Opinie - Samorząd i administracja

Paweł Kubicki: Polityka społeczna nie przystaje do społeczeństwa, którym się staliśmy i staniemy

Pomoc społeczna Niepelnosprawność Bezpieczeństwo publiczne

Dobra polityka społeczna powinna budować odporny system dostosowany do zmian demograficznych, społecznych i klimatycznych. Jednak ten obszar raczej nie stanie się priorytetem politycznym – zamiast kompleksowych działań zobaczymy jedynie gaszenie punktowych problemów i ich chwilowe wprowadzenie na agendę. W efekcie pozostaniemy przy modelu interwencyjnym, a nie wyprzedzającym zmiany społeczne – mówi prof. Paweł Kubicki.

29.11.2025

Race na Marszu Niepodległości i sens karalności ich użycia

Prawo karne Administracja publiczna Policja Bezpieczeństwo publiczne

Czy odpalanie rac podczas Marszu Niepodległości to wykroczenie, czy może jednak integralna część oprawy zgromadzeń odbywających się 11 listopada. Analiza art. 54 Kodeksu wykroczeń oraz rozporządzenia wojewody wskazuje, że penalizacja może budzić poważne wątpliwości natury prawnej – uważa dr Paweł Bała.

26.11.2025

Nadal brakuje szczegółowych zasad nadawania przydziałów mobilizacyjnych w obronie cywilnej

Obrona cywilna Bezpieczeństwo publiczne

Minął prawie rok od uchwalenia ustawy z dnia 5 grudnia 2024 roku o ochronie ludności i obronie cywilnej. Mimo tego nadal nie obowiązuje rozporządzenie w sprawie nadawania i uchylania przydziałów mobilizacyjnych obrony cywilnej. Oznacza to, że wojewodowie nie są w stanie właściwie procedować w tych sprawach i tym samym rekrutować personelu obrony cywilnej - pisze dr Jarosław Dolny.

25.11.2025

Strażacy ochotnicy w cieniu – rosną obowiązki, maleje wsparcie

Obrona cywilna Bezpieczeństwo publiczne

Państwo dokłada ochotniczym strażom pożarnym nowe zadania. W związku z odbudowywanym systemem obrony cywilnej, OSP stały się podmiotami tego systemu z nowymi, trudnymi zadaniami do wykonania z chwilą wprowadzenia stanu wojennego i w czasie wojny. Ochotnicy nie zawiedli podczas pandemii, w chwili ataku Rosji na Ukrainę czy podczas powodzi na Dolnym Śląsku w 2024 r. Jednak w ostatnich dwóch latach państwo nie dostrzega ich poświęcenia i zapomina, aby ich docenić. Ochotników obecnie ustawia się w pozycji „roszczeniowych osób” - pisze dr Dariusz P. Kała.

19.11.2025

Konwent przewodniczących jednostek pomocniczych - nowy aktor w samorządowej scenie

Samorząd terytorialny

Nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim wprowadza zmiany w funkcjonowaniu jednostek pomocniczych. Od 2026 roku pojawi się możliwość tworzenia konwentów przewodniczących, a kierownicy jednostek pomocniczych zyskają nowe uprawnienia, m.in. udział w komisjach rady gminy. Choć konwent ma charakter doradczy, jego rola budzi pytania o wpływ na lokalne decyzje i relacje z organami gminy – pisze dr Bartosz Mendyk.

12.11.2025

Schrony i ukrycia w inwestycjach budowlanych – wyzwanie dla samorządów

Administracja publiczna Budownictwo Obrona cywilna

Od 2026 roku inwestorzy realizujący nowe inwestycje budowlane będą musieli zmierzyć się z dodatkowymi wymaganiami, dotyczącymi zapewnienia możliwości adaptacji wybranych części obiektów na miejsca doraźnego schronienia. Projektanci i samorządy będą zaś musieli wypracować nowy model współpracy, w którym inwestycje budowlane, obok funkcji użytkowych, staną się również elementem infrastruktury bezpieczeństwa publicznego – pisze Malwina Kołodziej, radca prawny.

05.11.2025

Co z tymi schronami? Samorządy potrzebują narzędzi do realizacji nowych obowiązków

Administracja publiczna Budownictwo Obrona cywilna Bezpieczeństwo publiczne

Jednym z najtrudniejszych wyzwań ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej jest zapewnienie mieszkańcom dostępu do miejsc schronienia, zarówno podczas zagrożeń naturalnych, jak i militarnych. Aby ułatwić samorządom realizację tego obowiązku, konieczne jest wprowadzenie przepisów umożliwiających lokalizowanie obiektów ochrony ludności w trybie uproszczonym, wzmocnienie eksperckie samorządów oraz zmiany w finansowaniu takich inwestycji – uważa Michał Liżewski, adwokat, partner w kancelarii LEGALLY.SMART

17.10.2025

Spóźniona obrona cywilna

Administracja publiczna Bezpieczeństwo publiczne

Mimo że w 2023 r. gotowy był projekt ustawy dotyczący obrony cywilnej, zaakceptowany przez stroną samorządową na Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, oraz skonsultowany w szeroko prowadzonych konsultacjach społecznych, został całkowicie odrzucony przez nowo wybrane władze państwa po wyborach 15 października 2023 r. Nowy projekt ustawy przygotowany przez nową koalicję rządową, wszedł w życie dopiero po około 1,5 roku po wyborach, a proces wydawania rozporządzeń wykonawczych wciąż nie jest ukończony - pisze dr Dariusz Kała.

26.09.2025

Ochrona stosunku służbowego żołnierzy – drobna korekta czy głęboka zmiana?

Prawo pracy Wojsko

Ustawa o obronie Ojczyzny bardzo dużo miejsca poświęca prawom i obowiązkom żołnierzy jako zbiorczej kategorii osób pełniących czynną służbę wojskową. Prawnie kategoria żołnierza nie jest jednolita. Wiele przepisów dotyczy żołnierzy, czyli osób pełniących czynną służbę wojskową, zawodową zasadniczą, terytorialną, w aktywnej rezerwie, w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, ale część norm prawnych ograniczono do żołnierzy zawodowych, a część jest wspólna dla żołnierzy zawodowych i niezawodowych - pisze dr Paweł Bała.

24.09.2025

Nowelizacja ustawy o CPK to pozorna próba balansu

Samorząd terytorialny Środowisko Ład Przestrzenny

W pracach nad projektem ustawy spółka CPK podkreśla, że założeniem nowelizacji jest rezygnacja z rozwiązań najbardziej uciążliwych dla osób posiadających tytuł prawny do nieruchomości objętych inwestycją oraz inwestycjami towarzyszącymi. Jednocześnie w uzasadnieniu do projektu wprost wskazuje się, że celem noweli jest optymalizacja prowadzonych procesów inwestycyjnych. Czy dwa przeciwstawne założenia udało się uwzględnić i pogodzić w nowelizacji - analizuje dr Małgorzata Szymańska-Pałamarz, radca prawny.

16.09.2025

Czy członek partii politycznej może zaskarżyć uchwały organów partyjnych?

Wybory

Sąd Apelacyjny w Warszawie zajął stanowisko w precedensowej sprawie dotyczącej dopuszczalności drogi sądowej oraz możliwości dochodzenia ochrony prawnej przez członka partii politycznej, którego prawa zostały ograniczone na mocy decyzji wewnętrznych organów partyjnych. Sprawa ta rzuca nowe światło na możliwość stosowania art. 189 k.p.c. w relacjach wewnątrzpartyjnych - pisze mec. Zuzanna Miąsko z Kancelarii Dubois i Wspólnicy .

28.08.2025

Zmiany w ustawie o elektromobilności. Co czeka właścicieli mieszkań i zarządców?

Budownictwo

Projekt nowelizacji ustawy o elektromobilności ma ułatwić instalację ładowarek do aut elektrycznych w budynkach wielorodzinnych. Nowe przepisy większą inicjatywę przekazują ich mieszkańcom i tym samym ograniczają rolę zarządców. Czy jednak upraszczanie procedur nie odbywa się kosztem bezpieczeństwa i interesów pozostałych mieszkańców - zastanawia się Malwina Kołodziej, radca prawny.

09.08.2025

Czy samorząd może ogłaszać się „wolnym od imigracji”?

Samorząd terytorialny

W odpowiedzi na manifestacje Ruchu Obrony Granic, część rad gmin i powiatów rozważa przyjęcie uchwał deklarujących niechęć wobec imigrantów lub ogłaszających dany samorząd jako „wolny od imigracji”. W niektórych jednostkach prace legislacyjne już trwają. Pojawia się jednak zasadnicze pytanie: czy organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mają prawo podejmować takie uchwały, skoro przepisy prawa tego nie przewidują?

22.07.2025

Wiele pieniędzy na OSP jest marnotrawionych

Samorząd terytorialny

Miliony środków na ochotnicze straże pożarne marnotrawi się na poziomie samorządów lokalnych. Państwo, samorządy terytorialne i branżowe, podmioty systemu ochrony przeciwpożarowej w ostatnich dwóch latach nie podejmują praktycznie żadnych działań systemowych w kierunku zapobieżenia temu zjawisku. Jednocześnie państwo nie znajduje pieniędzy na zwolnienie dodatku emerytalnego OSP z podatku, który stanowi iluzoryczne zasilenie kasy państwa - pisze dr Dariusz Kała.

18.07.2025

Czy płatność gotówką w parkometrze może być zabroniona

Podatki i opłaty lokalne

Brak możliwości dokonywania płatności gotówką w parkometrach w strefie płatnego parkowania może naruszać przepisy prawa. Takie rozwiązanie może dyskryminować osoby, które nie chcą lub nie mogą w danym momencie skorzystać z metod płatności bezgotówkowej. Ograniczenia techniczne nie uzasadniają wykluczenia płatności gotówką emitowaną przez Narodowy Bank Polski, która pozostaje prawnym środkiem płatniczym w Polsce.

12.07.2025

Prof. Izdebski: Najpierw derecentralizacja, potem więcej zadań dla samorządów

Samorząd terytorialny Administracja publiczna

Zapoczątkowana przed trzema dekadami reforma administracyjnego centrum nie została zakończona, a wiele z przyjętych wtedy rozwiązań, jak choćby służba cywilna, potem popsuto - twierdzi prof. Hubert Izdebski z Uniwersytetu SWPS. Wskazuje, że konieczna jest derecentralizacja zadań odebranych samorządom, a potem przekazanie im niektórych z obecnej domeny rządowej. Możliwa jest też pewna dekoncentracja zadań w ramach administracji rządowej, czyli przekazanie niektórych z nich przez rząd wojewodom.

10.07.2025

Prof. Lipowicz: Reforma centralnej administracji uwolniłaby energię rządu

Administracja publiczna Służba cywilna

Najwyższy czas powrócić do obietnicy sprzed prawie 30 lat o kompleksowej reformie administracji centralnej, która jest zapóźniona, w porównaniu z rozwojem samorządu terytorialnego - twierdzi prof. Irena Lipowicz z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, była rzecznik praw obywatelskich. Jej zdaniem część zadań można przekazać samorządom, a energię rządu skierować na te zadania, które można wykonywać tylko na poziomie centralnym.

03.07.2025

Na nowe schrony i ukrycia musimy jeszcze poczekać

Administracja publiczna Wojsko

Mimo upływu pół roku od wejścia w życie ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, organy administracji samorządowej oraz rządowej nadal nie są w stanie skutecznie realizować obowiązków co do nowych obiektów zbiorowej ochrony. Realne działania w tym zakresie będą możliwe dopiero po wydaniu przepisów wykonawczych. Nie oznacza to, że organy te nie mogą nic robić w tego typu sprawach. Powinny skoncentrować się na weryfikowaniu dotychczasowych obiektów ochronnych.

02.07.2025

Zadania zlecone bez pokrycia, czyli samorządy w sporze ze Skarbem Państwa

Samorząd terytorialny Finanse samorządów

W polskim porządku prawnym jednostki samorządu terytorialnego (JST) mają charakter ustrojowo niezależny. Na mocy Konstytucji RP wykonują zarówno zadania własne, jak i zlecone. Te drugie realizują w imieniu państwa, a więc powinny być objęte pełnym finansowaniem ze środków budżetu centralnego. W praktyce jednak zachodzi głęboka dysproporcja pomiędzy rzeczywistymi kosztami a otrzymywanymi dotacjami celowymi. Problem ten narasta od lat, wpływając na finanse lokalne, zakres inwestycji i jakość usług publicznych - pisze Rafał Kolano, radca prawny.

18.06.2025

Dziennikarz może odpowiadać w trybie wyborczym jak każdy wyborca

Wybory

Nie ma jakichkolwiek argumentów natury prawnej, jak i logicznej, aby z góry kwalifikować materiały prasowe jako wyłączone z zastosowania trybu wyborczego. O zastosowaniu tego trybu decyduje fakt, czy mamy do czynienia z wyborcą, agitacją wyborczą, treściami dającymi się ocenić w kategoriach prawdy i fałszu. Forma agitacji z samej definicji mającej charakter publiczny jest bez znaczenia, tak samo jak bez znaczenia jest, jaką profesją zajmuje się wyborca - pisze Rafał Rozwadowski, adwokat.

17.06.2025