Wszystko wskazuje na to, że majowe wybory prezydenckie nie odbędą się, a Prawo i Sprawiedliwość z nadzwyczajnym uporem prze do ich przeprowadzenia. I wymyśla kolejne konstrukcje prawne, które urągają nie tylko standardom demokratycznego państwa prawa, ale także elementarnej uczciwości i przyzwoitości.
W wyborach prezydenckich zarządzonych w 2020 roku możliwość głosowania korespondencyjnego przysługuje wszystkim wyborcom - taką zmianę w prawie wyborczym chce wprowadzić Prawo i Sprawiedliwość. Zasada ta miałaby obowiązywać już podczas zaplanowanych na 10 maja wyborów prezydenckich. Projekt przewiduje też specjalne zasady tworzenia komisji wyborczych.
Samorządowcy ze Związku Miast Polskich alarmują, że dopuszczenie do głosowania korespondencyjnego osób po 60. roku życia, w połączeniu z panującą epidemią, może spowodować bardzo dużą liczbę wniosków do obsłużenia. Twierdzą, że obsługa takich zgłoszeń zawsze była wyzwaniem. Dodatkowo poczta zmieniła zasady wobec osób w kwarantannie.
Według PiS wprowadzenie możliwości głosowania korespondencyjnego ma umożliwić przeprowadzenie wyborów w legalnym terminie, według opozycji to próba manipulowania wynikiem wyborów w nadzwyczajnej sytuacji i igranie ze zdrowiem i życiem ludzi. Wprowadzona nagle zmiana do kodeksu wyborczego na pewno skomplikuje i wydłuży prace parlamentarne nad pakietem.
Przygotowania do przeprowadzenia wyborów trwają, biegną terminy kalendarza wyborczego. Prawie trzysta osób powołano w skład okręgowych komisji wyborczych. Kolejni prawnicy podkreślają, że obecna sytuacja nie pozwala na przeprowadzenie wolnych i demokratycznych wyborów. Nie ma na przykład możliwości, by osoby w kwarantannie głosowały korespondencyjnie.
Obecna sytuacja epidemiczna w sposób zasadniczy wpływa jednak na możliwość przeprowadzenia wyborów Prezydenta RP w wyznaczonym terminie, 10 maja bieżącego roku - pisze kilkadziesiąt organizacji społecznych we wspólnym apelu do Rady Ministrów. Autorzy wystąpienia twierdzą, że już faktycznie mamy w Polsce stan nadzwyczajny. Dlaczego więc nie ogłosić go oficjalnie? - pytają.
Udostępnienie norm europejskich dla urządzeń medycznych i sprzętu do ochrony osobistej wszystkim zainteresowanym producentom - to jedno z działań Komisji Europejskiej w ramach przedsięwzięć na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa podczas rozprzestrzeniania się koronawirusa.
Organizacja wyborów zaangażuje około 200 tysięcy osób – szacują eksperci Fundacji Batorego. I przewidują trudności ze skompletowaniem komisji i zabezpieczeniem przed koronawirusem ich członków, lokali oraz głosujących. Ograniczenie prawa do głosowania w kwarantannie, szpitalach i za granicą może spowodować protesty wyborcze, a nawet unieważnienie wyniku wyborów.
Ze względu na realne obawy zakażenia koronawirusem osób składających oraz zbierających podpisy poparcia pod kandydaturą ze względu na stan zagrożenia epidemicznego - zebranie brakującej liczby podpisów było nierealne - ocenił Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej. I uznał skargę pełnomocnika wyborczego Komitetu Wyborczego
Projekt przepisów antykryzysowych zawiesza bieg terminów, z wyjątkiem tych, o których mówi Konstytucja w artykułach dotyczących wyborów prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych. Eksperci nie mają wątpliwości: ustawą nie można zmienić ustawy zasadniczej. I radzą, by przepisy odsyłały do kodeksu wyborczego,
W niedzielę 22 marca w 9 samorządach odbywają się wybory uzupełniające do rad lub na wójtów. Przeprowadzenie tego głosowania wzbudza kontrowersje ze względu na epidemię koronawirusa, jednak zdaniem prawników, nie można ich było odwołać.
Jeśli ewentualny stan nadzwyczajny miałby trwać przez kilka miesięcy, rozwiązaniem wydaje się być powtórzenie czynności wyborczych, czyli uznanie za niebyłe czynności już dokonanych, tym bardziej, że po zakończeniu tego stanu możemy znaleźć się w zupełnie nowej rzeczywistości społeczno-politycznej - piszą profesorowie Uniwersytetu Łódzkiego Anna Rakowska-Trela i Maciej Rakowski.
Organizacja wyborów prezydenckich w sytuacji zagrożenia koronawirusem będzie znacznie utrudniona – alarmują samorządowcy. Wskazują na problem składów komisji wyborczych, zamknięte instytucje publiczne i absencje urzędników oraz dodatkowe koszty środków ochronnych.
Wybory uzupełniające będą odbywać się w najbliższą i kolejne niedziele w wielu gminach, bo nie można ich odwołać. Podczas epidemii koronawirusa budzą wątpliwości ograniczone możliwości głosowania, bo wyborcy wolą zostać w domach, a wielu już jest w kwarantannie. Tymczasem Konstytucja mówi o powszechnym charakterze wyborów.
Należy jak najszybciej doprecyzować przepisy dotyczące przeprowadzenia wyborów po ustaniu stanu nadzwyczajnego, bo nie przewidziano, do kiedy trzeba wtedy wyznaczyć nowy termin. Nie wiadomo też, czy kalendarz wyborczy ulega w takiej sytuacji zawieszeniu i potem trzeba go tylko zmienić, czy wydać nowe postanowienie w sprawie zarządzenia wyborów.
Trwający właśnie stan zagrożenia epidemicznego wprowadza takie ograniczenia, przy których niemożliwe jest prowadzenie normalnej kampanii politycznej przed wyborami prezydenckimi - mówi prof. Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego. Ale zastrzega, że do ich przesunięcia potrzebne i możliwe jest ogłoszenie stanu klęski żywiołowej.
Jest luka w przepisach wyborczych, bo nie wiadomo, kto miałby się zająć porządkowaniem dokumentów po rozwiązaniu komitetu kandydata, ani też czy po rozwiązaniu komitetu nie powinny być usuwane dane publikowane na jego stronach internetowych - uważa Monika Krasińska, dyrektor Departamentu Orzecznictwa i Legislacji w Urzędzie Ochrony Danych Osobowych.
Podstawą ewentualnego przesunięcia terminu zaplanowanych na 10 maja wyborów prezydenckich są przepisy o stanach nadzwyczajnych zawarte w Konstytucji RP. Jeśli z powodu epidemii koronawirusa wprowadzony zostałby stan wyjątkowy, wybory nie mogłyby się odbyć. W takiej sytuacji głosowanie byłoby możliwe nawet za 8 miesięcy.
Wybory prezydenckie odbędą się 10 maja. Mimo zmian w procedurze, ograniczeniu roli samorządów i wprowadzeniu zadań podmiotów zewnętrznych, nadal istotna jest rola gminy w organizacji wyborów. Wójt, burmistrz, prezydent miasta odpowiada za techniczno-organizacyjne przygotowanie lokali wyborczych, ma też inne zadania.
Trwa zbieranie podpisów pod listami poparcia dla kandydatów na prezydenta oraz na członków obwodowych komisji wyborczych. Komitety wyborcze są zobowiązane do zabezpieczenia danych osobowych, jednak nie wszyscy pełnomocnicy wyborczy są przekonani, czy muszą przestrzegać przepisów RODO, a tu przecież nie ma wyłączeń.