państwowych i nagród.

Art.  3.

Rada Ministrów określi przypadki, w których winno nastąpić usprawiedliwienie opuszczonego dnia pracy, oraz warunki i tryb usprawiedliwiania nieobecności.

Art.  4.
1.
Przez opuszczenie dnia pracy rozumie się opuszczenie bez usprawiedliwionej przyczyny dnia pracy, w którym pracownik obowiązany był stawić się do pracy w zakładzie pracy, instytucji lub urzędzie.
2.
Opuszczenie części dnia pracy, przekraczające granicę, którą określi Rada Ministrów, jest równoznaczne z opuszczeniem dnia pracy w całości.
Art.  5.
1.
Karami porządkowymi za naruszenie dyscypliny pracy są:
1)
nagana z ostrzeżeniem,
2)
potrącenie z należnego wynagrodzenia - za każdy dzień opuszczony bez usprawiedliwienia - przeciętnego zarobku za jeden lub dwa dni pracy,
3)
przeniesienie na pracę niżej zaszeregowaną na okres nie dłuższy niż miesiąc.
2.
O wymierzeniu kary porządkowej sporządza się adnotację w aktach osobowych pracownika.
Art.  6.
1.
Kary porządkowe stosuje się według następującego wymiaru:
1)
za nieusprawiedliwione opuszczenie w kwartale kalendarzowym jednego dnia pracy pracownik podlega karze nagany z ostrzeżeniem albo karze potrącenia z należnego mu wynagrodzenia przeciętnego zarobku za jeden dzień pracy,
2)
za nieusprawiedliwione opuszczenie w kwartale kalendarzowym drugiego dnia pracy lub dwóch dni kolejno pracownik podlega karze potrącenia z należnego mu wynagrodzenia przeciętnego zarobku za jeden dzień pracy za każdy dzień opuszczony,
3)
za nieusprawiedliwione opuszczenie w kwartale kalendarzowym trzeciego dnia pracy lub trzech dni kolejno pracownik podlega karze potrącenia z należnego mu wynagrodzenia przeciętnego zarobku za dwa dni pracy za każdy dzień opuszczony lub karze przeniesienia na pracę niżej zaszeregowaną.
2.
Przeciętny dzienny zarobek oblicza się według zasad określonych dla ustalenia należności za dni urlopu.
3.
Pracownik pobierający wynagrodzenie stałe (ryczałtowe, miesięczne itp.) traci ponadto w każdym przypadku opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia tę część wynagrodzenia, która przypada za dni opuszczone.
Art.  7.

W przypadkach złośliwego i uporczywego naruszenia dyscypliny pracy, a mianowicie:

1)
opuszczenia mimo wymierzonych kar porządkowych bez usprawiedliwienia w ciągu kwartału kalendarzowego czterech lub więcej dni pracy albo
2)
opuszczenia jednorazowo bez usprawiedliwienia czterech lub więcej dni pracy,

stosowane będą kary sądowe.

Art.  8.
1.
Karę sądową stanowi obowiązek pozostawania przez okres nie dłuższy niż trzy miesiące przy pracy dotychczas wykonywanej z jednoczesnym potrąceniem od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę.
2.
Do orzekania powołane są sądy powiatowe.
Art.  9.

W okresie odbywania kary porządkowej wykonywania pracy niżej zaszeregowanej (art. 5 ust. 1 pkt 3) lub kary sądowej wykonywania tej samej pracy z potrąceniem części wynagrodzenia (art. 8) zawiesza się prawo pracownika do rozwiązania umowy o pracę lub służbowego stosunku publiczno-prawnego.

Art.  10.
1.
Uznawanie nieobecności za usprawiedliwioną lub nieusprawiedliwioną, stosowanie kar porządkowych oraz składanie wniosków o rozpatrzenie sprawy przez sąd powiatowy należy do kierownika zakładu pracy, instytucji lub urzędu; kierownik podejmuje decyzję po wysłuchaniu wyjaśnień pracownika oraz po zasięgnięciu opinii rady zakładowej (miejscowej) lub delegata związkowego.
2.
Decyzję określoną w ust. 1 należy wydać na piśmie najpóźniej w ciągu tygodnia od pierwszego dnia nieobecności pracownika; odpis decyzji o zastosowaniu kary porządkowej lub o skierowaniu sprawy do sądu podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy.
Art.  11.
1.
Adnotacje o karach porządkowych (art. 5) ulegają wykreśleniu we wszystkich aktach pracownika po roku jego nienagannej pracy, bez wyczekiwania jego żądania.
2.
Skazanie na karę sądową (art. 8) ulega na żądanie pracownika po roku jego nienagannej pracy zatarciu.
3.
Fakt wykonywania nienagannej pracy stwierdza kierownik zakładu pracy, instytucji lub urzędu w porozumieniu z radą zakładową (miejscową) lub delegatem związkowym.
4.
Z inicjatywy rady zakładowej (miejscowej) lub delegata związkowego może nastąpić wykreślenie adnotacji o karach porządkowych już po upływie pół roku sumiennej, nienagannej pracy pracownika w tym samym zakładzie pracy. W tym przypadku pracownik otrzymuje zwrot kwot potrąconych mu z wynagrodzenia w wykonaniu wymierzonej kary porządkowej.
Art.  12.
1.
Kierownik zakładu pracy, który umyślnie niezgodnie z okolicznościami:
1)
uznaje nieobecność pracownika za usprawiedliwioną albo
2)
wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie zastosuje kary porządkowej lub nie wystąpi do sądu z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy -

podlega karze aresztu do trzech miesięcy lub grzywny do 4.500 zł albo obu tym karom łącznie.

2.
Tej samej karze podlega, kto umyślnie poświadcza nieprawdę co do okoliczności usprawiedliwiających opuszczenie pracy.
Art.  13.

Kto w inny sposób wykracza przeciw przepisom niniejszej ustawy, a w szczególności, kto uchyla się od odbycia kary sądowej, orzeczonej w trybie art. 8, podlega karze aresztu do sześciu miesięcy.

Art.  14.

Wpływy z pieniężnych kar porządkowych przeznacza się na cele określone obowiązującymi przepisami, o ile one nie podlegają zwrotowi na rzecz pracownika (art. 11 ust. 4).

Art.  15.

W sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania sądowego:

1)
wniosek kierownika zakładu pracy, instytucji lub urzędu zastępuje akt oskarżenia,
2)
sprawa powinna być rozpatrzona przez sąd powiatowy najpóźniej w ciągu tygodnia od dnia otrzymania wniosku,
3)
wyrok z uzasadnieniem powinien być niezwłocznie sporządzony na piśmie,
4)
termin do wniesienia rewizji wynosi trzy dni i liczy się od dnia ogłoszenia wyroku,
5)
sąd rewizyjny powinien rozpatrzyć sprawę najpóźniej w ciągu dwóch tygodni od ogłoszenia wyroku sądu powiatowego.
Art.  16.

Nadzór nad przestrzeganiem przepisów niniejszej ustawy przez zakłady pracy, instytucje i urzędy porucza się prokuratorom.

Art.  17.

Tryb postępowania w sprawach objętych niniejszą ustawą w stosunku do pracowników cywilnych w administracji wojskowej oraz w służbie bezpieczeństwa publicznego określi właściwy minister w drodze zarządzenia.

Art.  18.

W art. 43 przepisów z dnia 16 marca 1928 r. o umowie o pracę robotników (Dz. U. Nr 35, poz. 324) skreśla się pkt 2, a pkt 3, 4 i 5 otrzymują kolejną numerację 2, 3 i 4.

Art.  19.

Wykonanie ustawy porucza się Prezesowi Rady Ministrów i wszystkim ministrom.

Art.  20.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Zmiany w prawie

Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1955.27.160 t.j.

Rodzaj: Ustawa
Tytuł: Zabezpieczenie socjalistycznej dyscypliny pracy.
Data aktu: 19/04/1950
Data ogłoszenia: 14/07/1955
Data wejścia w życie: 05/05/1950