Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do środków zwiększających współpracę administracyjną w celu zwalczania oszustw związanych z VAT"[COM (2018) 813 final - 2018/0413 (CNS)].

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do środków zwiększających współpracę administracyjną w celu zwalczania oszustw związanych z VAT"

[COM (2018) 813 final - 2018/0413 (CNS)]

(2019/C 240/07)

(Dz.U.UE C z dnia 16 lipca 2019 r.)

Sprawozdawca: Krister ANDERSSON

Wniosek o konsultację	Rada Unii Europejskiej, 20.12.2018
Podstawa prawna	Art. 113 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Decyzja Zgromadzenia Plenarnego	13.12.2018
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej
Data przyjęcia przez sekcję	12.4.2019
Data przyjęcia na sesji plenarnej	15.5.2019
Sesja plenarna nr	543
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się)	212/2/2

1. Wnioski i zalecenia

1.1. EKES popiera cel Komisji, jakim jest ustanowienie daleko posuniętej współpracy operacyjnej między organami podatkowymi odnośnie do oszustw związanych z VAT w sektorze e-handlu na podstawie jasnych przepisów prawnych.

1.2. Komitet zaleca, by władze publiczne coraz skuteczniej reagowały na wyrafinowane formy oszustw związanych z VAT, tzn. lepiej egzekwowały prawo (korzystając z odpowiednich technologii takich jak np. sztuczna inteligencja), oraz by zaangażowane organy krajowe lepiej w tym zakresie współpracowały. Organy te powinny działać w synergii, aby zapewnić kompleksową i skuteczną europejską odpowiedź na oszustwa związane z VAT.

1.3. Jednocześnie EKES zauważa, że dla konsumentów wniosek będzie się wiązał z nową wymianą i przetwarzaniem danych osobowych związanych z podatkiem VAT na mocy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO). EKES podkreśla potrzebę limitowania wyjątków i ograniczeń przewidzianych w przepisach RODO oraz podporządkowania ich ściśle określonemu celowi, jakim jest zwalczanie oszustw związanych z VAT. Jako szczególne wyjątki od ogólnych i obowiązkowych zasad dotyczących ochrony danych osobowych i prywatności osoby, takie odstępstwa powinny być wąsko i dokładnie interpretowane przez organy odpowiedzialne za egzekwowanie prawa.

1.4. W związku z tym należy zwrócić dużą uwagę na: (i) cel, w jakim przetwarzane są dane - takie działanie powinno być możliwe jedynie w celu zwalczania niezgodnego z prawem postępowania; (ii) osoby upoważnione do dostępu do gromadzonych, przechowywanych i wymienianych danych - tymi osobami powinni być jedynie urzędnicy Eurofisc, podlegający określonym warunkom i działający w dobrze znanych i ograniczonych celach dotyczących zwalczania oszustw związanych z VAT; (iii) późniejsze wykorzystanie danych, mające na celu wszczęcie ewentualnych dochodzeń i działań w zakresie ścigania przestępstw.

1.5. Wszystkie powyższe aspekty zostały formalnie uwzględnione we wniosku Komisji, co z pewnością jest jego pozytywnym elementem. Niemniej EKES domaga się, by Komisja w ramach przyszłego, praktycznego funkcjonowania systemu na co dzień zapewniła pełne i skuteczne wdrożenie wszystkich gwarancji podstawowych wolności, o których jest mowa we wniosku. Pozwoliłoby to osiągnąć odpowiednią równowagę między prężnym egzekwowaniem przepisów dotyczących VAT a niezbędną ochroną praw indywidualnych i podstawowych wolności.

2. Wniosek Komisji i kontekst ogólny

2.1. Wniosek Komisji dotyczący zmiany rozporządzenia Rady (UE) nr 904/2010 określa zasady, zgodnie z którymi państwa członkowskie powinny gromadzić w sposób zharmonizowany zapisy udostępniane drogą elektroniczną przez dostawców usług płatniczych zgodnie z art. 243b dyrektywy VAT.

2.2. W ostatnich latach sektor handlu elektronicznego (e-handlu) odnotował spektakularny wzrost, w związku z czym konsumenci mogą teraz łatwo wybierać między tysiącami dostawców, produktów i marek za pomocą swoich komputerów lub smartfonów. Możliwości te są jednak również wykorzystywane przez nieuczciwe przedsiębiorstwa w celu unikania zobowiązań w zakresie VAT.

2.3. Szacuje się, że całkowita strata z tytułu VAT ponoszona przez państwa członkowskie odnośnie do transgranicznych dostaw towarów wynosi około 5 mld EUR rocznie, a według ostatnich zaktualizowanych szacunków straty te opiewają na jeszcze bardziej zawrotną kwotę 7-10 mld EUR. Potrzeba zatem zdecydowanej reakcji ze strony władz publicznych, która powinna opierać się na skutecznej współpracy między organami odpowiedzialnymi za egzekwowanie prawa podatkowego - zarówno w UE, jak i na szczeblu międzynarodowym.

2.4. W praktyce wniosek ustanawia nowy centralny elektroniczny system gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o płatnościach, w tym ich dalszego przetwarzania przez urzędników ds. zwalczania nadużyć finansowych w państwach członkowskich w ramach Eurofisc, czyli sieci wielostronnej wymiany sygnałów wczesnego ostrzegania w celu zwalczania oszustw związanych z VAT.

2.5. Po dokładnej i wszechstronnej analizie oceny skutków Komisja uznała, że centralny europejski system gromadzenia i wymiany danych dotyczących płatności ("CESOP") najskuteczniej zapewni organom podatkowym pełen obraz płatności, aby mogły one kontrolować przestrzeganie przepisów VAT dotyczących e-handlu i zwalczanie oszustw związanych z VAT. System ten umożliwi państwom członkowskim wymianę przechowywanych na poziomie krajowym informacji o płatnościach, co pomoże w skutecznym zwalczaniu oszustw związanych z VAT w e-handlu.

2.6. CESOP umożliwi: (i) zagregowanie wszystkich istotnych informacji o płatnościach związanych z VAT, przekazanych przez państwa członkowskie dla każdego odbiorcy; (ii) uzyskanie pełnego obrazu płatności otrzymanych przez odbiorców od płatników w UE; (iii) rozpoznanie wszelkich powtarzających się wpisów dotyczących tej samej transakcji płatniczej; (iv) przefiltrowanie informacji otrzymywanych przez państwa członkowskie; (v) umożliwienie urzędnikom łącznikowym Eurofisc porównanie danych o płatnościach z wymienianymi informacjami o VAT; (vi) przechowywane informacji jedynie przez okres niezbędny organom podatkowym do przeprowadzenia kontroli VAT.

2.7. Okres przechowywania informacji w CESOP będzie wynosił dwa lata, a urzędnicy łącznikowi Eurofisc będą mogli sprawdzić, czy płatności otrzymane przez danego odbiorcę w danym okresie przekraczają kwotę 10000 EUR we wszystkich państwach członkowskich. System ten byłby dostępny tylko dla urzędników łącznikowych Eurofisc z państw członkowskich, a CESOP będzie zezwalał na wyszukiwanie informacji jedynie w celu prowadzenia dochodzeń w sprawie domniemanych lub wykrytych oszustw związanych z VAT.

2.8. Komisja co pięć lat będzie składać sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie na temat funkcjonowania tego nowego narzędzia współpracy administracyjnej.

3. Uwagi ogólne i szczegółowe

3.1. EKES popiera cel Komisji, jakim jest ustanowienie na podstawie jasnych przepisów prawnych daleko posuniętej współpracy operacyjnej między organami podatkowymi odnośnie do oszustw związanych z VAT w sektorze e-handlu. Wspieranie wzajemnej pomocy administracyjnej między organami podatkowymi zapewni większe środki finansowe zarówno dla budżetów krajowych, jak i dla budżetu UE, a także uproszczone równe warunki działania dla przedsiębiorstw przestrzegających przepisów podatkowych.

3.2. Coraz powszechniejsze wykorzystywanie technologii komunikacyjnych przez operatorów rynku wiąże się z koniecznością stałego aktualizowania prawa dotyczącego zwalczania oszustw, aby odzwierciedlało ono różne sposoby obchodzenia przepisów podatkowych i obowiązków w zakresie VAT. Dlatego tak ważne jest, by władze publiczne coraz skuteczniej reagowały na wyrafinowane formy oszustw związanych z VAT, tzn. lepiej egzekwowały prawo (korzystając z odpowiednich technologii), oraz by zaangażowane organy krajowe lepiej ze sobą w tym zakresie współpracowały. Organy te powinny działać w synergii i przy wsparciu Komisji, aby zapewnić kompleksową i skuteczną europejską odpowiedź na oszustwa związane z VAT, zgodnie z ustanowioną w Traktatach zasadą pomocniczości.

3.3. W związku z tym EKES uważa, że inwestowanie w sztuczną inteligencję w celu wykrywania oszustw związanych z VAT w ramach nowo tworzonego systemu może być pożyteczne i przydatne dla zapewnienia pełnej operacyjności nowego systemu, pod warunkiem pełnego przestrzegania w nowym operacyjnym scenariuszu praw podstawowych osób fizycznych i szczegółowych przepisów UE, takich jak ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) ¹ , przy wykorzystaniu nowych technologii i sztucznej inteligencji do wspierania działalności organów stosujących prawo w interesie publicznym.

3.4. Z uwagi na transgraniczny charakter oszustw związanych z VAT i coraz większą łatwość (dzięki technologiom) szybkiego rozwijania nielegalnych praktyk - czego przykładem jest szybkość, z jaką można przesuwać środki uzyskane dzięki oszustwom związanym z VAT - należy rozwijać współpracę nie tylko w obrębie UE, ale również między organami na całym świecie. Środki mające na celu zwalczanie oszustw związanych z VAT okażą się sukcesem jedynie wówczas, gdy administracje podatkowe poszczególnych krajów będą ze sobą ściślej współpracować w duchu wzajemnego zaufania. Będzie to wymagało wymiany istotnych informacji, aby organy te mogły wykonywać swoje zadania.

3.5. W tym celu OECD zaleca wzmocnienie międzynarodowej współpracy administracyjnej w zakresie VAT lub podatku od sprzedaży, aby sprostać wyzwaniom związanym z poborem VAT od dostawców niebędących rezydentami, w szczególności w handlu między przedsiębiorstwami a konsumentami (B2C), co zostało należycie odnotowane w analizie oceny skutków przeprowadzonej przez Komisję.

3.6. Krokiem w tym kierunku jest umowa między UE a Norwegią w sprawie współpracy administracyjnej w zakresie podatku VA T (czerwiec 2018 r.), która obejmuje również konkretne instrumenty służące odzyskiwaniu wierzytelności związanych z VAT. EKES ma nadzieję, że UE będzie nadal wspierać międzynarodową współpracę w zakresie zwalczania oszustw, tak by opracować skuteczną i skoordynowaną reakcję na działania, które wykraczają poza granice państw i kontynentów i szkodzą zarówno budżetowi UE, jak i budżetom krajowym.

3.7. EKES podkreśla, że z punktu widzenia konsumentów wniosek będzie skutkował nową wymianą i przetwarzaniem informacji osobowych związanych z podatkiem VAT. Jest to regulowane ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO), które zostało niedawno zatwierdzone i wdrożone w całej Europie i pociąga za sobą znaczne koszty dla przedsiębiorstw z UE związane z przestrzeganiem przepisów.

3.8. RODO podaje szeroką definicję danych osobowych, która obejmuje wszelkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania - bezpośrednio lub pośrednio - osobie fizycznej. W związku z tym informacje dotyczące płatności objęte wnioskiem Komisji wchodzą w zakres tej definicji i są objęte zasadami mającymi zastosowanie do ochrony danych osobowych określonymi w Karcie praw podstawowych.

3.9. Według Komisji "opodatkowanie stanowi ważny cel leżący w ogólnym interesie publicznym Unii i państw członkowskich, co zostało uznane w odniesieniu do ograniczeń, które mogą zostać nałożone na obowiązki i prawa wynikające z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 ² , oraz w odniesieniu do ochrony informacji na mocy rozporządzenia (UE) 2018/1725 Parlamentu Europejskiego i Rady ³ . Ograniczenia dotyczące prawa do ochrony danych są konieczne ze względu na charakter i wielkość informacji pochodzących od dostawców usług płatniczych i powinny opierać się na szczegółowych i określonych z góry warunkach i szczegółowych informacjach określonych w art. 243b-243d dyrektywy Rady 2006/112/WE ⁴ ".

3.10. EKES zdecydowanie podkreśla potrzebę limitowania wyjątków i ograniczeń przewidzianych w przepisach RODO, jak również podporządkowania ich jednemu ściśle określonemu celowi, jakim jest zwalczanie oszustw związanych z VAT. Jako szczególne wyjątki od ogólnych i obowiązkowych zasad dotyczących ochrony danych osobowych i prywatności osoby, takie odstępstwa powinny być wąsko i dokładnie interpretowane przez organy odpowiedzialne za egzekwowanie prawa. W związku z tym należy zwrócić dużą uwagę na: (i) cel, w jakim przetwarzane są dane - takie działanie powinno być możliwe jedynie w celu zwalczania niezgodnego z prawem postępowania; (ii) osoby upoważnione do dostępu do gromadzonych, przechowywanych i wymienianych danych - osobami tymi powinni być jedynie urzędnicy Eurofisc, podlegający określonym warunkom i działający w dobrze znanych i ograniczonych celach dotyczących zwalczania oszustw związanych z VAT; (iii) późniejsze wykorzystanie danych mające na celu wszczęcie ewentualnych dochodzeń i działań w zakresie ścigania przestępstw.

3.11. Wszystkie powyższe aspekty zostały formalnie uwzględnione we wniosku Komisji, co z pewnością jest jego pozytywnym elementem. Niemniej EKES domaga się, by Komisja, w ramach przyszłego praktycznego funkcjonowania systemu na co dzień, zapewniła pełne i skuteczne wdrożenie wszystkich gwarancji podstawowych wolności, o których jest mowa we wniosku. W ten sposób osiągnęłaby odpowiednią równowagę między prężnym egzekwowaniem przepisów dotyczących VAT a niezbędną ochroną praw indywidualnych i podstawowych wolności.

3.12. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, EKES postuluje, by właściwe organy krajowe uważnie monitorowały i weryfikowały pełne i konkretne przestrzeganie przepisów RODO oraz zawartych we wniosku zasad ograniczających wykorzystanie danych i informacji. EKES wzywa Komisję, by przy gromadzeniu informacji zwrotnych od państw członkowskich - co ma potrwać do końca 2024 r. - dokładnie zweryfikowała wraz z krajowymi organami odpowiedzialnymi za ochronę danych osobowych i Europejskim Inspektorem Ochrony Danych pełne przestrzeganie przepisów RODO oraz przedstawiła Parlamentowi Europejskiemu i Radzie planowane sprawozdanie na temat funkcjonowania nowego narzędzia współpracy administracyjnej (art. 59 rozporządzenia (UE) nr 904/2010). W razie wykrycia zakłóceń lub nadużyć należy oczywiście niezwłocznie im zapobiec oraz je skorygować.

3.13. Jeżeli chodzi o ochronę europejskich przedsiębiorstw działających w obszarze e-handlu, EKES zaleca, by nowy system był w stanie skutecznie chronić i gwarantować tajemnice handlowe zarówno na etapie wstępnego monitorowania gromadzenia i analizy danych, jak i w szczególności na późniejszym (hipotetycznym) etapie egzekwowania prawa. W związku z tym doświadczenie zdobyte przez Komisję Europejską w zakresie ochrony własności intelektualnej i tajemnicy przemysłowej w sprawach dotyczących prawa konkurencji może być przydatne jako norma porównawcza.

Bruksela, dnia 15 maja 2019 r.

	Luca JAHIER
	Przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

1 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32016R0679.

2 Ogólne rozporządzenie o ochronie danych: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1561128269796&uri=CELEX:32016R0679.

3 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32018R1725&from=PL.

4 Dyrektywa w sprawie VAT: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006L0112&from=PL

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2019.240.29
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do środków zwiększających współpracę administracyjną w celu zwalczania oszustw związanych z VAT"[COM (2018) 813 final - 2018/0413 (CNS)].
• Data aktu: 15/05/2019
• Data ogłoszenia: 16/07/2019