Po wielogodzinnej debacie Senat odrzucił we wtorek 5 maja br. ustawę umożliwiającą przeprowadzenie wyborów Prezydenta RP w 2020 roku w trybie korespondencyjnym. Za wnioskowanym przez trzy senackie komisje odrzuceniem ustawy było 50 senatorów, przeciw opowiedziało się 35, a 1 osoba wstrzymała się od głosu.
Marszałek Sejmu Elżbieta Witek zapowiada skierowanie pytania do Trybunału Konstytucyjnego, czy przesunięcie terminu wyborów prezydenckich będzie sprzeczne czy zgodne z konstytucją. Zapyta również przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej o możliwość powrotu do poprzednio obowiązujących przepisów Kodeksu wyborczego.
Trzy połączone komisje senackie zarekomendowały Senatowi odrzucenie w całości ustawy o wyborach korespondencyjnych. Wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek złożył senator Marek Pęk (PiS), ale nie był on głosowany.
Głosowanie korespondencyjne za granicą będzie wątpliwe ze względu na czas i logistykę. Wysyłka pakietu wyborcy i odesłanie go po głosowaniu musiałoby się odbyć w bardzo krótkim czasie. Wybory tradycyjne nie są możliwe, między innymi dlatego że część krajów odmówiła na to zgody. A uniemożliwienie głosowania zagranicą może być jednym z powodów unieważnienia wyborów.
Na powołanie nowych, gminnych komisji wyborczych, zostaną dwa lub trzy dni. Na razie komisarze wyborczy nie mogą podejmować kroków w tym zakresie, bo nie ma podstaw prawnych. Tymczasem wciąż trwa kompletowanie członków komisji zgodnie z obecnymi przepisami, bo są rezygnacje osób, które wcześniej się zgłosiły.
W momencie wydania kart wyborczych listonoszom organy władzy publicznej w ogóle stracą kontrolę nad prawidłowością przebiegu wyborów, nad weryfikacją komu i ile kart zostało wydanych – uważa dr Tomasz Zalasiński. Jego zdaniem ustawa regulująca wybory korespondencyjne jest niedoskonała z punktu widzenia zasad prawidłowej legislacji i rodzi ryzyko przestępstw
Apelujemy by wybory w Polsce były wolne, równe i bezpieczne - napisała w opublikowanym właśnie oświadczeniu Human Rights Watch, organizacja zajmująca się ochroną praw człowieka. Organizacja krytykuje zmianę sposobu głosowania na korespondencyjny jako ryzykowny aspekt zaburzający uczciwość i transparentność tych wyborów.
Projekt rozporządzenia ministra infrastruktury dotyczy trybu doręczania i odbierania pakietów wyborczych osobom, które mają do tego prawo obecnie, czyli niepełnosprawnym i seniorom oraz osobom w kwarantannie i izolacji. Będą dostarczane do drzwi osób w kwarantannie, a seniorom i niepełnosprawnym – jeśli to zgłoszą przy otrzymaniu pakietu.
Przeprowadzenie wyborów może nie udać się w pełnym zakresie z uwagi na trudności techniczne i organizacyjne, w obliczu braku przepisów, z uwagi na brak porozumienia wśród sił politycznych, by w szczególnej sytuacji podjąć działania - ocenia Sylwester Marciniak, przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej.
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do sądu administracyjnego decyzję premiera, zgodnie z którą polecono Poczcie Polskiej przygotowanie wyborów prezydenckich w trybie korespondencyjnym. Zdaniem RPO to rażące naruszenie prawa, które negatywnie wpływa na prawa obywatelskie.
W części miast nie zgłosiło się na tyle dużo chętnych, by skompletować wszystkie spośród planowanych komisji wyborczych. W Warszawie udało się powołać komisje tylko w jednej trzeciej wszystkich obwodów głosowania, podobnie w Gliwicach, Wrocławiu czy Przemyślu. Bardzo trudna sytuacja pod tym względem jest w Sopocie, gdzie powstały tylko 2 na 21 komisji czy w Kaliszu, gdzie udało się powołać 4 komisje na 56.
Jest tyle zastrzeżeń wobec projektu o głosowaniu korespondencyjnym, że obawiam się, iż w pełnym zakresie nie uda się przeprowadzić wolnych wyborów - ocenił przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej Sylwester Marciniak. Powiedział też, że będą trudności z przeprowadzeniem tradycyjnego głosowania, bo do komisji wyborczych zgłosiło się za mało osób.
Prezydenci części miast nie przekazali Poczcie Polskiej spisu wyborców, twierdząc, że nie ma do tego podstawy prawnej. Rząd znalazł inny sposób na przekazanie danych. Ministerstwo Cyfryzacji udostępniło Poczcie informacje z rejestru PESEL. Problem w tym, że to nieco inna baza, bo rejestr PESEL nie zawiera informacji o osobach dopisanych do rejestru wyborców poza miejscem zameldowania.
Prezydenci 12 miast współtworzących Unię Metropolii Polskich poinformowali w poniedziałek, że wyrażają sprzeciw wobec wniosku Poczty Polskiej o przekazanie spisu wyborców na ich terenie. Jak wskazali w stanowisku, - Nie ma podstawy prawnej do przekazania Poczcie tych danych - stwierdzili w przyjętym stanowisku, które zamieściła na Twitterze prezydent Łodzi Hanna Zdanowska.
Wprowadzanie tak istotnych zmian na tak krótko przed datą wyborów i w czasie, gdy przygotowania do wyborów już trwały, nie jest zgodne z zasadami stabilności ustawodawstwa wyborczego oraz pewności prawa - stwierdza w swojej opinii Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka ODIHR, czyli agendy OBWE monitorującej wolne wybory w państwach należących do tej organizacji.
Senat zaczyna prace nad ustawą o głosowaniu korespondencyjnym w wyborach prezydenckich. We wtorek trzy połączone komisje zajmą się nowymi przepisami i ponad 20 zamówionymi opiniami różnych instytucji i podmiotów prawnych oraz samorządowych na temat tej ustawy. Niemal wszystkie są bardzo krytyczne.
W głosowaniu korespondencyjnym ważne jest dostarczenie pakietu wyborczego pod właściwy adres. Są obawy, czy zagłosuje wyborca, który nie będzie w dniu wyborów w miejscu stałego zamieszkania. Tym bardziej że czasu na dopisanie się do spisu wyborców będzie mało. Co gorsza, kartę może przejąć inna osoba, która ma dostęp do skrzynki. Prawa na razie nie ma, są niewiadome.
Głosowanie korespondencyjne, gdzie listonosz przynosi domownikom kartę do głosowania, a ci wypełniają ją, składając zarazem oświadczenie, iż głos został oddany samodzielnie, sprzyja niewątpliwie nadużyciom - pisze adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel. I podkreśla, że nadużycia takie będą w tych warunkach trudne do wykrycia.
Żądanie Poczty Polskiej S.A., aby wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast udostępnili jej spisy wyborców, wydaje się być pozbawione poprawnej podstawy prawnej. Za podstawę taką trudno uznać polecenie premiera, które nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa - piszą Filip Rak i Piotr Wymysłowski.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że rozporządzenia wyborcze mają dotyczyć ważnych kwestii, jak określenie wzoru karty wyborczej czy doręczania pakietów wyborczych do głosowania korespondencyjnego do wyborców w kwarantannie. I zauważa, że na ich wydanie zostanie kilka dni przed wyborami.