POMOC PAŃSTWA - GRECJAPomoc państwa nr SA.34823 (2012/C) (ex 2012/NN) - Dokapitalizowanie Alpha Bank w ramach greckiego funduszu stabilności finansowej, Hellenic Financial Stability Fund
Zaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z art. 108 ust. 2 TFUE
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2012/C 357/06)
(Dz.U.UE C z dnia 20 listopada 2012 r.)
Pismem z dnia 27 lipca 2012 r., zamieszczonym w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Komisja powiadomiła Grecję o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania określonego w art. 108 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczącego wyżej wspomnianego środka pomocy.
Mając na względzie stabilność finansową, Komisja postanowiła tymczasowo zatwierdzić środek w postaci pisemnego zobowiązania i dokapitalizowania pomostowego jako pomoc na ratowanie przez okres sześciu miesięcy od daty wydania niniejszej decyzji.
Zainteresowane strony mogą zgłaszać uwagi na temat środka pomocy, w odniesieniu do którego Komisja wszczyna postępowanie, w terminie jednego miesiąca od daty publikacji niniejszego streszczenia i następującego po nim pisma. Uwagi należy kierować do Kancelarii ds. Pomocy Państwa w Dyrekcji Generalnej ds.
Konkurencji Komisji Europejskiej na następujący adres lub numer faksu:
European Commission
Directorate-General for Competition
State Aid Greffe
J70 03/225
1049 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Faks: +32-2-296 12 42
Przedstawione uwagi zostaną przekazane władzom greckim. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o objęcie ich tożsamości klauzulą poufności.
TEKST STRESZCZENIA
PROCEDURA
W dniu 20 kwietnia 2012 r. grecki fundusz stabilności finansowej, Hellenic Financial Stability Fund ("HFSF"), przekazał bankowi ALFA Bank ("bank") pisemne zobowiązanie do udziału w zwiększeniu jego kapitału zakładowego. W dniu 28 maja 2012 r. miało miejsce dokapitalizowanie pomostowe banku. Podobne pisemne zobowiązania zostały rozesłane do następujących banków: National Bank of Greece (SA. 34824 (2012/NN)), EFG Eurobank (SA. 34825 (2012/NN)) oraz Piraeus Bank (SA. 34826 (2012/NN)), które uzyskały dokapitalizowanie pomostowe. Władze greckie powiadomiły o pisemnych zobowiązaniach w dniu 10 maja 2012 r. W związku z tym, że środek zostały już podjęty, służby Komisji zarejestrowały go jako pomoc niezgłoszoną w ramach sprawy SA. 34823 (2012/NN).
OPIS ŚRODKA POMOCY, W ODNIESIENIU DO KTÓREGO KOMISJA WSZCZYNA POSTĘPOWANIE
Po udziale w częściowym umorzeniu długu publicznego Grecji przez sektor prywatny (PSI)(1), co zostało zaksięgowane z datą wsteczną w księgach rachunkowych za IV kwartał 2011 r., kapitał Alpha Bank znacznie się obniżył: bank odnotował kapitał podstawowy Tier 1 na poziomie 3 % oraz współczynnik adekwatności kapitałowej na poziomie 5,5 %. W dniu 20 kwietnia 2012 r. HFSF przekazał pismo, w którym zobowiązał się do udziału na kwotę w wysokości do 1,9 mld EUR w ramach planowanego zwiększenia kapitału zakładowego Alpha Bank. [...](*). Współczynnik adekwatności kapitałowej, który uwzględniał moc wsteczną wsparcia kapitałowego, o którym mowa w pisemnym zobowiązaniu HFSF, wyniósł na koniec 2011 r. 9,8 % (pro forma). Na podstawie zobowiązania podjętego już w pisemnym zobowiązaniu, w dniu 28 maja 2012 r. HFSF udzielił bankowi Alpha Bank pożyczki w wysokości 1,9 mld EUR zgodnie z przepisami dotyczącymi dokapitalizowania pomostowego określonymi w ustawie powołującej HFSF w wersji obowiązującej w tamtym czasie. Zarówno kwoty podane w pisemnym zobowiązaniu, jak i w ramach dokapitalizowania pomostowego zostały obliczone przez Bank of Greece w celu zapewnienia przestrzegania przez bank ówczesnych wymogów z zakresu adekwatności kapitałowej. W związku z powyższym w bilansie z dnia 31 marca 2012 r. Alpha Bank wykazał współczynnik adekwatności kapitałowej na poziomie 9,6 % oraz kapitał podstawowy Tier 1 na poziomie 7.2 %. Kwota dokapitalizowania pomostowego stanowiła około 4.3 % aktywów ważonych ryzykiem będących w posiadaniu Alpha Bank według stanu na dzień 31 marca 2012 r. Po zasileniu akcjami uprzywilejowanymi w maju 2009 r. kwota pomocy uzyskanej przez Alpha Bank, w formie innej niż gwarancje i wsparcie płynności, wynosi około 6,3 % aktywów ważonych ryzykiem należących do tego banku.
OCENA ŚRODKA POMOCY
W swoim pisemnym zobowiązaniu z dnia 20 kwietnia 2012 r. HFSF zdecydowanie zobowiązuje się dokapitalizować bank.
HFSF otrzymuje środki od państwa, a okoliczności, w jakich może udzielać wsparcia instytucjom finansowym, są dokładnie określone i ograniczone przez prawo greckie. Dlatego korzystanie z zasobów państwowych jest przypisane państwu.
W pisemnym zobowiązaniu przyznano już korzyść bankowi [...]. Dokapitalizowanie pomostowe sfinalizowane w dniu 28 maja 2012 r. stanowi wykonanie zobowiązania podjętego w pisemnym zobowiązaniu i tym samym kontynuację tej samej pomocy. Dokapitalizowanie pomostowe w formie obligacji Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej spowodowało wzrost współczynnika kapitałowego Alpha Bank do poziomu, który umożliwia jego funkcjonowanie na rynku oraz dostęp do operacji w systemie euro i w związku z tym oznacza również przyznanie korzyści bankowi z zasobów państwowych.
W związku z tym poprawiła się sytuacja beneficjenta, ponieważ uzyskał on środki finansowe pozwalające na dalsze spełnianie wymogów kapitałowych, co doprowadziło do zakłóceń konkurencji. Jako że bank prowadzi działalność na innych europejskich rynkach finansowych, a instytucje finansowe z innych państw członkowskich działają w Grecji, przedmiotowy środek może również wpłynąć na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi.
Podstawą prawną oceny środka pozostaje art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, który przewiduje możliwość uznania pomocy państwa za zgodną z rynkiem wewnętrznym, jeżeli została ona udzielona "w celu zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego". Komisja nadal jest zdania, że wymogi dotyczące zatwierdzenia pomocy państwa zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE są spełnione w związku z ponownym wystąpieniem napięć na rynkach finansowych i potwierdziła ten pogląd, przyjmując w grudniu 2011 r. komunikat w sprawie przedłużenia z 2011 r. W odniesieniu do greckiej gospodarki Komisja przyznała w swojej kolejnej zgodzie na greckie systemy wsparcia dla instytucji kredytowych, że istnieje ryzyko wystąpienia poważnych zakłóceń w gospodarce Grecji i że wsparcie państwa udzielone bankom jest odpowiednie, by wyeliminować takie zakłócenia. Takie ryzyko jest jeszcze wyższe z uwagi na fakt, że Alpha Bank jest dużym bankiem.
Na tym etapie Komisja ma jednak wątpliwości, czy środek pomocy jest zgodny z ogólnymi kryteriami zgodności, tj. kryterium "stosowności", "konieczności" i "proporcjonalności".
Odnośnie do kryterium "stosowności" środka, Komisja uważa, że środek, który był konieczny głównie w wyniku PSI, ma na celu zagwarantowanie, że bank będzie spełniać ustawowe wymogi kapitałowe i nadal kwalifikować się do uzyskania płynności banku centralnego. Ze względu na fakt, że Alpha Bank jest bankiem o znaczeniu systemowym w Grecji oraz że środek ma na celu zwiększenie stabilności finansowej w tym kraju, środek ten wydawałby się z początku odpowiedni. Komisja ma jednak wątpliwości i nie może na obecnym etapie stwierdzić, czy podjęte zostały niezwłocznie wszystkie środki, aby uniknąć w przyszłości sytuacji, w której bank ponownie będzie potrzebować pomocy. Na tym etapie nie jest jasne, kto będzie kontrolował bank w momencie zastąpienia dokapitalizowania pomostowego stałym dokapitalizowaniem. Bank może znaleźć się pod kontrolą państwa bądź też prywatni właściciele mniejszościowi mogą sprawować kontrolę i posiadać wysoki poziom dźwigni. W każdym przypadku Komisja pragnie zagwarantować, że jakość zarządzania bankiem, a w szczególności jakość jego procesu udzielania pożyczek, nie ulegnie pogorszeniu. Na przykład, jeśli bank znajdzie się pod kontrolą państwa, nie powinien on borykać się z problemem złego zarządzania lub nieprawidłowej wyceny bądź udzielać pożyczek, które nie są ukierunkowane na wyniki. Na obecnym etapie Komisja ma wątpliwości, czy obecne ramy ładu korporacyjnego mogą ograniczyć publiczną ingerencję i koordynację. Jeśli natomiast większość praw głosu Alpha Bank będzie należeć w przyszłości do inwestora, który zainwestował jedynie niewielką kwotę pieniędzy i zyskał także opcje na zakup akcji będących w posiadaniu państwa, taki inwestor może mieć skłonność do podejmowania nadmiernego ryzyka. Podsumowując, istnieje ryzyko pogorszenia się sposobu zarządzania bankiem, co może stanowić zagrożenie dla procesu przywracania rentowności i utrzymania stabilności finansowej. Ponieważ nie jest jasne, do kogo bank będzie należeć i kto go będzie kontrolował w przyszłości, Komisja ma wątpliwości na tym etapie, czy środek pomocy jest stosowny, i zwraca się do władz greckich, do banku i zainteresowanych osób trzecich o przekazywanie uwag oraz informacji.
Nawet jeśli kwota pomocy została obliczona w celu zapewnienia zgodności banku z obecnymi wymogami w zakresie adekwatności kapitałowej, ma ona miejsce po wydłużonym okresie poprzednich dokapitalizowań. Komisja ma wątpliwości, czy podjęte zostały wszelkie możliwe środki w celu uniknięcia sytuacji, w której bank będzie potrzebował w przyszłości większej pomocy w postaci dokapitalizowania, między innymi w celu wypełnienia zobowiązań zawartych w memorandum dotyczącym polityki gospodarczej i finansowej drugiego programu dostosowawczego dla Grecji (zgodnie z którymi banki są zobowiązane do uzyskania wskaźnika kapitału podstawowego Tier 1 na poziomie 9 % do września 2012 r. oraz 10 % do czerwca 2013 r.). Jeżeli chodzi o wynagrodzenie z tytułu pomocy, wynagrodzenie, jakie otrzyma HFSF, kształtuje się poniżej przedziału od 7 % do 9 % określonego w komunikacie o dokapitalizowaniu. Jeżeli czas trwania dokapitalizowania pomostowego jest dostatecznie krótki, Komisja może wziąć pod uwagę szczególne właściwości dokapitalizowania pomostowego i kontekst, w jakim zostało ono przyznane, a tym samym zaakceptować niższe wynagrodzenie. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że na obecnym etapie, głównie z powodu niekorzystnej sytuacji gospodarczej, czas trwania dokapitalizowania pomostowego nie jest znany, Komisja ma wątpliwości, czy jego wynagrodzenie jest wystarczające. Ponadto dokapitalizowanie pomostowe nie powoduje osłabienia obecnej struktury akcjonariatu banku. Bank pozostaje właścicielem gospodarczym i prawnym do czasu przejścia na ostateczne dokapitalizowanie. Dlatego też środek ten nie byłby zgodny z zasadami wynagrodzenia i podziału obciążeń w ramach reguł pomocy państwa, gdyby dokapitalizowanie pomostowe miało się przedłużać w czasie. Komisja zaprasza do składania uwag dotyczących wspomnianych wyżej kwestii.
Jeśli chodzi o proporcjonalność środka, bank otrzymuje dużą kwotę pomocy, co może prowadzić do poważnych zakłóceń konkurencji, wziąwszy również pod uwagę dokapitalizowanie między innymi pozostałych trzech dużych banków w Grecji przez HFSF. Ze względu na znaczną kwotę otrzymanej pomocy oraz przedłużający się okres ratowania Komisja ma wątpliwości na tym etapie, czy zabezpieczenia przewidziane w ramach obecnie zatwierdzanych programów, np. zakaz dywidend, zakaz korzystania z opcji kupna bez uprzedniej konsultacji z Komisją itp., są wystarczające w związku z rozważanym dokapitalizowaniem pomostowym. Komisja wzywa władze greckie, beneficjenta i osoby trzecie do przedstawienia uwag w tej kwestii. Komisja zauważa ponadto, że HFSF wyznaczył już przedstawiciela we wszystkich czterech bankach będących przedmiotem dokapitalizowania pomostowego, ale nie obowiązują jeszcze przepisy, które uniemożliwiałyby HFSF wymianę informacji między tymi podmiotami oraz koordynowanie działań między nimi. W celu ścisłego monitorowania banku właściwym wydaje się, aby Komisja mogła polegać na pełnomocniku ds. monitorowania, który byłby fizycznie obecny w banku i obserwowałby wszelkie niekorzystne zmiany w praktykach handlowych tego banku, takich jak nieprawidłowa wycena, udzielanie pożyczek, które nie jest ukierunkowane na biznes lub oferowanie nadmiernego oprocentowania depozytów. Komisja zwraca się do beneficjenta i osób trzecich o przedstawienie uwag również w tej kwestii.
Zgodnie z art. 14 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 można wystąpić do beneficjenta o zwrot wszelkiej bezprawnie przyznanej pomocy.
TEKST PISMA
grafika
______(1) Udział sektora prywatnego (PSI): negocjacje między władzami greckimi i prywatnymi wierzycielami mające na celu uzyskanie częściowego umorzenia długu publicznego Grecji przez wierzycieli prywatnych na zasadzie dobrowolności. PSI ma charakter nadzwyczajny i wywarł znaczny wpływ na greckie banki: wiele banków odnotowało straty wynikające z PSI.
(*) Informacje poufne, również oznaczone w dalszej części tekstu za pomocą [...].
