(2017/C 115/01)(Dz.U.UE C z dnia 11 kwietnia 2017 r.)
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie
Działania międzynarodowe
Działanie nr 1: Udział UE w drugim spotkaniu ekspertów rządowych w zakresie programu działania ONZ na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką, zwalczania i eliminowania go we wszystkich aspektach
Działanie nr 2: iARMS - wspieranie utworzenia bazy danych do śledzenia i identyfikowania zagubionej, ukradzionej, sprzedanej i przemyconej broni palnej oraz wspieranie zarządzania tą bazą (iARMS)
Działanie nr 3: iTrace - globalny mechanizm raportowania w zakresie nielegalnych transferów broni strzeleckiej i lekkiej i innej nielegalnej broni konwencjonalnej oraz amunicji w celu zmniejszenia ryzyka nielegalnego handlu nimi
Działanie nr 4: Działania UE wspierające wdrożenie Traktatu o handlu bronią w ramach europejskiej strategii bezpieczeństwa
Działanie nr 5: Propagowanie skutecznych kontroli wywozu uzbrojenia poprzez propagowanie wśród państw trzecich zasad i kryteriów wspólnego stanowiska 2008/944/WPZiB
Działanie nr 6: Zwalczanie transnarodowego nielegalnego handlu bronią poprzez wdrożenie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (UNTOC) i uzupełniającego ją protokołu o handlu bronią
Działania regionalne
Działanie nr 7: Działania SEESAC (Centrum Kontroli Broni Strzeleckiej i Lekkiej dla Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej) w zakresie rozbrojenia i kontroli zbrojeń w Europie Południowo-Wschodniej
Działanie nr 8: Projekt w zakresie niszczenia amunicji wybuchowej i pozostałości wojennych w Bośni i Hercegowinie (EXPLODE)
Działanie nr 9: Działania zmniejszające ryzyko nielegalnego handlu bronią strzelecką i lekką i jej nadmiernego gromadzenia w regionie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
Działanie nr 10: Działania w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i zarządzania zapasami w celu zmniejszenia ryzyka nielegalnego handlu bronią strzelecką i lekką oraz amunicją do tych rodzajów broni w regionie Sahelu.
Działanie nr 11: Działania Regionalnego Centrum Broni Strzeleckiej i Lekkiej (RECSA) wspierające walkę z nielegalnym gromadzeniem broni palnej i amunicji oraz z nielegalnym handlem bronią palną i amunicją w Afryce
Działanie nr 12: Wspieranie władz libijskich w zabezpieczaniu zapasów broni konwencjonalnej i amunicji
Działanie nr 13: Wsparcie UE na rzecz realizacji mandatu ECOWAS dotyczącego zapewniania pokoju, bezpieczeństwa i stabilności w regionie - pilotażowe programy zbierania broni
Działanie nr 14: Wsparcie UE na rzecz programu kontroli broni strzeleckiej i lekkiej w Ameryce Środkowej (CASAC)
Działanie nr 15: Wspieranie wdrażania w Ameryce Środkowej strategii bezpieczeństwa w zakresie zwalczania przestępstw związanych z bronią strzelecką i lekką oraz przemocy z użyciem broni, a także w zakresie zapobiegania tym zjawiskom
Działania w ramach umów/zorganizowanego dialogu
Działanie nr 16: Kwestie broni strzeleckiej i lekkiej w ramach dialogów politycznych z państwami trzecimi i organizacjami regionalnymi oraz klauzule o broni strzeleckiej i lekkiej
Działania w Unii Europejskiej
Działanie nr 17: Inicjatywy Komisji Europejskiej w zakresie walki z nielegalnym handlem bronią palną
ZAŁĄCZNIK
Wprowadzenie
Niniejsze sprawozdanie z postępów w realizacji strategii UE w zakresie zwalczania nielegalnego gromadzenia broni strzeleckiej i lekkiej (BSiL) i amunicji do tych rodzajów broni oraz handlu nimi przedstawia działania, jakie w 2015 r. przeprowadziła UE w celu wykonania planu działania zawartego w tej strategii. Zostało ono przygotowane przez stanowiący część ESDZ Dział ds. Rozbrojenia, Nieproliferacji i Kontroli Wywozu Broni, we współpracy z innymi właściwymi służbami ESDZ i Komisji Europejskiej.
W okresie sprawozdawczym UE w dalszym ciągu wspierała realizację szeregu projektów dotyczących zwalczania nielegalnego handlu BSiL i amunicją do tych rodzajów broni i ich nadmiernego gromadzenia. UE dalej poruszała też wiele kwestii związanych z BSiL i amunicją do tych rodzajów broni na wszystkich forach wielostronnych oraz w dialogach politycznych z państwami trzecimi w kontekście odpowiednich instrumentów międzynarodowych, takich jak program działania ONZ na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką oraz zwalczania i eliminowania go we wszystkich aspektach (program działania ONZ), międzynarodowy instrument umożliwiający państwom identyfikowanie i śledzenie, w odpowiednim czasie i w niezawodny sposób, nielegalnej broni strzeleckiej i lekkiej (międzynarodowy instrument umożliwiający śledzenie), a także protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (protokół ONZ o handlu bronią). Zapobieganie nielegalnemu handlowi bronią stanowi również jeden z kluczowych celów Traktatu o handlu bronią, który wszedł w życie dnia 24 grudnia 2014 r. i który ma na calu uzupełnienie i wzmocnienie programu działania ONZ.
W sprawozdaniu odzwierciedlono strukturę planu działania w ramach strategii UE dotyczącej BSiL. Cytaty z planu działania oznaczono kursywą i umieszczono w ramkach.
REALIZACJA PLANU DZIAŁANIA PRZEWIDZIANEGO W STRATEGII UE DOTYCZĄCEJ BSiL
___________________________________________________________________________
Plan działania:
Na szczeblu międzynarodowym
Promowanie wprowadzenia w życie programu działania ONZ na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką, zwalczania i eliminowania go we wszystkich aspektach
___________________________________________________________________________
Działanie nr 1: Udział UE w drugim spotkaniu ekspertów rządowych w zakresie programu działania ONZ na rzecz zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią strzelecką i lekką, zwalczania i eliminowania go we wszystkich aspektach (1-5 czerwca 2015 r. w Nowym Jorku)
UE aktywnie uczestniczyła w drugim spotkaniu ekspertów rządowych w zakresie programu działania ONZ. W swoim oświadczeniu UE podkreśliła rolę najnowszych zmian w technologii i projektowaniu BSiL w kontekście poprawy znakowania, rejestrowania i identyfikowania broni, a także wyraziła gotowość do wspierania projektów dotyczących szczegółowego zbadania ewentualnego wykorzystywania nowych technologii w celu zabezpieczania BSiL. UE z aprobatą odniosła się także do wzmożonych starań, jakie czyni społeczność międzynarodowa, by skuteczniej monitorować wdrażanie embarga na broń oraz dalej poprawiać jej zdolności dotyczące diagnozowania w dziedzinie zwalczania nielegalnego handlu BSiL oraz przekierowywania tych rodzajów broni. W związku z tym UE z zadowoleniem przyjęła rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2220 (2015) w sprawie broni strzeleckiej i lekkiej, przyjętą w dniu 22 maja 2015 r. UE z zadowoleniem przyjęła też intensywniejszą wymianę informacji i współpracę dochodzeniową między organami ścigania w odniesieniu do międzynarodowego przepływu nielegalnej broni palnej, a także zwiększenie wysiłków na rzecz śledzenia nielegalnej BSiL i amunicji w regionach dotkniętych konfliktami, przypominając w tym kontekście o bazach danych iARMS oraz iTrace (zob. poniżej).
___________________________________________________________________________
Plan działania: wspieranie przyjęcia prawnie wiążącego międzynarodowego instrumentu umożliwiającego identyfikowanie i znakowanie BSiL oraz amunicji
___________________________________________________________________________
Działanie nr 2: iARMS - wspieranie utworzenia bazy danych do śledzenia i identyfikowania zagubionej, ukradzionej, sprzedanej i przemyconej broni palnej oraz wspieranie zarządzania tą bazą (iARMS)
W ramach długookresowego komponentu Instrumentu na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju UE nadal udzielała pomocy finansowej Interpolowi na utworzenie i uruchomienie bazy danych do śledzenia i identyfikowania zagubionej, ukradzionej, sprzedanej i przemyconej broni palnej (iARMS) za pośrednictwem systemu Interpolu I-24/7; ma to ułatwić regionalną i ponadregionalną wymianę informacji i współpracę dochodzeniową między organami ścigania. Trzeci etap projektu rozpoczęto w grudniu 2014 r. i ma się on zakończyć na początku grudnia 2016 r. Jego celem jest utrwalenie osiągnięć pierwszych dwóch etapów, wspieranie stosowania iARMS na całym świecie i wykorzystanie synergii z powiązanymi systemami, w UE i poza nią. Od sierpnia 2015 r. konta dla funkcjonariuszy organów ścigania stworzyły 144 państwa członkowskie Interpolu i w sumie zarejestrowano 1 619 kont użytkowników. Do bazy danych wprowadzono 763 537 wpisów dotyczących zagubionej, ukradzionej, sprzedanej lub przemyconej broni palnej. W systemie iARMS funkcjonariusze organów ścigania przeprowadzili 6 697 wyszukiwań i złożyli 4 296 wniosków o śledzenie. W wyniku wyszukiwania uzyskano 50 trafień, z których 5 zostało potwierdzonych, a w sprawie 45 nadal toczą się postępowania przygotowawcze (stan z jesieni 2015 r.). Udzielono odpowiedzi na 872 wnioski o śledzenie. Interpol wykorzystał dane pochodzące z systemu iARMS do przeanalizowania znanych szlaków przemytu do i z Panamy.
Skuteczność bazy danych zależy od rzetelności jej zawartości oraz od jej regularnego wykorzystywania przez wykwalifikowanych użytkowników. Z myślą o poprawie jakości zawartości i regularnym wykorzystywaniu bazy danych w ramach projektu przeprowadzono szkolenie użytkowników iARMS, którego celem było umożliwienie im przeprowadzenia w bazie danych konkretnych działań dotyczących tworzenia wpisów, aktualizacji, wyszukiwania, sprawozdawczości oraz zarządzania wnioskami o śledzenie, a także zapewniono rozmaite funkcje pomocy. Przeprowadzono siedem warsztatów szkoleniowych, z czego pięć miało wymiar regionalny (w Kamerunie dla Afryki Zachodniej, w Salwadorze dla Ameryki Łacińskiej, w Zimbabwe dla Afryki Południowej i dwa w Lyonie dla Europy), a dwa - wymiar krajowy (Portugalia i Francja).
___________________________________________________________________________
Plan działania: wzmocnienie i wspieranie mechanizmów sankcji i systemów ich kontrolowania
___________________________________________________________________________
Działanie nr 3: iTrace - globalny mechanizm raportowania w zakresie nielegalnych transferów broni strzeleckiej i lekkiej i innej nielegalnej broni konwencjonalnej oraz amunicji w celu zmniejszenia ryzyka nielegalnego handlu nimi (Decyzja Rady 2013/698/WPZiB 1 oraz decyzja Rady 2015/1908/WPZiB 2 )
Od 2013 r. UE wspiera iTrace - globalny mechanizm raportowania w zakresie nielegalnych transferów BSiL i innej nielegalnej broni konwencjonalnej i amunicji, wdrażany przez Conflict Armament Research (CAR). System ten ma na celu identyfikowanie i śledzenie nielegalnej BSiL i amunicji przez badania terenowe w dotkniętych konfliktami regionach, gdzie lokalne organy ścigania często nie posiadają zdolności w zakresie identyfikowania. CAR ściśle współpracuje z rządami, zespołami monitorującymi sankcje ONZ oraz z operacjami pokojowymi. Informacje dotyczące struktury handlu i przekierowywania ujawnione przez iTrace wykorzystywane są do zwiększania skuteczności środków kontroli zbrojeń, takich jak kontrole wywozu i zarządzanie zapasami. Celem inicjatywy jest także wykrywanie i powstrzymywanie przekierowywania broni. iTrace ma również pomóc w monitorowaniu wdrażania Traktatu o handlu bronią, dostarczać wyczerpujących informacji umożliwiających przeprowadzenie przeglądów wdrażania tego traktatu oraz zwiększyć zdolności rządów poszczególnych państw do przewidzenia skutków decyzji o udzieleniu pozwolenia na wywóz uzbrojenia.
W 2015 r. CAR przeprowadził w ramach iTrace badania terenowe w Czadzie, Demokratycznej Republice Konga, Egipcie, Iraku, na Jamajce, w Kolumbii, Libanie, Libii, Mali, Mjanmie/Birmie, Nepalu, Nigrze, Republice Środkowoafrykańskiej, Somalii, Somalilandzie, Sudanie Południowym, Sudanie, Syrii, Republice Wybrzeża Kości Słoniowej, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Ugandzie. Ogółem zespoły dochodzeniowe CAR sporządziły dokumentację dotyczącą ponad 130 000 pozycji (broni, amunicji, opakowań, pojazdów i powiązanego materiału). CAR w sposób ciągły weryfikuje te informacje i wprowadza je do systemu iTrace.
Ponadto w 2015 r. CAR zaprezentował system iTrace na różnorodnych imprezach międzynarodowych w różnych regionach świata, w tym:
CAR wzmocnił również wymianę informacji z zespołami monitorowania sankcji ONZ, udzielając sześciu z nim bezpośredniej pomocy. Zespoły te oparły się na wynikach projektu iTrace w czterech ostatnich sprawozdaniach przedłożonych Radzie Bezpieczeństwa: Al-Kaida oraz związane z nią osoby i podmioty (S/2014/815), grupa ekspertów ds. DRK (S/2015/19), panel ekspertów ds. Sudanu (S/2015/31) oraz grupa ekspertów ds. Wybrzeża Kości Słoniowej (S/2015/ 252).
Szerokim echem w międzynarodowych mediach odbiła się także przygotowana przez CAR seria opracowań pt. Dispatches from the Field ("Z placu boju"). Dotyczy to m.in. dwóch opracowań, które ukazały się w okresie objętym niniejszym sprawozdaniem: Islamic State weapons in Kobane ("Broń Państwa Islamskiego w Kobane"), w którym szczegółowo przedstawiono broń przejętą od sił Państwa Islamskiego, co zostało udokumentowane przez zespół dochodzeniowy CAR w 48 miejscach w Kobane i poza nim, oraz Weapons and Ammunition Airdropped to SPLA-iO Forces in South Sudan ("Broń i amunicja zrzucona z powietrza siłom SPLA-iO w Sudanie Południowym"), w którym przedstawiono dowody na to, że Sudan dostarcza broń siłom rebelianckim w Sudanie Południowym.
UE zagwarantowała swoje wsparcie dla drugiej fazy projektu iTrace poprzez nową decyzję Rady (2015/1908/WPZiB) przyjętą w dniu 22 października 2015 r.
___________________________________________________________________________
Plan działania: wspierać zaostrzenie kontroli wywozu i propagowanie kryteriów ustanowionych w Kodeksie postępowania w sprawie wywozu uzbrojenia
___________________________________________________________________________
Kontrola wywozu, przywozu, tranzytu i przeładunku broni ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania przekierowywaniu BSiL oraz wykorzystywaniu jej do celów związanych z przestępczością lub terroryzmem; program działania ONZ wyraźnie ujmuje tę kwestię. Dlatego UE wspiera państwa - na ich wniosek - w dążeniu do wzmocnienia ich systemów kontroli transferu broni. Działania w ramach odnośnych projektów realizowane są na całym świecie i obejmują pomoc w sporządzaniu aktów prawnych, szkolenia i wymiany najlepszych praktyk wśród specjalistów ds. kontroli wywozu. Podmiotem wdrażającym jest niemiecki Federalny Urząd Gospodarki i Kontroli Eksportu (BAFA), wspierany przez zajmujących się kontrolą eksportu urzędników z innych państw członkowskich UE. Międzynarodową normę kontroli wywozu broni, używaną w działaniach informacyjnych, stanowi Traktat o handlu bronią. Kraje w sąsiedztwie UE otrzymujące pomoc mogą również zwrócić się o wsparcie w celu zapoznania się z unijnym systemem kontroli wywozu uzbrojenia objętym wspólnym stanowiskiem Rady 2008/944/WPZiB 3 .
Działanie nr 4: Działania UE wspierające wdrożenie Traktatu o handlu bronią w ramach europejskiej strategii bezpieczeństwa (decyzja Rady 2013/768/WPZiB 4 )
Aby przyczynić się do wdrażania i upowszechniania Traktatu o handlu bronią, Rada UE przyjęła w 2013 r. ambitny program wsparcia dla państw niebędących członkami UE. Szereg państw niebędących członkami UE otrzymuje, na swój wniosek, wsparcie w ramach tego programu służące wzmacnianiu ich systemów kontroli transferu broni zgodnie z wymogami Traktatu o handlu bronią. Projekt jest realizowany przez niemiecki Federalny Urząd Gospodarki i Kontroli Eksportu (BAFA).
W 2015 r. zorganizowano wizyty pomocowe w kontekście ATT na Jamajce (styczeń), w Peru (maj), Senegalu (luty), Burkinie Faso (lipiec), Ghanie (lipiec), na Filipinach (styczeń) i w Gruzji (wrzesień). We wszystkich tych krajach odbyły się wizyty służące ocenie pierwszych potrzeb i wizyty mające pomóc w określeniu priorytetowych obszarów konkretnej współpracy. Unijne zespoły wsparcia spotkały się z głównymi podmiotami krajowymi zaangażowanymi we wdrażanie Traktatu o handlu bronią; w niektórych ze wspomnianych krajów ustalone obszary priorytetowe zostały już ujęte w harmonogramie pomocy, który będzie podstawą długoterminowej współpracy z UE.
Oprócz wizyt pomocowych zorganizowano cztery seminaria regionalne jako część działań UE wspierających wdrożenie Traktatu o handlu bronią:
Włączenie BSiL do zakresu Traktatu o handlu bronią jest kwestią o pierwszorzędnym znaczeniu, a bardziej rygorystyczne weryfikacje legalnych międzynarodowych transferów BSiL polegające na przykład na solidniejszych kontrolach i zabezpieczeniach względem użytkownika końcowego, jak również na zastosowaniu środków minimalizujących przekierowywanie broni, mogą w jeszcze większym stopniu ograniczyć ryzyko przenikania BSiL na nielegalny rynek. Traktat o handlu bronią uzupełni i umocni zatem inne odpowiednie instrumenty ONZ, takie jak program działania ONZ oraz protokół ONZ o handlu bronią.
Działanie nr 5: Propagowanie skutecznych kontroli wywozu uzbrojenia poprzez propagowanie wśród państw trzecich zasad i kryteriów wspólnego stanowiska 2008/944/WPZiB (decyzja Rady 2012/711/WPZiB 5 i 2015/2309/ WPZiB 6 )
W grudniu 2014 r. zakończono wdrażanie decyzji Rady 2012/711/WPZiB w sprawie wsparcia dla działań Unii mających na celu propagowanie wśród państw w sąsiedztwie UE kontroli wywozu uzbrojenia oraz zasad i kryteriów wspólnego stanowiska 2008/944/WPZiB. Niemiecki Federalny Urząd Gospodarki i Kontroli Eksportu (BAFA) przeprowadzał działania informacyjne dotyczące kontroli wywozu broni. Działanie to było kontynuacją wspólnego działania 2009/2012/WPZiB. W dniu 10 grudnia 2015 r. przyjęto nową decyzję Rady (2015/2309/WPZiB) wspierającą skuteczną kontrolę wywozu broni, a techniczną realizację tej decyzji Rada powierzyła BAFA.
Decyzja ma na celu propagowanie skutecznych kontroli wywozu broni przez państwa niebędące członkami UE, zgodnie nie tylko z zasadami określonymi we wspólnym stanowisku 2008/944/WPZiB, lecz również w Traktacie o handlu bronią, oraz wspieranie wysiłków tych państw w wymiarze wewnętrznym i regionalnym, by handel bronią konwencjonalną stał się bardziej odpowiedzialny i przejrzysty. Beneficjentami tych działań są między innymi państwa Europy Południowo-Wschodniej (Albania, Bośnia i Hercegowina, była jugosłowiańska republika Macedonii, Chorwacja, Czarnogóra i Serbia), położone nad Morzem Śródziemnym państwa w Afryce Północnej objęte europejską polityką sąsiedztwa (Algieria, Egipt, Libia, Maroko i Tunezja) i objęte europejską polityką sąsiedztwa państwa w Europie Wschodniej i na Kaukazie (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Republika Mołdawii i Ukraina).
___________________________________________________________________________
Plan działania: propagować ratyfikację Protokołu przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną
___________________________________________________________________________
Działanie nr 6: Zwalczanie transnarodowego nielegalnego handlu bronią przez wdrożenie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (UNTOC) i uzupełniającego ją protokołu o handlu bronią
Program ten był wspierany w ramach długoterminowego komponentu Instrumentu na rzecz Przyczyniania Się do Stabilności i Pokoju (IcSP), który dotyczy zagrożeń globalnych i transregionalnych, a wcześniej znany był jako Instrument na rzecz stabilności (IfS). Był realizowany przez Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC), począwszy od marca 2011 r., aż do lipca 2015 r., w celu zapobiegania międzynarodowemu nielegalnemu handlowi bronią palną i zwalczania tego procederu przez propagowanie ratyfikacji i wprowadzania w życie protokołu o handlu bronią. Program skierowany był do 8 państw w Afryce Zachodniej i 7 państw w Ameryce Południowej i na Karaibach i zapewniał państwom uczestniczącym w tym projekcie wsparcie ustawodawcze odpowiednie do ich potrzeb, aby pomóc im w zmianie istniejącego lub w przyjęciu nowego ustawodawstwa krajowego do celów wprowadzania w życie postanowień protokołu o handlu bronią.
Projekt zapewnił wsparcie ustawodawcze 5 państwom w Afryce Zachodniej: Beninowi, Burkinie Faso, Mauretanii, Senegalowi i Togo, oraz 5 państwom w Ameryce Południowej: Argentynie, Boliwii, Ekwadorowi, Paragwajowi i Urugwajowi, w zakresie przeglądu i opracowywania przepisów krajowych, a niektórym z nich (Beninowi, Mauretanii, Togo i Senegalowi) w ostatecznym zredagowaniu ustawy oraz przedłożeniu jej właściwym organom ustawodawczym - w celu jej przyjęcia. W Argentynie pomoc ustawodawcza skupiła się na włączeniu pojęcia przestępstwa nielegalnego handlu do nowego projektu kodeksu karnego.
Jeśli chodzi o budowanie zdolności, funkcjonariuszy organów ścigania z Afryki Zachodniej (Ghana, Burkina Faso, Senegal, Benin i Togo) oraz z Ameryki Południowej (Argentyna, Boliwia, Brazylia, Chile, Ekwador i Paragwaj) przeszkolono w dziedzinie dochodzeń i ścigania w sprawach związanych z handlem bronią. Szkolenia te zapewniły osobom zajmującym się wymiarem sprawiedliwości w sprawach karnych solidne podstawy, jeśli chodzi o główne umiejętności niezbędne w prowadzeniu dochodzeń dotyczących nielegalnego handlu bronią i innych powiązanych przestępstw.
Ponadto w ramach wspomnianego projektu konsekwentnie dążono do współpracy z krajowymi i regionalnymi organami społeczeństwa obywatelskiego i parlamentarzystami, aby zwiększyć wiedzę na temat kwestii BSiL oraz wzmocnić uczestnictwo i nadzór społeczeństwa obywatelskiego w procesie wdrażania strategii dotyczących broni palnej. Współpracę z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego kontynuowano zarówno przez angażowanie ich w działania w zakresie pomocy ustawodawczej, jak i poprzez specjalne moduły szkoleniowe przeznaczone dla organizacji pozarządowych. UNODC kontynuowało także gromadzenie i analizowanie danych dotyczących zajętej broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji, do celów badań nad handlem bronią rozpoczętych pod koniec 2013 r. Badania te mają służyć lepszemu zrozumieniu problemu handlu bronią, ujawnieniu ewentualnych tras nielegalnego handlu bronią palną i wskazaniu nowych lub pojawiających się tendencji w tym handlu, a także określenie wzajemnych powiązań i transnarodowego charakteru tego zjawiska. Będące wynikiem tych prac "Badanie dotyczące transnarodowego charakteru, szlaków i metod nielegalnego handlu bronią" zostało opublikowane pod koniec 2015 r. 7 .
___________________________________________________________________________
Plan działania: Na szczeblu regionalnym
___________________________________________________________________________
Konkretne projekty pomocy UE na rzecz państw trzecich i organizacji regionalnych
W zakresie umów/zorganizowanego dialogu
___________________________________________________________________________
Działanie nr 16: Kwestie BSiL w ramach dialogów politycznych z państwami trzecimi i organizacjami regionalnymi oraz klauzule o BSiL
Kwestie BSiL były uwzględniane w programie wielu regularnych dialogów politycznych UE z państwami trzecimi i współpracy z organizacjami regionalnymi. W okresie objętym niniejszym sprawozdaniem specjalny wysłannik ESDZ ds. nieproliferacji i rozbrojenia, Jacek Bylica, odbył - w ramach dialogu politycznego na temat nieproliferacji i rozbrojenia - spotkania z Brazylią, Egiptem, Izraelem, Japonią, Ligą Państw Arabskich, Republiką Korei i ze Stanami Zjednoczonymi. Przeprowadził również wiele innych dwustronnych konsultacji z różnymi podmiotami, w tym przy okazji wydarzeń takich, jak konferencja przeglądowa NPT 2015 w Nowym Jorku.
Zgodnie z przyjętymi w grudniu 2008 r. konkluzjami Rady w sprawie włączania kwestii BSiL do umów zawieranych przez UE z państwami trzecimi prowadzono dalsze negocjacje w sprawie włączania kwestii BSiL do odpowiednich umów z Kubą, Japonią i Malezją, a w grudniu rozpoczęto negocjacje w tej sprawie z Armenią. Negocjacje te m.in. skutecznie przyczyniają się do podnoszenia wiedzy na temat unijnej polityki dotyczącej BSiL, zapewniają forum dla zwiększenia wzajemnego zrozumienia odpowiednich stanowisk, a także sprzyjają nawiązywaniu w przyszłości rozmów na szczeblu politycznym i na szczeblu ekspertów. Rozmowy te pozwalają również wskazać możliwe obszary przyszłej współpracy i zachęcają kraje partnerskie do poczynienia konkretnych postępów w skutecznym wdrażaniu istotnych instrumentów międzynarodowych w zakresie kontroli BSiL.
___________________________________________________________________________
Plan działania:
W Unii
___________________________________________________________________________
Działanie nr 17: Inicjatywy Komisji Europejskiej w zakresie walki z nielegalnym handlem bronią palną
W 2015 r. Komisja kontynuowała realizację działań zawartych w komunikacie pt. "Broń palna a bezpieczeństwo wewnętrzne UE: ochrona obywateli i zakłócanie nielegalnego handlu" 16 przyjętym w dniu 21 października 2013 r.
Trwa również wdrażanie planu działania UE dotyczącego broni palnej na lata 2014-2017, który Rada przyjęła w grudniu 2013 r. Europol utworzył punkt kontaktowy ds. handlu bronią palną i pracuje nad dogłębną analizą tej kwestii, a Europejskie Kolegium Policyjne przeprowadziło specjalne szkolenia z zakresu broni palnej.
Ataki terrorystyczne w Paryżu w listopadzie 2015 r. uświadomiły, że wdrożenie Europejskiej agendy bezpieczeństwa, przyjętej 28 kwietnia 2015 r. 17 , jest niezwykle pilne. Komisja przyśpieszyła realizację działań związanych ze zwalczaniem terroryzmu i radykalizacji postaw, w szczególności w celu rozwiązania problemu handlu bronią palną i materiałami wybuchowymi oraz wykorzystywania ich. W tygodniu po atakach w Paryżu Komisja przyjęła dwa kluczowe wnioski dotyczące aktów prawnych: przegląd dyrektywy w sprawie broni palnej 91/477/EWG (COM(2015) 750 final) 18 oraz rozporządzenie wykonawcze Komisji w sprawie pozbawiania broni palnej cech użytkowych (UE) 2015/2403 19 z dnia 15 grudnia 2015 r.
W dniu 2 grudnia 2015 r. Komisja przyjęła plan działania mający wzmocnić walkę z nielegalnym handlem bronią palną i materiałami wybuchowymi oraz ich wykorzystywaniem do celów niezgodnych z prawem (COM(2015) 624 final) 20 . Ten zestaw środków opiera się na czterech priorytetach i określa działania, które należy koniecznie uwzględnić w opracowanych dotychczas staraniach w celu wypełnienia luk na wszystkich etapach działania organów ścigania: ocena nowych zagrożeń, najlepiej dostosowane działania operacyjne, wykorzystywanie w pełni narzędzi wymiany informacji i współpraca międzynarodowa.
W celu zwiększenia bezpieczeństwa materiałów wybuchowych absolutnie pierwszorzędne znaczenie ma zagwarantowanie pełnego wdrożenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 98/2013 21 z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie prekursorów materiałów wybuchowych. Ogranicza ono dostęp do niebezpiecznych chemikaliów i pozwala policji już na wczesnym etapie prowadzić dochodzenia w sprawie podejrzanych transakcji i innych incydentów. W tym celu należy wzmocnić ścisłą współpracę z państwami członkowskimi i współdziałanie w łańcuchu dostaw prekursorów. Ponadto Komisja zamierza przyspieszyć przegląd rozporządzenia, pierwotnie planowany na 2017 r., i rozważa podjęcie dalszych działań, aby zaostrzyć ograniczenia i kontrole dotyczące prekursorów materiałów wybuchowych.
Pod uwagę brany jest także wpływ nowych technologii na potencjalną dostępność broni palnej i materiałów wybuchowych. Komisja będzie wspierać kompleksową ocenę skutków nowych innowacji technologicznych we współpracy z sektorem broni palnej i właściwymi krajowymi organami ścigania. Dotyczy to drukarek 3D, sprzedaży online oraz ryzyka przekierowywania towarów z legalnego handlu.
W planie działania ujęto również specjalny rozdział dotyczący działań zewnętrznych oraz procesu rozszerzenia, aby poruszyć kwestię współpracy z państwami trzecimi oraz zagrożenia związane z przekierowywaniem towarów z państw trzecich. Komisja rozważa wzmocnienie działań operacyjnych z partnerami z Bałkanów Zachodnich, zgodnie z założeniami planu działania w sprawie broni palnej przyjętego w 2014 r. Obecna niestabilna sytuacja w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, w szczególności przedłużające się konflikty w Libii i Syrii, oznacza, że w ostatnich latach nielegalny handel bronią palną w tym regionie drastycznie się nasilił. Komisja rozpoczęła już rozmowy w celu zbadania możliwości przyszłej współpracy z tymi państwami, ponieważ tak nagłe i ogromne zapotrzebowanie na broń palną w bezpośrednim sąsiedztwie UE wiąże się z poważnymi długoterminowymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa UE i wymaga szybkiego podjęcia stosownych kroków. Szczególną uwagę poświęcono również przyszłemu dialogowi z regionem Sahelu i z Ligą Państw Arabskich oraz z organizacjami międzynarodowymi.
