Zasiłki i pomoc dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.

USTAWA
z dnia 23 lipca 1945 r.
o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego. *

Art.  1.

Prawo do zasiłków i pomocy służy osobom, pozostałym po uczestnikach demokratycznego ruchu podziemnego lub partyzanckiego, którzy ponieśli śmierć w związku z walką o wyzwolenie Polski i zabezpieczenie w niej władzy ludowej.

Art.  2.

Za osoby, uprawnione do zasiłków i pomocy (art. 1), uważa się:

a) wdowę, chociażby związku małżeńskiego nie zawarto w formie prawem przepisanej, jeżeli pozostawała w trwałej spólnocie małżeńskiej z poległym i nie posiada samodzielnych środków utrzymania,

b) dzieci urodzone z małżeństwa, uprawnione, przysposobione oraz dzieci pozamałżeńskie i pasierbów do 18 roku życia, a jeżeli kształcą się w szkołach wyższych lub zawodowych - do chwili ukończenia nauki nie dłużej jednak niż do 25 roku życia pod warunkiem, że nie pobierają stypendium wyższego od przyznanego zasiłku,

c) inne osoby niezdolne do pracy, które pozostawały na wyłącznym utrzymaniu uczestnika ruchu podziemnego lub partyzanckiego.

Art.  3.

Wyłączone są od korzystania z uprawnień, objętych niniejszą ustawą, osoby skazane prawomocnie po dniu 22 lipca 1944 r. na karę dodatkową utraty praw publicznych lub obywatelskich praw honorowych.

Art.  4. 1

(1)
Wysokość zasiłku dla osób wymienionych w art. 2 lit. a) wynosi 156 zł miesięcznie.
2).
Wysokość zasiłku dla każdej osoby wymienionej w art. 2 lit. b) i c) wynosi 115 zł miesięcznie.
3).
Łączna kwota zasiłków, przypadających osobom pozostałym (art. 2), nie może przekraczać sumy 534 zł miesięcznie.
Art.  5.
(1)
Jeżeli osoba uprawniona do zasiłków ma lub uzyska środki, zapewniające jej egzystencję, prawo do zasiłków ulega zawieszeniu na czas posiadania tych środków.
(2)
Kwoty, nienależnie pobrane tytułem zasiłków, podlegają zwrotowi bez względu na to, czy miało miejsce świadome wprowadzenie władzy w błąd.
(3)
O zwrocie kwot nienależnie pobranych tytułem zasiłków orzekają wojewódzkie komisje kwalifikacyjne.
(4)
Przymusowe ściąganie kwot nienależnie pobranych tytułem zasiłków następuje w trybie, przewidzianym w dekrecie z dnia 28 stycznia 1947 r. o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych (Dz. U. R. P. Nr 21, poz. 84).
Art.  6.

Zasiłki pobierane na zasadzie niniejszej ustawy są wolne od podatków i nie podlegają zajęciu w drodze egzekucji z wyjątkiem ustawowych roszczeń alimentacyjnych na rzecz wstępnych i zstępnych.

Art.  7.

Osoby, pozostałe po uczestnikach ruchu podziemnego lub partyzanckiego (art. 2), korzystają z następującej pomocy:

a) służy im prawo pierwszeństwa przy równych kwalifikacjach w przyjmowaniu do pracy, w otrzymywaniu koncesji, przydziałów mieszkaniowych, stypendiów, w przyjmowaniu do zakładów naukowych, burs i zakładów leczniczych;

b) otrzymują bezpłatną pomoc lekarską na koszt Państwa w ubezpieczalniach społecznych oraz w państwowych i samorządowych zakładach leczniczych;

c) przy osiedleniu na ziemiach zachodnich - korzystają z wszelkich ulg i udogodnień, jakie służą rodzinom żołnierzy Wojska Polskiego.

Art.  8.
(1)
Prawo do zasiłków i pomocy w zakresie, przewidzianym niniejszą ustawą, ustala na wniosek komisyj kwalifikacyjnych, urzędujących przy powiatowych radach narodowych, wojewódzka komisja kwalifikacyjna, urzędująca przy wojewódzkiej radzie narodowej.
(2)
Od orzeczeń wojewódzkiej komisji kwalifikacyjnej służy odwołanie do Głównej Komisji Kwalifikacyjnej, urzędującej przy Radzie Państwa.
(3)
Główną Komisję Kwalifikacyjną powoła Rada Państwa, która ustali jej skład i tryb postępowania.
(4)
Główna Komisja Kwalifikacyjna sprawuje nadzór nad działalnością komisyj kwalifikacyjnych przy powiatowych i wojewódzkich radach narodowych.
Art.  9. 2

Osobom, pozostałym po uczestnikach ruchu podziemnego lub partyzanckiego (art. 2) szczególnie zasłużonych w walkach o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego, Główna Komisja Kwalifikacyjna może przyznać wyższe zasiłki, niż przewidziane w art. 4.

Art.  10.

Minister Pracy i Opieki Społecznej ustali w rozporządzeniach, wydanych za zgodą Prezesa Rady Ministrów i w porozumieniu z Ministrami Obrony Narodowej oraz Finansów tryb postępowania w sprawie o przyznanie uprawnień do zasiłków i pomocy, skład i sposób powołania komisyj kwalifikacyjnych, a także terminy ostateczne do zgłaszania uprawnień przez osoby zainteresowane.

Art.  11.

Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej za zgodą Prezesa Rady Ministrów i w porozumieniu z Ministrami: Obrony Narodowej, Finansów, Zdrowia, Oświaty, Górnictwa, Przemysłu Ciężkiego, Przemysłu Lekkiego, Przemysłu Rolnego i Spożywczego, Handlu Wewnętrznego oraz Handlu Zagranicznego.

*Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r. o podwyższeniu i przywróceniu niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego (Dz.U.56.56.255) osobom, które w dniu 1 lipca 1956 r. pobierały zasiłki na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 1945 r., przysługuje zamiast tych zasiłków prawo do renty rodzinnej. Zobacz art. 1 ust.2-4 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r.
1 Art. 4 zmieniony przez art. 2 ust. 1 dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. zmieniającego niektóre przepisy o zaopatrzeniach (Dz.U.53.9.29) z dniem 4 stycznia 1953 r.
2 Zgodnie z art. 2 ust. 2 dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. zmieniającego niektóre przepisy o zaopatrzeniach (Dz.U.53.9.29), z dniem 4 stycznia 1953 r. podwyższa się o 37% zasiłki przyznane przed dniem wejścia w życie tego dekretu.

Zmiany w prawie

Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1950.43.395 t.j.

Rodzaj: Ustawa
Tytuł: Zasiłki i pomoc dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.
Data aktu: 23/07/1945
Data ogłoszenia: 30/09/1950
Data wejścia w życie: 30/08/1945