ZSRR-Polska. Porozumienie o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach związanych z czasowym stacjonowaniem wojsk radzieckich w Polsce. Warszawa.1957.10.26.

POROZUMIENIE MIĘDZY RZĄDEM POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ A RZĄDEM ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK RADZIECKICH O WZAJEMNEJ POMOCY PRAWNEJ W SPRAWACH ZWIĄZANYCH Z CZASOWYM STACJONOWANIEM WOJSK RADZIECKICH W POLSCE

podpisane w Warszawie dnia 26 października 1957 r.

W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

RADA PAŃSTWA

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 26 października 1957 roku podpisane zostało w Warszawie Porozumienie między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach związanych z czasowym stacjonowaniem wojsk radzieckich w Polsce o następującym brzmieniu dosłownym:

POROZUMIENIE

między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach związanych z czasowym stacjonowaniem wojsk radzieckich w Polsce.

Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w wykonaniu postanowień Umowy o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce, podpisanej w Warszawie dnia 17 grudnia 1956 roku, postanowiły zawrzeć niniejsze Porozumienie i w tym celu wyznaczyły swych Pełnomocników:

Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej -

M. Rybickiego, Ministra Sprawiedliwości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,

Rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich -

W. N. Suchodriewa, Zastępcę Przewodniczącego Komisji Prawnej przy Radzie Ministrów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich,

którzy po wymianie pełnomocnictw, uznanych za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:

Artykuł  1

1. Właściwe władze Umawiających się Stron będą okazywać sobie pomoc w zakresie ścigania przestępstw i wykroczeń określonych w Umowie z dnia 17 grudnia 1956 r. o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce.

2. Pomoc w zakresie ścigania przestępstw i wykroczeń polega:

1) na współdziałaniu z właściwymi władzami drugiej Strony w dokonywaniu przez te władze czynności w sprawach należących do jej jurysdykcji;

2) na dokonywaniu w drodze pomocy prawnej czynności postępowania w sprawach należących do jurysdykcji drugiej Strony - na wniosek jej właściwych władz.

W szczególności w drodze pomocy prawnej można dokonywać doręczenia wezwań oskarżonym, świadkom i biegłym, ich przesłuchiwania, rewizji, oględzin miejsca i przedmiotów, zbierania dowodów rzeczowych, odbierania przedmiotów, które mogą służyć do ustalenia istoty czynu, ujawnienia sprawcy itp.

3. W rozumieniu niniejszego Porozumienia określenie "właściwe władze" oznacza:

po stronie polskiej - sądy i organy prokuratury, milicję obywatelską oraz organy administracji państwowej, do których zakresu działania należą sprawy unormowane w niniejszym Porozumieniu;

po stronie radzieckiej - sądy wojskowe, organy prokuratury wojskowej i wojskowych komendantów garnizonów.

Artykuł  2

1. Właściwe władze każdej z Umawiających się Stron, w razie uzyskania wiadomości o popełnieniu przez osobę wchodzącą w skład wojsk radzieckich lub przez członka jej rodziny przestępstwa lub wykroczenia, należącego do jurysdykcji drugiej Strony, będą bezzwłocznie zawiadamiać o tym właściwe władze tej Strony; władze polskie będą w takim przypadku zawiadamiać również wojskowego komendanta najbliższego garnizonu wojsk radzieckich.

2. W przypadku określonym w ustępie 1 niniejszego artykułu właściwe władze każdej z Umawiających się Stron zatrzymają osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa, na wniosek właściwych władz Strony, do której jurysdykcji dana sprawa należy, a mogą to uczynić również bez takiego wniosku, jeżeli sprawca został schwytany na miejscu przestępstwa lub w czasie pościgu; osoba zatrzymana będzie niezwłocznie przekazana najbliższym właściwym władzom Strony, do której jurysdykcji sprawa należy. Do czasu przybycia przedstawiciela właściwych władz Strony, do której jurysdykcji sprawa należy, właściwe władze drugiej Strony podejmują niezbędne kroki zmierzające do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa, a w miarę potrzeby - do ujawnienia i ujęcia sprawcy przestępstwa.

3. Właściwe władze polskie będą bezzwłocznie zawiadamiać Wojskowego Prokuratora Grupy wojsk radzieckich w Polsce oraz wojskowego komendanta najbliższego garnizonu tych wojsk o każdym przypadku wszczęcia postępowania karnego, zatrzymania lub aresztowania osoby wchodzącej w skład wojsk radzieckich lub członka jej rodziny w sprawach należących do jurysdykcji Strony polskiej.

Artykuł  3

W przypadku uzyskania wiadomości o popełnieniu przez osobę nie wchodzącą w skład wojsk radzieckich przestępstwa przeciwko wojskom radzieckim czasowo stacjonowanym na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, osobom wchodzącym w ich skład lub członkom ich rodzin, właściwe władze radzieckie:

1) będą bezzwłocznie zawiadamiać o tym właściwe władze polskie;

2) do czasu przybycia przedstawiciela właściwych władz polskich będą podejmować na terenie stacjonowania wojsk radzieckich niezbędne kroki zmierzające do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa oraz w miarę potrzeby - do ujawnienia sprawcy przestępstwa;

3) mogą zatrzymać sprawcę przestępstwa, jeżeli schwytany został na miejscu przestępstwa, zachodzi obawa jego ucieczki, a na miejscu nie ma przedstawiciela właściwych władz polskich; osoba zatrzymana będzie bezzwłocznie przekazana najbliższym właściwym władzom polskim.

Artykuł  4

1. Na terenie stacjonowania wojsk radzieckich albo w stosunku do przesyłek pocztowych wysyłanych przez jednostki wojsk radzieckich lub do tych jednostek właściwe władze polskie mogą przeprowadzać czynności postępowania za zgodą właściwych władz radzieckich.

2. Na wniosek właściwych władz polskich czynności określone w ustępie 1 niniejszego artykułu przeprowadzą w drodze pomocy prawnej właściwe władze radzieckie.

3. Aresztowania osoby wchodzącej w skład wojsk radzieckich lub członka jej rodziny na terenie stacjonowania wojsk radzieckich dokonuje, na podstawie postanowienia sądu lub prokuratora polskiego, wojskowy prokurator wojsk radzieckich; do postanowienia o aresztowaniu dołącza się krótki opis okoliczności przestępstwa ze wskazaniem w miarą możności czasu i miejsca jego popełnienia.

Artykuł  5

W sprawach o przestępstwa popełnione przez żołnierzy wojsk radzieckich należące do jurysdykcji Strony polskiej stosuje się ustawodawstwo dotyczące odpowiedzialności karnej żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych.

Przy aresztowaniu żołnierzy wojsk radzieckich i pociąganiu ich do odpowiedzialności karnej będą przestrzegane zasady i tryb obowiązujące w stosunku do żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych.

Artykuł  6

W toku postępowania przed właściwymi władzami polskimi w sprawach osób wchodzących w skład wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i członków ich rodzin będą stosowane następujące reguły:

1) w każdym stadium postępowania, nie wyłączając postępowania w zakresie wykonania kary, oskarżony korzysta z tych samych praw, co oskarżony będący obywatelem polskim;

2) jawność rozprawy może być wyłączona również na wniosek właściwych władz radzieckich;

3) na wniosek wojskowego prokuratora wojsk radzieckich właściwe władze polskie dopuszczą go do obecności przy czynnościach postępowania oraz do wglądu w akta sprawy, będą informować go o stanie sprawy, zezwalać mu na widzenie z aresztowanym, jak również nadsyłać odpisy wyroków i postanowień kończących postępowanie;

4) jeżeli oskarżony nie jest aresztowany, władze radzieckie zapewnią jego stawiennictwo na wezwanie właściwych władz polskich;

5) w uzasadnionych przypadkach, na wniosek dowództwa Grupy wojsk radzieckich lub oskarżonego, Minister Sprawiedliwości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej może dopuścić w charakterze obrońców adwokatów radzieckich; wnioski tego rodzaju będą rozpatrywane w duchu życzliwości.

Artykuł  7

1. Kary orzeczone przez sądy oraz inne właściwe władze polskie w stosunku do osób wchodzących w skład wojsk radzieckich lub członków ich rodzin w sprawach należących do jurysdykcji Strony polskiej podlegają wykonaniu przez władze polskie, przy czym władze radzieckie obowiązane są ułatwić wykonanie tych kar. W szczególności w razie prawomocnego skazania na karę pozbawienia wolności, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, władze radzieckie obowiązane są zatrzymać skazanego i przekazać go do dyspozycji właściwych władz polskich.

2. Osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich lub członkowie ich rodzin, skazani przez sądy polskie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, nie mogą przed zakończeniem wykonania kary opuścić terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

3. Minister Sprawiedliwości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na wniosek lub za zgodą właściwych władz radzieckich może przekazać ich wykonanie orzeczonej przez sąd polski kary pozbawienia wolności w stosunku do osoby wchodzącej w skład wojsk radzieckich lub członka jej rodziny. Przepis ustępu 2 niniejszego artykułu nie ma w tym przypadku zastosowania. Wnioski Stron w sprawie przyjęcia i przekazania wykonania kary będą rozpatrywane w duchu życzliwości.

Artykuł  8

1. W sprawach o przestępstwa i wykroczenia, popełnione przez osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich lub przez członków ich rodzin, należące do właściwości sądów radzieckich lub innych władz radzieckich, sądy te i władze działają na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w obrębie terenów stacjonowania wojsk radzieckich.

2. W toku postępowania przed sądami lub innymi władzami radzieckimi w sprawach określonych w ustępie 1 niniejszego artykułu będą przestrzegane następujące reguły:

1) poza terenem stacjonowania wojsk radzieckich właściwe władze radzieckie mogą dokonywać jedynie oględzin miejsca popełnienia przestępstwa i rewizji w pomieszczeniach zajmowanych przez osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich lub członków ich rodzin;

2) w razie potrzeby przesłuchania świadka lub biegłego nie będącego osobą wchodzącą w skład wojsk radzieckich lub członkiem jej rodziny albo dokonania w stosunku do tej osoby jakiejkolwiek innej czynności postępowania, jak rewizja, odebranie przedmiotów itp., czynności tych na wniosek właściwych władz radzieckich dokonają w drodze pomocy prawnej właściwy sąd lub prokurator polski;

3) w razie potrzeby bezpośredniego przesłuchania przez właściwe władze radzieckie osób, o których mowa w punkcie 2 niniejszego ustępu, osoby te będą wzywane za pośrednictwem właściwego prokuratora polskiego; w stosunku do osób wzywanych nie mogą być stosowane jakiekolwiek środki przymusu; należności świadków i biegłych pokrywają władze radzieckie zgodnie z ustawodawstwem polskim;

4) właściwe władze polskie będą współdziałać z właściwymi władzami radzieckimi przy prowadzeniu postępowania przez te władze, w szczególności przez okazywanie pomocy w ujawnieniu i ujęciu sprawcy przestępstwa, przesłuchiwaniu świadków i biegłych w przypadkach, o których mowa w punkcie 3 niniejszego ustępu, przez zabezpieczenie śladów i dowodów przestępstwa itp.;

5) w toku postępowania pokrzywdzony będący obywatelem lub instytucją polską albo obywatelem lub instytucją państwa trzeciego korzysta z tych samych praw, które przysługują pokrzywdzonemu będącemu obywatelem lub instytucją radziecką;

6) sprawy o przestępstwa przeciwko obywatelom lub instytucjom polskim albo obywatelom lub instytucjom państwa trzeciego będą z reguły rozpoznawane przez sąd pierwszej instancji na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; sąd dopuści do obecności na rozprawie polskiego prokuratora wojskowego;

7) w sprawach określonych w punkcie 6 niniejszego ustępu na wniosek polskiego prokuratora wojskowego właściwe władze radzieckie będą informować go o stanie sprawy i nadsyłać odpisy wyroków i postanowień kończących postępowanie;

8) kary orzeczone przez sądy radzieckie nie będą wykonywane na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; nie dotyczy to kary aresztu w wymiarze do trzech miesięcy.

Artykuł  9

1. W toku postępowania przed właściwymi władzami polskimi w sprawach o przestępstwa przeciwko wojskom radzieckim czasowo stacjonowanym na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, osobom wchodzącym w ich skład lub członkom ich rodzin pokrzywdzony będący obywatelem lub instytucją radziecką korzysta z tych samych praw, które przysługują pokrzywdzonemu będącemu obywatelem lub instytucją polską.

2. Na wniosek wojskowego prokuratora wojsk radzieckich sądy i prokuratorzy polscy będą informować go o stanie spraw określonych w ustępie 1 niniejszego artykułu oraz nadsyłać mu odpisy wyroków i postanowień kończących postępowanie.

Artykuł  10

W sprawach o przestępstwa określone w punkcie 6 ustępu 2 artykułu 8 oraz w artykule 9 niniejszego Porozumienia właściwe władze Umawiających się Stron w miarę możliwości będą sobie wzajemnie udostępniać wgląd do akt. Wnioski takie będą rozpatrywane w duchu życzliwości.

Artykuł  11

1. W sprawie przyjęcia i przekazania jurysdykcji zgodnie z ustępem 3 artykułu 9 Umowy o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce składają wnioski i wydają decyzje:

ze strony polskiej - sąd wojewódzki lub prokurator wojewódzki albo sąd okręgu wojskowego lub prokurator okręgu wojskowego;

ze strony radzieckiej - Sąd Wojskowy lub Prokurator Wojskowy Grupy wojsk radzieckich w Polsce

- w zależności od tego, przed kim toczy się lub ma się toczyć postępowanie.

2. Przekazanie jurysdykcji nie może nastąpić, jeżeli w danej sprawie wydany już został wyrok, chociażby jeszcze nieprawomocny.

Artykuł  12

W razie różnicy zdań co do kwestii jurysdykcji w sprawach o przestępstwa lub wykroczenia popełnione przez osoby wchodzące w skład wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lub członków ich rodzin - do czasu rozstrzygnięcia sporu przez Polsko-Radziecką Komisję Mieszaną powołaną na podstawie artykułu 19 Umowy o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce - właściwe władze Umawiających się Stron porozumieją się ze sobą w kwestii podjęcia czynności nie cierpiących zwłoki, a w szczególności zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa, ujawnienia i aresztowania oskarżonego itp. W razie nieosiągnięcia porozumienia czynności nie cierpiących zwłoki dokonują:

władze polskie - jeżeli przestępstwo lub wykroczenie popełnione zostało poza terenem stacjonowania wojsk radzieckich;

władze radzieckie - jeżeli przestępstwo lub wykroczenie popełnione zostało na terenie stacjonowania wojsk radzieckich.

Artykuł  13

1. W sprawach określonych w niniejszym Porozumieniu właściwe władze polskie komunikują się bezpośrednio z Wojskowym Sądem i Wojskowym Prokuratorem Grupy wojsk radzieckich w Polsce lub z wojskowym komendantem najbliższego garnizonu wojsk radzieckich. Sądy wojskowe i prokuratorzy wojskowi wojsk radzieckich komunikują się bezpośrednio z właściwymi władzami polskimi.

2. W razie zwrócenia się do władzy niewłaściwej, przekazuje ona niezwłocznie sprawę władzy właściwej, zawiadamiając o tym władzę wzywającą.

Artykuł  14

Pomocy prawnej przewidzianej w niniejszym Porozumieniu udziela się bezpłatnie. Wydatki związane z wykonaniem czynności w drodze pomocy prawnej ponosi Strona, która tę czynność wykonuje.

Artykuł  15

Władze Umawiających się Stron zwracają się do siebie i dokonują czynności, o których mowa w niniejszym Porozumieniu, w językach polskim lub rosyjskim.

Artykuł  16

W sprawach nie unormowanych w niniejszym Porozumieniu stosuje się reguły obowiązujące w zakresie udzielania pomocy prawnej między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Artykuł  17

Porozumienie niniejsze podlega ratyfikacji i wejdzie w życie w dniu wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, która odbędzie się w Moskwie.

Artykuł  18

Porozumienie niniejsze pozostanie w mocy tak długo, jak długo obowiązywać będzie Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o statusie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonowanych w Polsce, podpisana w Warszawie dnia 17 grudnia 1956 roku, i może być zmienione ze wzajemną zgodą Umawiających się Stron.

Porozumienie niniejsze sporządzono w Warszawie dnia 26 października 1957 roku w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim, przy czym obydwa teksty mają jednakową moc obowiązującą.

Na dowód czego wyżej wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejsze Porozumienie i zaopatrzyli je pieczęciami.

Po zaznajomieniu się z powyższym Porozumieniem Rada Państwa uznała je i uznaje za słuszne zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych; oświadcza, że jest ono przyjęte, ratyfikowane i potwierdzone, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywane.

Na dowód czego wydany został Akt niniejszy opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dano w Warszawie, dnia 18 lutego 1958 roku.

• Identyfikator: Dz.U.1958.37.167
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: ZSRR-Polska. Porozumienie o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach związanych z czasowym stacjonowaniem wojsk radzieckich w Polsce. Warszawa.1957.10.26.
• Data aktu: 26/10/1957
• Data ogłoszenia: 21/06/1958
• Data wejścia w życie: 08/05/1958