140. rocznica urodzin Adama Chętnika

UCHWAŁA
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 26 listopada 2025 r.
w 140. rocznicę urodzin Adama Chętnika

W tym roku przypada 140. rocznica urodzin Adama Chętnika, wielkiego patrioty, niestrudzonego działacza politycznego i społecznego, propagatora kultury narodowej i regionalnej, a przy tym wybitnego badacza i dokumentalisty kultury kurpiowskiej.

Adam Chętnik całym sercem zaangażował się w starania na rzecz przyłączenia Mazur do Polski oraz w zapobieganie germanizacji Mazurów, m.in. współorganizując plebiscyt na Warmii i Mazurach. Na łamach "Gońca Pogranicznego" wzywał: "Pracujmy na Pograniczu! Szerzmy oświatę, zaszczepiajmy patriotyzm, umacniajmy państwowość polską".

Był posłem na Sejm I kadencji (1922-1927) z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Za swą służbę dla II Rzeczypospolitej został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi.

Jednakże największą pasją Adama Chętnika było badanie, popularyzowanie i chronienie od zapomnienia bogactwa kultury Kurpiów. Wielki piewca Kurpiowszczyzny niemal 60 lat poświęcił dokumentowaniu zwyczajów, obrzędów, wierzeń, języka, budownictwa i sztuki ludowej. Wymiernym efektem jego zainteresowań jest ponad 100 prac zwartych, w tym wiele unikatowych, z zakresu etnografii, bursztyniarstwa, kultury, literatury i historii m.in. "Puszcza Kurpiowska", "Chata kurpiowska", "Kalendarzyk zwyczajów dorocznych, obrzędów i niektórych wierzeń ludu kurpiowskiego" oraz około 500 artykułów. Te dokonania plasują Chętnika, obok Kolberga i Glogera, w trójce najważniejszych polskich etnografów.

Adam Chętnik nie tylko publikował, lecz z własnych środków stworzył i wyposażył Muzeum Kurpiowskie w Nowogrodzie - drugi w odrodzonej Polsce skansen. Doprowadził do powstania Stacji Naukowo-Badawczej Dorzecza Narwi Środkowej.

Działalność Adama Chętnika to też walka o polskość w czasach zaborów czy okupacji, gdy za krzewienie kultury polskiej groziła kara śmierci, więzienie, zsyłka, utrata zdrowia i majątku, a często represje wobec rodziny. Represje towarzyszyły Adamowi Chętnikowi przez całe życie. Był 18 razy aresztowany, 2 razy skazany na śmierć, uciekł z transportu do niemieckiego obozu śmierci na Majdanku.

Po II wojnie światowej nadal doznawał szykan od władz, jako katolik nie pasował bowiem do kolejnych konfiguracji politycznych Polski. Chętnikowskie hasło "Z Bogiem dla Polski" niezbyt pasowało do powojennej rzeczywistości. Kościół katolicki uhonorował Chętnika pamiątkową tablicą umieszczoną w łomżyńskiej katedrze.

Pozostając aktywnym do ostatniej chwili, Adam Chętnik wierzył, że jego spuścizna nie pójdzie w zapomnienie i będzie wykorzystana do umacniania polskości. Pisał: "Kto będzie kochał serdecznie swój zakątek, ten ojczyznę całą również będzie miłował".

Życie Adama Chętnika stanowi wzór, jak żyć i pracować na rzecz dobra wspólnoty narodowej, regionalnej czy lokalnej. Dzięki postawie takich ludzi jak on mogła najpierw odrodzić się, a później podnosić się z gruzów po wielkiej wojnie Polska Niepodległa.

W 140. rocznicę urodzin Senat Rzeczypospolitej Polskiej honoruje Adama Chętnika, pamiętając, jak wielkie zasługi oddał Ojczyźnie, przytaczając dewizę, którą kierował się przez całe życie: "Czyniąc, zastanawiam się, czy to będzie dobre dla Polski".

Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Zmiany w prawie

Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Środowisko psychologów i psychoterapeutów bez prawa do opiniowania projektu ustawy?

Przedstawiciele środowiska psychologów i psychoterapeutów wskazują na ograniczanie możliwości przedstawiania przez nich opinii do rządowego projektu ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów, nad którym pracuje sejmowa podkomisja nadzwyczajna. Może to wywoływać poczucie deficytu demokracji, zwłaszcza gdy procedowane regulacje dotyczą konkretnych zawodów i grup społecznych, a tym samym także praw i obowiązków osób do nich należących.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Orzeczenie sądu po latach nie usunie skutków decyzji PIP

Resort pracy opublikował trzecią już wersję projektu zmian w ustawie o PIP. Chce, żeby nawet wtedy, gdy decyzja inspektora pracy, stwierdzająca istnienie stosunku pracy, zostanie uchylona przez Głównego Inspektora Pracy albo decyzja GIP - uchylona przez sąd, to stwierdzony w niej stosunek pracy będzie trwał - od dnia doręczenia pracodawcy decyzji okręgowego inspektora pracy do dnia jej uchylenia przez GIP albo do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu albo do rozwiązania stosunku pracy, jeśli rozwiązanie to nastąpiło przed wydaniem prawomocnego orzeczenia. Utrzymano największe kontrowersje i pogłębiono wątpliwości - wskazują prawnicy.

Grażyna J. Leśniak 15.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.2025.1215

Rodzaj: Uchwała
Tytuł: 140. rocznica urodzin Adama Chętnika
Data aktu: 26/11/2025
Data ogłoszenia: 02/12/2025