Ustawodawca od lat przyzwyczaja nas do tego, że 1 stycznia każdego roku budzimy się w nowej legislacyjnej rzeczywistości. W tym roku nie jest inaczej, ale za to w znacznie większej skali. Największe zmiany przynosi Polski Ład.
Zobacz w LEX: Księgowość - o czym warto pamiętać w styczniu? >
Najwięcej zmian w prawie podatkowym
Przepisy podatkowe uchwalone w ramach Polskiego Ładu zawarte są w ustawie z 29 października 2021 r. o zmianie o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw poz. 2105.
Ustawa wprowadza podwyżkę kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. Dotychczas, w ramach kwoty wolnej, można było odliczyć w zależności od dochodów od ok. 3,1 tys. zł do 8 tys. zł. W przypadku najwięcej zarabiających ta kwota spadała do zera. Z obecnych 85 tys. zł do 120 tys. zł wzrośnie także pierwszy próg podatkowy, po przekroczeniu którego uzyskiwane dochody opodatkowane są stawką podatkową w wysokości 32 proc.
Wśród innych zmian, wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu, jest ulga dla pracujących emerytów. Osoby, które osiągną wiek emerytalny, ale będą nadal pracować i nie będą pobierać emerytury, dostaną dodatkowe odliczenie w kwocie 85 tys. złotych. Podobne odliczenie zostało wprowadzone też dla rodzin mających co najmniej czworo dzieci. Każdy z rodziców w rodzinie posiadającej więcej niż 4 dzieci uzyska odliczenie w kwocie 85 tys. zł, które powiększy kwotę wolną w wysokości 30 tys. zł. To oznacza, że dwójka rodziców nie zapłaci podatku od dochodu nieprzekraczającego 230 tys. złotych.
Nowe rozwiązania podatkowe zawierają także zachęty dla przedsiębiorców inwestujących w robotyzację i modernizację, m.in. poprzez wprowadzenie tzw. ulgi na robotyzację, pozwalającej na zmniejszenie obciążeń podatkowych w wyniku zakupu fabrycznie nowych robotów przemysłowych oraz oprogramowania i rzeczy niezbędnych do obsługi tych robotów, modernizację w zakresie ulgi na badania i rozwój oraz ulgi na innowacyjnych pracowników. Ulgi te będzie można rozliczyć przez sześć lat.
Kolejna zmiana, która dotyczy przedsiębiorstw, to poszerzenie możliwości stosowania tzw. estońskiego CIT, czyli rozwiązania, w ramach którego zysk firmy nie jest opodatkowany dopóki w niej pozostaje. Uchwalona ustawa zawiera także przepisy mające na celu walkę z szarą strefą. Chodzi m.in. o możliwość uznania za polskiego rezydenta podatkowego podmiotu zarejestrowanego w innym kraju, jeśli jest on zarządzany z Polski. W razie wykrycia, że pracodawca płaci część pensji pod stołem, to na niego spadnie obowiązek zapłaty zaległych podatków i składek.
Zobacz również: Polski Ład - przekształcenie działalności może oznaczać korzystniejsze opodatkowanie >>
Zobacz w LEX: Polski Ład - wzory wniosków i oświadczeń >
Ulga dla klasy średniej pełna wątpliwości
Małżonkowie mogą rozliczać się wspólnie. Obecnie, aby złożyć wspólny PIT, ich małżeństwo musi trwać cały rok podatkowy. Polski Ład łagodzi tę zasadę. Chodzi o to, aby wspólne rozliczenie z małżonkiem było możliwe już w rozliczeniu za rok, w którym małżeństwo zostało zawarte, pod warunkiem, że małżeństwo i wspólność majątkowa trwało/istniała do końca roku podatkowego (zmiana ust. 2 w art. 6 w ustawie o PIT).
Zobacz również: Polski Ład zmieni zasady korzystania z ulg podatkowych w PIT >>
Polski Ład wprowadza ulgę dla klasy średniej. W założeniu, celem nowego odliczenia ma być złagodzenie skutków zmian w rozliczaniu składki zdrowotnej. Od nowego roku nie będzie bowiem można odliczać jej od podatku. Ulga ma dotyczyć wyłącznie osób osiągających przychody w przedziale od 68 412 do 133 692 zł rocznie (5 700 – 11 140 zł miesięcznie). Chodzi tu o zatrudnionych na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, a także jednoosobowych przedsiębiorców rozliczających się według zasad ogólnych, czyli w oparciu o skalę podatkową. Z ulgi nie skorzystają więc podatnicy płacący PIT według stawki liniowej, ani rozliczający się ryczałtem czy kartą podatkową. Ulga dla klasy średniej nie będzie też miała zastosowania do osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych – zleceniach i o dzieło, a także emerytów.
Izabela Rutkowska, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Savior Legal&Tax, zwraca uwagę, że przyjęcie takiej zasady będzie niezwykle problematyczne. – W sytuacji gdy podatnik przekroczy wskazany limit nawet o złotówkę, straci prawo do całej ulgi. W rezultacie, w rocznym PIT będzie musiał skorygować zapłacone wcześniej zaliczki na PIT i zapłacić wyższy podatek – zauważa nasza rozmówczyni. Problem jest istotny - ulgę będzie można bowiem rozliczać miesięcznie i rocznie. Ryzyko niedopłaty podatku, gdy przez cały rok podatnik płacił niższe zaliczki uwzględniające ulgę, będzie duże.
Izabela Rutkowska radzi więc, by wnioskować u swoich pracodawców, by ci nie naliczali ulgi w trakcie roku. Rozliczenia będzie można dokonać samodzielnie w rocznym zeznaniu podatkowym, gdy będziemy znali już dokładną wysokość rocznych przychodów. – Jeśli nasze przychody będą wyższe niż 133 692 zł, ulgi po prostu nie będziemy odliczać, ale nie będziemy musieli wykazywać niedopłaty i dopłacać brakującego podatku – tłumaczy nasza rozmówczyni. Dodaje, że jeśli będą niższe niż ta kwota, dostaniemy zwrot PIT.
Sprawozdania finansowe – nowe zasady podpisywania
Nowelizacja ustawy o rachunkowości wprowadza z kolei oczekiwaną od dawna możliwość podpisu sprawozdania tylko przez jednego członka zarządu. Konieczne będzie jednak uzyskanie przez niego od pozostałych członków oświadczeń potwierdzających, że sprawozdanie spełnia wymagania przewidziane w ustawie. Jak podkreśla Bartłomiej Kurylak, biegły rewident, partner w sieci firm audytorskich Polska Grupa Audytorska, taka zmiana jest rzeczywiście praktyczna w przypadku sprawozdań jednostek gospodarczych, których zarządy składają się z osób z różnych krajów i są wieloosobowe. Często koordynacja podpisów elektronicznych sprawiała, szczególnie na początku obowiązywania przepisów o elektronicznym podpisie sprawozdań, sporych kłopotów i wiele sprawozdań nie zostało złożonych na czas lub występowała konieczność ponownego podpisu, a co za tym idzie wydania przez biegłego nowego sprawozdania.
Zobacz w LEX: Ściągi księgowego >
- Zmiany są więc ułatwieniem, natomiast biegli będą sprawdzać oświadczenia przekazane przez tych członków zarządu, którzy nie podpisują, osobie, która podpisuje sprawozdanie, nie tylko pod kątem czy one są ale też czy są w odpowiedniej dacie (tj. przed wydaniem opinii a po sporządzeniu ostatniej wersji sprawozdania) - zaznacza Bartłomiej Kurylak.
Rewolucja w rozliczaniu składki zdrowotnej
Najważniejszą zmianą, jaka zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2022 r. wraz podatkowym Polskim Ładem, a która dotknie wszystkich bez wyjątku: pracowników, osoby prowadzące działalność gospodarczą, a nawet emerytów, jest zmiana zasad płacenia składki zdrowotnej. Zdaniem prawników, nowa konstrukcja spowoduje, że składka stanie się de facto kolejnym podatkiem, który będziemy płacić. Z nowym rokiem zniknie bowiem możliwość odliczania od składki zdrowotnej wynoszącej 9 proc. aż 7,75 proc. poniesionych na ten cel wydatków od podatku dochodowego od osób fizycznych. Dla niektórych osób zmieni się też jej wysokość – przykładowo pracownicy będą nadal płacili 9 proc. podstawy jej wymiaru, a przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym w wysokości 19 proc. zapłacą składkę w wysokości 4,9 proc., ale za to od swojego dochodu.
Zobacz również:
Przedsiębiorcy mogą w tym roku zapłacić składkę zdrowotną nawet za cały 2022 rok i ją odliczyć od podatku >>
Tylko mało zarabiający zyskają na wyższej kwocie wolnej i braku odliczenia składki zdrowotnej >>
Zobacz w LEX: Polski Ład: Składka zdrowotna od 1 stycznia 2022 r. >
Ograniczona w czasie korekta dokumentów
Inną konsekwencją wejścia w życie przepisów podatkowego Polskiego Ładu będzie ograniczona w czasie korekta dokumentów przez płatników składek. Od 1 stycznia płatnicy składek na ubezpieczenia społeczne będą mieli tylko pięć lat na korektę deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych. Korekta dokumentów po upływie tego okresu nie będzie już możliwa. Za okres do grudnia 2021 r. płatnik składek będzie mógł skorygować deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne w okresie do dnia 1 stycznia 2024 r.
Zobacz również: Koniec z nieograniczoną w czasie korektą dokumentów przez płatników składek >>
W styczniu 2022 r. wchodzą także w życie przepisy znowelizowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwalające ZUS-owi na egzekucję należności ze świadczeń. ZUS działa wówczas jako organ rentowy i organ egzekucyjny na raz, a kumulując uprawnienia w praktyce znacząco ogranicza świadczeniobiorcom prawa do przyznanych świadczeń.
Ta sama nowelizacja zmieniła też ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie przeliczania emerytur. Od 1 stycznia wnioski o ponowne ustalenie wysokości świadczenia w starym systemie emerytalnym, emeryt lub rencista wykonujący pracę zarobkową i z tego tytułu podlegający ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu będzie mógł złożyć nie po zakończeniu kwartału kalendarzowego, czyli cztery razy w roku, jak obecnie, lecz "nie częściej niż raz w roku".
Firma również na żyznej ziemi
Wchodząca w życie od 1 stycznia nowelizacja ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych ma z kolei zmniejszyć liczbę formalności związanych z odrolnianiem gruntów klasy I-III.
Przewiduje ona możliwość prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w obrębie zabudowań zagrodowych, a konkretnie: budynków mieszkalnych, przeznaczonych do produkcji rolniczej lub przetwórstwa rolno-spożywczego (z włączeniem przemysłowych zakładów przetwórstwa rolniczego, bazujących na surowcach pochodzących spoza gospodarstwa rolnego), a także innych budynków tworzących zorganizowaną całość gospodarczą w ramach gospodarstwa rolnego i położonych w tej samej miejscowości lub w bezpośrednim sąsiedztwie.
Zwolnienie z formalności może dotyczyć tylko jedynego z budynków objętych zabudową zagrodową, albo działki nie przekraczającej 30 proc. powierzchni gruntu, na którym posadowiony jest budynek, o ile działalność rolnicza pozostaje podstawową działalnością w gospodarstwie rolnym, a użytkowanie nierolnicze nie jest działalnością przemysłową.
- Nowelizacja ma umożliwić rolnikom dywersyfikację działalności. Obok prowadzonego gospodarstwa rolnego ma być łatwiej rozpocząć dodatkową działalność nierolniczą w budynku wchodzącym w skład zabudowy zagrodowej. Postulat wydaje się słuszny. Jednak przepisy w aktualnym kształcie otwierają poważny wyłom w ochronie gruntów rolnych - twierdzi Jacek Kosiński, adwokat i partner w Kancelarii Prawnej Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni.
Zobacz w LEX: Małe domy do 70m2 a ich wpływ na ład przestrzenny >
Dom 70 mkw. bez formalności
Po Nowym Roku będzie wolno na zgłoszenie stawiać wolnostojące budynki o powierzchni 70 mkw., posiadające maksymalnie dwie kondygnacje, ich obszar oddziaływania musi mieścić się w całości na działce, na której zostały zaprojektowane. Inwestor będzie obowiązany dołączyć do zgłoszenia oświadczenia o tym, że planowana budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, przyjmuje odpowiedzialność za kierowanie budową w przypadku nieustanowienia kierownika budowy, a dołączona dokumentacja jest kompletna.
W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego decyzja o warunkach zabudowy dla domów do 70 mkw. wydawana ma być w ciągu 21 dni.
Zobacz również: Jest ustawa, ale budowa domu do 70 mkw. bez formalności może być ryzykowna >>
Bogdan Dąbrowski, radca prawny w Urzędzie Miasta w Poznaniu uważa, że – każdy inwestor, który zdecyduje się na budowę domu 70 mkw. według nowych uproszczonych zasad, naraża się na ogromne ryzyko. Chodzi o formalności końcowe. - Nowelizacja prawa budowlanego nie wymaga od inwestora sporządzania projektu technicznego, ani też zatrudniania kierownika budowy. Wszystko od początku do końca może wybudować samemu. Dzięki temu teoretycznie sporo można zaoszczędzić pieniędzy. Ale bardzo łatwo jest też popełnić błąd. Pojawi się też pokusa, by pod płaszczykiem domu 70 mkw. wybudować zupełnie co innego albo nagiąć prawo - tłumaczy.
Zmiany na rynku finansowym i dodatkowe informacje w ewidencji odpadów
Od Nowego Roku wchodzi też w życie nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Zmienia ona m.in. zakres działań nadzorczych Komisji Nadzoru Finansowego nad podmiotami publikującymi oraz zatwierdzone mechanizmy sprawozdawcze, spełniającymi wymagania określone w akcie delegowanym Komisji Europejskiej.
Zobacz w LEX: Gospodarowanie odpadami przez gminy po 1 stycznia 2022 r. - nowy komentarz praktyczny >
Od 1 stycznia 2022 r. wchodzą w życie nowelizacja ustawy o odpadach. Wprowadza ona m.in. zmiany dotyczące prowadzenia ewidencji odpadów. Prowadzenie działalności w zakresie przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku będzie wymagało podawania dodatkowo informacji o utracie statusu odpadów (jeżeli ma to miejsce) oraz o produktach i materiałach powstających w wyniku ww. procesów.
Handel w niedzielę bardziej zakazany
Nowe przepisy pozwolą na otwarcie w niehandlowe niedziele sklepów, które świadczą też usługi pocztowe, ale tylko wtedy, gdy przychody z tej działalności przekroczą 40 proc. przychodów danej placówki.
Podstawowym celem nowych przepisów jest to, aby sklepy nie wykorzystywały np. casusu placówki pocztowej do obchodzenia zakazu i tym samym mogły być otwarte w niedziele.
Więcej: Nowa ustawa uszczelnia zakaz handlu w niedziele>>
Nowela wprowadza określenie "przeważająca działalność", które oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, jeżeli działalność ta jest wykonywana w danej placówce handlowej i stanowi co najmniej 40 proc. miesięcznego przychodu ze sprzedaży detalicznej.
Czytaj w LEX: Suchanowska Joanna, Wykonywanie pracy w handlu w niedziele a odpoczynek dobowy >
Ułatwienia w sprzedaży dla rolników
Wejdzie też w życie ustawa o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników. Celem nowych przepisów jest rozpowszechnienie sprzedaży bezpośredniej w miastach m.in. poprzez wprowadzanie przez władze gmin dnia sprzedaży bezpośredniej, kiedy samorząd udostępniałaby miejsca dla rolników chcących sprzedawać swoje produkty. Przepisy regulują, że miejsce do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników wyznaczy rada gminy w drodze uchwały. Rolnicy mają być ponadto zwolnieni od opłaty targowej.
Więcej: Prezydent podpisał ustawę o ułatwieniach w handlu dla rolników>>
Ważne dla ochotniczych straży pożarnych
1 stycznia zaczną także obowiązywać zmiany dotyczące przepisów o ochotniczych strażach pożarnych. Nowelizacja wprowadza m.in. świadczenie ratownicze w wysokości 200 zł dla strażaków ratowników OSP, którzy przez co najmniej 25 lat (mężczyźni) i 20 lat (kobiety) brali czynny udział w akcjach ratowniczych. Takie świadczenia na podobnych warunkach będą otrzymywać też ratownicy górscy. Ustawa reguluje też status i funkcjonowanie OSP.
Zobacz również: Emerytury dla strażaków i ratowników - prezydent podpisał ustawę >>
Specjalny dodatek osłonowy
W ramach tarczy antyinflacyjnej blisko 6,8 mln gospodarstwa będzie mogło skorzystać z dodatku osłonowanego związanego z podwyżką cen energii i gazu. Dodatek (od 400 do 1150 zł, lub 500 do 1437,50 zł – jeśli głównym źródłem jest paliwo stałe) będzie przysługiwał osobom, które spełnią określone w ustawie kryterium dochodu. Obsługą dodatku osłonowego zajmą się gminy.
Zmiany w prawie o ruchu drogowym i nowe wysokości mandatów
Nowelizacja przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw zaostrza część kar za wykroczenia drogowe, nawet kilkukrotnie. Na przykład maksymalna wysokość mandatu, jaką na kierującego może nałożyć policjant za wykroczenie drogowe wzrasta 500 zł do 5 tys. zł. Nowelizacja wprowadza też nowe wykroczenia.
Zobacz również: Od nowego roku wyższe mandaty i łatwiej o punkty karne >>
W styczniu wejdzie też w życie nowelizacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. W założeniu ma wyeliminować nadużycia i uszczelnić system zwolnień od podatku od nieruchomości w sytuacji wykorzystywania gruntów kolejowych do prowadzenia działalności w obszarze niezwiązanym z kolejnictwem.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
