Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 723/2009 w sprawie wspólnotowych ram prawnych konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (ERIC)COM(2012) 682 final - 2012/0321 (NLE)
(2013/C 161/10)
(Dz.U.UE C z dnia 6 czerwca 2013 r.)
Sprawozdawca: Cveto STANTIČ
Dnia 19 grudnia 2012 r. Rada, działając na podstawie art. 187 i art. 188 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, postanowiła zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 723/2009 w sprawie wspólnotowych ram prawnych konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (ERIC)
COM(2012) 682 final - 2012/0321 (NLE).
Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 7 marca 2013 r.
Na 488. sesji plenarnej w dniach 20-21 marca 2013 r. (posiedzenie z 20 marca) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 78 do 1 - 3 osoby wstrzymały się od głosu - przyjął następującą opinię:
1. Wnioski i zalecenia
1.1 EKES popiera proponowaną zmianę do artykułu 9 rozporządzenia w sprawie ERIC, która ma na celu wyeliminowanie dyskryminacji pomiędzy państwami członkowskimi a krajami stowarzyszonymi oraz zwiększenie czynnego uczestnictwa krajów stowarzyszonych w ustanawianiu i funkcjonowaniu ERIC w przyszłości.
1.2 EKES uważa, że równe prawa głosu nie będą wywierały wpływu na wspólnotowy wymiar tego rozporządzenia, zaś Wspólnota utrzyma wystarczająca kontrolę nad istotnymi elementami działań w ramach ERIC dzięki innym obowiązującym przepisom rozporządzenia.
1.3 EKES jest zaniepokojony powolnością działań związanych ze stosowaniem instrumentu prawnego, jakim jest rozporządzenie ERIC, przy ustanawianiu i funkcjonowaniu projektów infrastrukturalnych o znaczeniu europejskim, umieszczonych w planie działań Europejskiego Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI). Dlatego też wzywa Komisję do udzielenia jak największego wsparcia potencjalnym partnerom, a tym samym ułatwienia korzystania z formy prawnej ERIC.
1.4 EKES pragnie także zalecić, by Wspólnota aktywniej włączała się we współfinansowanie projektów ERIC poprzez zwiększenie synergii pomiędzy programem "Horyzont 2020" a funduszami strukturalnymi.
2. Wprowadzenie i kontekst
2.1 Najwyższej klasy infrastruktury badawcze odgrywają istotną rolę w postępie wiedzy i nowych technologii, służących bardziej konkurencyjnej i opartej na wiedzy gospodarce europejskiej.
2.2 Choć w ciągu ostatnich dziesięciu lat wspieranie i rozwój infrastruktur badawczych w Europie były celem, który
Wspólnota miała stale na uwadze, to stosunkowe rozproszenie i regionalizacja tej infrastruktury(1) niezmiennie należą do powodów, dla których wciąż nie osiągnięto poziomu doskonałości.
2.3 W 2006 r. ESFRI określiło liczne kluczowe projekty infrastrukturalne leżące w interesie ogólnoeuropejskim, które mają zostać opracowane do 2020 r.(2) Jedną z głównych barier utrudniających powstawanie takich infrastruktur pomiędzy krajami UE był brak odpowiednich ram prawnych dla tworzenia właściwych partnerstw.
2.4 Dlatego też Rada przyjęła w 2009 r. rozporządzenie w sprawie ERIC(3). Ten konkretny instrument nadaje ERIC osobowość prawną uznaną we wszystkich państwach członkowskich. Konsorcjum ERIC może także skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT i z podatku akcyzowego oraz przyjąć swoje własne procedury przetargowe.
3. Kontekst wniosku dotyczącego zmiany rozporządzenia ERIC
3.1 Zgodnie z obecnym rozporządzeniem członkami ERIC powinny być przynajmniej trzy państwa członkowskie. Mogą nimi także być spełniające wymagane warunki państwa stowarzyszone(4), kraje trzecie oraz wyspecjalizowane organizacje międzyrządowe. Państwa członkowskie UE zawsze posiadają wspólnie większość praw głosu w Zgromadzeniu.
3.2 Takie rozwiązanie stawia państwa stowarzyszone w sytuacji nierównej oraz na pozycji podporządkowanej, jeśli chodzi o prawo głosu, nawet gdy pragną one wnieść znaczący wkład finansowy do ustanowienia i funkcjonowania ERIC(5).
3.3 Aby zachęcić kraje stowarzyszone do czynnego uczestnictwa w działaniach w ramach ERIC, proponuje się zmianę art. 9, tak by do ustanowienia konsorcjum potrzebne było tylko jedno państwo członkowskie (przy minimalnej liczbie trzech członków). Pozostali dwaj członkowie mogą pochodzić z krajów stowarzyszonych, a te odpowiednio mogłyby także posiadać prawo głosu.
4. Uwagi ogólne i szczegółowe
4.1 EKES ogólnie popiera zmianę do rozporządzenia ERIC, jeśli może to zwiększyć czynne uczestnictwo krajów stowarzyszonych w ustanawianiu i funkcjonowaniu ERIC w przyszłości. Pragnąłby jednak poczynić następujące uwagi.
4.1.1 Głównym argumentem przemawiającym za wymogiem dotyczącym minimum trzech państw członkowskich było zapewnienie zgodności ze wspólnotowym wymiarem tego rozporządzenia(6). W tym kontekście zmiana z trzech na jedno państwo członkowskie wydaje się dość radykalna.
4.1.2 EKES przypomina, że rozporządzenie to zostało pierwotnie wprowadzone w celu zapewnienia skutecznej realizacji wspólnotowych projektów infrastruktur badawczych i technologicznych. Wobec tego EKES uznaje potrzebę utrzymania kontroli Wspólnoty nad niektórymi istotnymi elementami działań w ramach ERIC.
4.1.3 Z drugiej strony EKES zauważa, że pewne przepisy w obecnym rozporządzeniu mogłyby być przeciwwagą dla potencjalnie osłabionej pozycji stron UE w wyniku zmiany wprowadzonej do art. 9, na przykład:
- podmioty pragnące założyć ERIC muszą złożyć wniosek do Komisji Europejskiej;
- ERIC podlegają, oprócz prawa państwa przyjmującego, także prawu unijnemu;
- ERIC muszą przedkładać Komisji roczne sprawozdania oraz informować o okolicznościach, które mogą przeszkodzić im w realizacji zadań lub spełnieniu wymogów rozporządzenia;
- dokonanie istotnych zmian w statutach wymaga formalnej zgody Komisji;
- sądem właściwym do orzekania w sprawach związanych z ERIC jest Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.
EKES opowiada się za pełnym zapewnieniem, że oddziaływanie powyższych przepisów przeważa nad oddziaływaniem proponowanej zmiany do art. 9 i że przepisy te zapewniają dostateczną kontrolę nad działalnością prowadzoną w ramach ERIC.
4.1.4 EKES jest zaniepokojony faktem, że do tej pory żaden kraj stowarzyszony ani kraj trzeci nie przystąpił do działań w ramach ERIC, i ma nadzieję, że głównym powodem tego braku zainteresowania była w istocie sytuacja związania z prawami głosu.
4.1.5 EKES przyznaje z zadowoleniem, że w przypadku 19 z 51 projektów infrastrukturalnych umieszczonych w planie działań ESFRI przewiduje się wykorzystanie formy prawnej ERIC do ich ustanowienia i funkcjonowania. Jednocześnie Komitet wyraża zaniepokojenie, że od czasu wejścia rozporządzenia w życie w 2009 r. utworzono tylko dwa konsorcja ERIC.
4.1.6 EKES pragnąłby przyspieszenia tego procesu. Jego zdaniem wśród przyczyn tak powolnego postępu znajdują się złożone i wymagające procedury prawne i administracyjne towarzyszące zakładaniu ERIC. Dlatego też EKES wzywa Komisję do zapewnienia środków wsparcia i instrumentów dla potencjalnych partnerów w celu ułatwienia ich pracy (wzory statutów, praktyczne wytyczne, specjalne środki na rzecz wspierania ERIC w ramach programu "Horyzont 2020" itp.).
4.1.7 Jakkolwiek nie wiąże się to bezpośrednio z proponowaną zmianą rozporządzenia, EKES pragnąłby przypomnieć zalecenie, by Wspólnota bardziej aktywnie włączała się we współfinansowanie projektów ERIC poprzez zwiększenie środków na infrastruktury badawcze w programie ramowym "Horyzont 2020", a w szczególności poprzez zwiększenie synergii pomiędzy programem "Horyzont 2020" a funduszami strukturalnymi.
Bruksela, 20 marca 2013 r.
|
Przewodniczący |
|
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
|
Staffan NILSSON |
______(1) Połowa całkowitych wydatków na badania naukowe jest skoncentrowana w 30 regionach spośród 254, zaś większość projektów umieszczonych w planie działań ESFRI jest realizowana w zaledwie dziesięciu państwach członkowskich.
(2) Aktualizacja planu działań ESFRI miała miejsce w latach 2008 i 2010. Kolejna aktualizacja jest przewidziana na rok 2015.
(3) Rozporządzenie Rady (WE) nr 723/2009 w sprawie wspólnotowych ram prawnych europejskiego konsorcjum na rzecz infrastruktury badawczej (ERIC).
(4) Obecnie istnieje 14 krajów stowarzyszonych w 7. programie ramowym. Są to: Norwegia, Islandia, Liechtenstein (na podstawie porozumienia EOG), Izrael, Wyspy Owcze, Szwajcaria (na podstawie odrębnej umowy międzynarodowej); Mołdowa, Chorwacja, Turcja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Serbia i była jugosłowiańska republika Macedonii (na podstawie protokołów ustaleń).
(5) Norwegia jest zainteresowana przyjęciem trzech konsorcjów ERIC w związku z realizacją ważnych projektów umieszczonych w planie działań ESFRI (CESSDA, SIOS, ECCSEL) pod warunkiem uzyskania korzystniejszych praw do głosowania.
(6) Zob. motyw 14, Dz.U. L 206 z 8.8.2009, s. 1.
