Deponowanie i wymiana marek niemieckich na terenach Rzeczypospolitej Polskiej, wyzwolonych spod okupacji po dniu 6 stycznia 1945 r.

DEKRET
z dnia 5 lutego 1945 r.
o deponowaniu i wymianie marek niemieckich na terenach Rzeczypospolitej Polskiej, wyzwolonych spod okupacji po dniu 6 stycznia 1945 r.

Na podstawie ustawy z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr 1, poz. 1) Rada Ministrów postanawia a Prezydium Krajowej Rady Narodowej zatwierdza, co następuje:
Art.  1.
(1)
Na terenach Rzeczypospolitej Polskiej, wyzwolonych po dniu 6 stycznia 1945 r., na których władze okupacyjne wprowadziły markę niemiecką jako obiegowy środek płatniczy, przestaje ona być tym środkiem z dniem 28 lutego 1945 r.
(2)
Ustala się parytet marek niemieckich w stosunku jeden złoty emisji Narodowego Banku Polskiego równy dwum markom niemieckim.
Art.  2.

W okresie od 10 do 28 lutego 1945 r. każdy posiadacz marek niemieckich (Reichsmark, Rentenmark i t. p.) na terenach wyzwolonych, wymienionych w art. 1, ust. 1, obowiązany jest złożyć je do depozytu jednorazowo w całości w urzędzie skarbowym lub przedsiębiorstwie bankowym, określonym przez Ministra Skarbu.

Art.  3.
(1)
Niemiecki bilon metalowy na terenach wymienionych w art. 1, ust. 1 dopuszcza się do obiegu nadal aż do odwołania, według relacji, ustalonej w art. 1, ust. 2.
(2)
Termin wycofania niemieckiego bilonu metalowego określi rozporządzenie Ministra Skarbu.
Art.  4.
(1)
Zdeponowane marki niemieckie będą wymieniane na banknoty Narodowego Banku Polskiego do wysokości 500 marek dla jednej osoby fizycznej i tylko obywatelom Państwa Polskiego i Państw Sprzymierzonych, przebywającym na terenach, określonych w art. 1 przed dniem ich wyzwolenia.
(2)
Część kwoty zdeponowanej w markach niemieckich, która nie uległa wymianie, pozostaje w depozycie.
Art.  5.

Z wymiany nie mogą korzystać osoby narodowości niemieckiej oraz innych narodowości, uprzywilejowanych przez władze niemieckie.

Art.  6.

Prawo do wymiany służy osobom fizycznym, które w dniu złożenia marek do depozytu, ukończyły 18 lat.

Art.  7.
(1)
Kto wykracza przeciw przepisom niniejszego dekretu lub rozporządzeń i zarządzeń na jego podstawie wydanych podlega karze grzywny do 1.000.000 złotych.
(2)
Nadto sąd orzeknie przepadek zakwestionowanych marek na rzecz Skarbu Państwa.
(3)
Do orzekania o przestępstwach, przewidzianych w ust. (1) są właściwe sądy grodzkie.
Art.  8.

Wykonanie niniejszego dekretu porucza się Ministrowi Skarbu w porozumieniu z Ministrami Administracji Publicznej i Sprawiedliwości.

Art.  9.

Upoważnia się Ministra Skarbu do rozciągnięcia mocy obowiązującej niniejszego dekretu na tereny, które będą wyzwolone po dniu ogłoszenia niniejszego dekretu oraz do określenia terminu wymiany.

Art.  10.

Dekret niniejszy wchodzi w życie z dniem 10 lutego 1945 r.

Zmiany w prawie

Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1945.5.17

Rodzaj: Dekret
Tytuł: Deponowanie i wymiana marek niemieckich na terenach Rzeczypospolitej Polskiej, wyzwolonych spod okupacji po dniu 6 stycznia 1945 r.
Data aktu: 05/02/1945
Data ogłoszenia: 06/02/1945
Data wejścia w życie: 10/02/1945