(Dz.U.UE C z dnia 10 listopada 2025 r.)
W terminie trzech miesięcy od daty niniejszej publikacji organy państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, bądź osoba fizyczna lub prawna mająca uzasadniony interes oraz mająca siedzibę lub miejsce pobytu w państwie trzecim, mogą, zgodnie z art. 17 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1143 1 , wnieść sprzeciw do Komisji.
JEDNOLITY DOKUMENT
Nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne produktów rolnych
"Liptovske sialence"
Nr UE: PGI-SK-03317
Przedłożony dnia 12.8.2024 r.
1. Nazwa lub nazwy
"Liptovske sialence"
2. Rodzaj oznaczenia geograficznego
ChNP □ ChOG El
3. Państwo, do którego należy wyznaczony obszar geograficzny
Słowacja
4. Opis produktu rolnego
4.1. Klasyfikacja produktu rolnego zgodnie z pozycją i kodem Nomenklatury scalonej, określona w art. 6 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1143
21 - RÓŻNE PRZETWORY SPOŻYWCZE
2106 - Przetwory spożywcze, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone
4.2. Opis produktu rolnego, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa
"Liptovske sialence" są wyjątkowym rodzajem kaszanki produkowanej metodami tradycyjnymi. Szczególną cechą produktu jest nadzienie ziemniaczane ze skwarkami i przyprawami, którym napełnia się osłonki z naturalnego jelita baraniego. "Liptovske sialence" to produkt łatwo psujący się.
Produkt ma specyficzny (skręcony/zawinięty) kształt ślimaka, nietypowy dla kaszanek krwistych. Średnica osłonki po napełnieniu wynosi 14-30 mm; jej długość wynosi 200-450 mm; a waga 100-400 g. Po napełnieniu produkt jest łatwy do kształtowania ze względu na swoją grubość. Osłonkę wypełnia się szczelnie nadzieniem, na które składają się starte ziemniaki, mielone skwarki, cebula i przyprawy i które ma delikatną konsystencję. Jeden kilogram produktu zawiera 75-85 % ziemniaków, 8-10 % skwarków, 5 % smalcu i do 1,7 % soli.
Produkt ma miękką konsystencję. Jego powierzchnia jest gładka, umiarkowanie wilgotna i jednolita. Produkt jest jasnoszary na powierzchni i szarawożółty w przekroju. Posiada aromat i smak ziemniaków i przypraw.
"Liptovske sialence" sprzedaje się po ugotowaniu. Kaszankę w kształcie ślimaka przyrządza się na patelni lub w piekarniku i spożywa natychmiast po przypieczeniu.
Surowce i składniki:
- ziemniaki
- słonina wieprzowa (świeża lub mrożona)
- smalec
- cebula
- majeranek
- pieprz czarny
- sól
- czosnek
- jelita baranie
- mąka krupczatka
4.3. Odstępstwa dotyczące pozyskiwania paszy (wyłącznie w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego objętych chronioną nazwą pochodzenia) oraz ograniczenia dotyczące pozyskiwania surowców (wyłącznie w odniesieniu do produktów przetworzonych objętych chronionym oznaczeniem geograficznym)
4.4. Poszczególne etapy produkcji, które muszą odbywać się na wyznaczonym obszarze geograficznym
Cały proces produkcji odbywa się wyłącznie na wyznaczonym obszarze geograficznym, w następujących etapach:
- moczenie i mycie osłonek 24 godziny przed użyciem
- mycie nieobranych ziemniaków
- obieranie, czyszczenie i mycie ziemniaków
- smażenie cebuli posiekanej na plastry w smalcu
- tarcie na drobno ziemniaków
- siekanie słoniny wieprzowej, a następnie jej smażenie w celu uzyskania skwarków
- mielenie na drobno skwarków, smażonej cebuli i czosnku
- dodawanie przypraw
- dokładne mieszanie
- dodawanie mąki krupczatki i mieszanie
- napełnianie osłonki
- wolne gotowanie - "Liptovske sialence" umieszcza się w wodzie o temperaturze około 90 °C i gotuje powoli, a jednocześnie stale miesza, aż wypłyną na powierzchnię. Następnie zdejmuje się produkt z ognia i wyjmuje z wody.
4.5. Szczegółowe zasady dotyczące pakowania, krojenia, tarcia itp. produktu, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa
4.6. Szczegółowe zasady dotyczące etykietowania produktu rolnego, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa
5. Zwięzłe określenie obszaru geograficznego
Region Liptów znajduje się na północy Słowacji, w południowowschodniej części kraju żylińskiego, w Dolinie Liptowskiej, otoczony od wschodu przez Tatry Wysokie, od północy przez Tatry Zachodnie i Góry Choczańskie, od południa przez Niżne Tatry i od zachodu przez pasmo Wielkiej Fatry. Pod względem geograficznym Liptów jest obszarem zwartym, obejmującym powiaty Liptowski Mikułasz i Rużomberk.
6. Związek z obszarem geograficznym
Związek przyczynowy opiera się na jakości, właściwościach i renomie kaszanek "Liptovske sialence".
Wyznaczony obszar geograficzny Liptów zawsze był ważnym obszarem uprawy ziemniaków w Słowacji, a jednocześnie był samowystarczalny pod względem hodowli zwierząt gospodarskich. Mieszkańcy Liptowa odkryli, że maksymalne wykorzystanie podrobów przynosi ogromne korzyści gospodarcze.
Specyfika produktu (know-how lokalnych producentów)
Cechą wyróżniającą "Liptovske sialence" jest zastąpienie składu typowego dla kaszanki ziemniakami; ziemniak jest bowiem głównym składnikiem, stanowiącym 75-85 % produktu. Nadzienie ziemniaczane przygotowuje się ze startych surowych ziemniaków, do których stopniowo dodaje się wszystkie składniki, a jako środek wiążący dodaje się mąkę krupczatkę. Ilość użytej mąki krupczatki zależy od zawartości wody w ziemniakach; odpowiednią ilość mąki mogą dobrać wyłącznie doświadczeni wytwórcy, tak aby nie pozbawić produktu typowego aromatu ziemniaka. Doświadczenie jest konieczne również do oszacowania czasu gotowania, aby zapobiec rozerwaniu osłonki i wyciekowi nadzienia i móc później schłodzić produkt. "Liptovske sialence" wprowadza się do cienkich osłonek baranich, co wpływa na powstałą konsystencję i nadaje produktowi bardziej chrupką strukturę po przypieczeniu, determinując jego smak. "Liptovske sialence" produkuje się wyłącznie na wyznaczonym terytorium.
Jakość i renoma
Od dawna "Liptovske sialence" są ulubionym specjałem mieszkańców Liptowa przy szczególnych okazjach, takich jak targi czy święta. Pozostają one niezmiennie popularnym rarytasem. Co rok miasto Liptowski Mikułasz organizuje festiwal Svabkafest (w regionie Liptów "śvabka" to kolokwialne określenie ziemniaka). Svabkafest w regionie Liptów jest organizowany od wielu lat w celu podtrzymania nie tylko tradycji uprawy ziemniaków, ale również wszystkich produktów na bazie ziemniaków, w tym kaszanek "Liptovske sialence".
Gości lokalnych i zagranicznych przyciąga wysoka jakość i renoma tradycyjnych produktów regionalnych (w tym kaszanek "Liptovske sialence"), rozpropagowywana nie tylko poprzez przekaz ustny, ale również przez internet oraz inne media w Słowacji i za granicą.
O jakości i doskonałej renomie kaszanek "Liptovske sialence" świadczy fakt, że oferuje się je w restauracjach jako tradycyjny słowacki specjał lub tradycyjną specjalność regionu Liptów, a także serwuje podczas przyjęć weselnych. Renoma produktu opiera się nie tylko na jakości, ale również na zachowaniu tradycyjnej receptury. Jeden z przykładów stanowi firma Gurman - Tkać family s.r.o., która wytwarza "Liptovske sialence" od 1965 r.
Produkt jest szeroko reklamowany w mediach społecznościowych, telewizji i podczas różnych wydarzeń, takich jak Radvansky jarmok w BańskiejBystrzycy, który odbywa się każdego roku w drugi weekend września; jest to najbardziej znany jarmark w Słowacji, od 2011 r. znajduje się na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego tego kraju. Produkt reprezentuje podstawowe pożywienie - czyli ziemniaka, który jest powszechny w regionie - w innym, szczególnym i wizualnie interesującym kształcie. Wyrób ten jest przyprawiany, przetwarzany i prezentowany w sposób, który nie jest typowy dla ziemniaków.
"Liptovske sialence" są dowodem kreatywności słowackiej kuchni, która potrafi przekształcić podstawowe składniki w wyjątkowo smaczne dania.
W dniu 30 października 2013 r. dziennikarka Sona Hudecova-Podhorna napisała o sławie i renomie produktu w dzienniku SME. W artykule zatytułowanym "Kucharze nadal rozwijają obfitą paletę dań z ziemniaka", w części zatytułowanej "Skrzynia pełna ziemniaczanych skarbów" stwierdziła: "Liptovske sialence spokojnie zasługują na miano światowej klasy skarbu".
W internetowym magazynie Host'ovo.sk (strona odwiedzona 38 331 razy) redaktor naczelna Sona Hudecova napisała 22 lutego 2021 r. w artykule pt. "Nie szukaj kaszanek Liptovske droby (ze znakiem UE) w dziale z drobiem": "Liptovske droby mają teraz rodzeństwo: Liptovske sialence. Jedyna różnica między nimi polega na tym, że w przypadku tych drugich nadzieniem ziemniaczanym napełnia się jelita baranie, które są cieńsze".
Związek przyczynowy
Ogólny wygląd i charakter regionu ukształtowały warunki naturalne i glebowo-klimatyczne sprzyjające uprawie ziemniaka i chowowi zwierząt gospodarskich. Ponieważ w przeszłości zwierzęta gospodarskie chowano głównie na sprzedaż lub do wyrobu produktów mięsnych, zwłaszcza kaszanek, uboższa część ludności również chciała przygotowywać podobną żywność. Mięso w kaszankach zastąpiono ziemniakami, które były łatwiej dostępnym nadzieniem. Podobnie jak kaszanki nowy produkt przyprawiano cebulą, czosnkiem, czarnym pieprzem, majerankiem i solą. Aromat i smak mięsa zastąpiono słoniną i smalcem wieprzowym. Tym nadzieniem napełniano osłonki.
Preferowane są lokalnie uprawiane ziemniaki. Pochodzenie ziemniaków nie wpływa jednak na właściwości kaszanek "Liptovske sialence". Metoda przetwarzania, zastąpienie nadzienia mięsnego ziemniakami oraz kształt są cechami charakterystycznymi produktu.
Związek między produktem a wyznaczonym obszarem geograficznym wynika z zaradności osób, które zdołały wykorzystać obficie dostępne na tym obszarze ziemniaki do przygotowania nadzienia ze zrównoważoną mieszanką wszystkich składników i przypraw (drobno starte ziemniaki, mielone skwarki ze smażoną cebulą i majerankiem), zastępując w ten sposób składniki stosowane do wyrabiania mięsnego nadzienia kaszanek i tworząc szczególny kształt, który jest nietypowy zarówno dla kaszanek krwistych, jak i przetworów z ziemniaka.
Nazwa produktu "Liptovske sialence" pochodzi od nazwy regionu Liptów, z którym historycznie wiąże się uprawa i przetwarzanie ziemniaków, stanowiących kluczowy składnik produktu. Druga część nazwy "sialence" - czyli "szaleńcy" - odzwierciedla pracochłonność procesu produkcji. Wyjątkowe nadzienie ziemniaczane w osłonce i kształt ślimaka są określane w miejscowym dialekcie jako "Liptovske sialence". Nazwa ta jest stale używana na tym obszarze od pierwszej połowy dziewiętnastego wieku.
Umiejętności osób wytwarzających "Liptovske sialence" rozwijały się w oparciu o wiedzę i doświadczenie przekazywane z pokolenia na pokolenie, co znajduje odzwierciedlenie w jakości produktu końcowego. Tylko osoby z doświadczeniem są w stanie opanować złożone etapy procesu produkcji (takie jak przygotowanie nadzienia z ziemniaków i napełnienie osłonek). Tarcie surowych ziemniaków, zapewnienie właściwej konsystencji nadzienia, właściwej proporcji ziemniaków i mąki krupczatki (która zależy od zawartości wody w ziemniakach), oszacowanie czasu gotowania i późniejszego schładzania produktu to zadania, do których, jeśli mają być prawidłowo wykonane, niezbędne są umiejętności i doświadczenie wynikające z wieloletniej tradycji.
Fakt, że "Liptovske sialence" są poszukiwanym specjałem nierozerwalnie związanym z regionem, jest również zilustrowany w publikacji Kurtyna, zvyky a tradicie nasich predkov [Kuchnia, zwyczaje i tradycje naszych przodków, wyd. Rada ds. Turystyki Kraju Żylińskiego], gdzie czytamy na stronie 17: "Jesienią, po uboju owiec, gdy było wystarczająco dużo jelit i łoju, w wielu wsiach przygotowywano sialence (kaszanki)".
Goście odwiedzający region mogą napotkać "Liptovske sialence" nie tylko w słynnym Muzeum Wsi Liptowskiej w Przybylinie oraz wioskach górnego i dolnego Liptowa (Szczawniczka, Smreczany, Liskowa, Bobrowiec i inne), ale również w hotelach i restauracjach na wyznaczonym obszarze geograficznym.
Odesłanie do publikacji specyfikacji oznaczenia geograficznego
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.6081 |
| Rodzaj: | Ogłoszenie |
| Tytuł: | Publikacja wniosku o rejestrację oznaczenia geograficznego zgodnie z art. 15 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1143 |
| Data aktu: | 10/11/2025 |
| Data ogłoszenia: | 10/11/2025 |