Tegoroczne Święta będą skromniejsze – taki jest główny wniosek raportu Związku Banków Polskich pt. „Świąteczny Portfel Polaków 2022. Czy stać nas na Święta?”. Jak wynika z badania, zrealizowanego na zlecenie ZBP przez firmę badawczą Minds&Roses, statystyczny Polak planuje w czasie Świąt wydać przeciętnie 1427 zł. To niecały 1 proc. więcej w stosunku do świątecznych wydatków deklarowanych w analogicznym badaniu roku ubiegłym. Biorąc pod uwagę dzisiejszą siłę nabywczą pieniądza wyraźnie widać, że za tę kwotę kupimy w tym roku mniej niż jeszcze 12 miesięcy temu. I nie jest to bagatelna różnica, bo zgodnie z najbardziej aktualnym na moment pisania niniejszego opracowania, szybkim szacunkiem wskaźnika wzrostu cen towarów i usług Głównego Urzędu Statystycznego, inflacja w listopadzie wyniosła 17,4 proc. W październiku natomiast było to 17,9 proc.
Stosunkowo największa część świątecznych wydatków – przeciętnie 585 zł – będzie związana z artykułami spożywczymi i organizacją Świąt. Na prezenty dla najbliższych średnio przeznaczymy 500 zł, a na podróże świąteczne i dojazdy 342 zł. To jednak wartości uśrednione. Pod częścią choinek z pewnością znajdą prezenty znacznie droższe. Tu trzeba uważać, bo w niektórych sytuacjach zbyt kosztownymi upominkami może zainteresować się fiskus.
Czytaj w LEX: Darowizny na rzecz członków rodziny jako sposób unikania opodatkowania >>>
Czytaj w LEX: Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn nabycia rzeczy lub praw majątkowych przez osoby z rodziny >>>
Stopień pokrewieństwa decyduje o podatku
Nie każdy wie, że otrzymanie drogiego prezentu może wiązać się z koniecznością zapłacenia podatku od spadków i darowizn. Nieznajomość prawa nie będzie niestety żadnym usprawiedliwieniem, warto zatem sprawdzić, czy zbyt hojny Mikołaj nie spowoduje obowiązku rozliczenia podatku.
Zasady opodatkowania prezentów określają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o wartości przekraczającej:
- 10 434 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 7878 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 5308 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Są to limity pięcioletnie. Podane wartości zostały zmienione w październiku br.
Do pierwszej grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków), wstępnych (dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Do drugiej grupy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
Trzecią grupę podatników stanowią tzw. inni nabywcy. Znajdą się tutaj m.in. osoby będące w związkach nieformalnych, ale też np. narzeczeni, przyjaciele, przyjaciółki, dalsi krewni.
Zobacz również: Przepisy o podatku od spadków i darowizn najeżone pułapkami >>
Czytaj w LEX: Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy >>>
Wyjątek dla najbliższej rodziny
Od kilku lat funkcjonuje też przepis, który z grupy pierwszej wyłącza tzw. grupę zerową. Zalicza się do niej najbliższą rodzinę. Ustawa wymienia tu: małżonka, małżonkę, dzieci, wnuki, rodziców, dziadków, pasierba, pasierbicę, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Te osoby mogą być zwolnione z konieczności zapłacenia podatku od spadków i darowizn bez względu na wartość prezentu po spełnieniu dwóch warunków. Pierwszym jest zgłoszenie otrzymania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu pół roku. Drugim jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. Tu pojawia się jednak problem – chodzi zwłaszcza o darowizny gotówkowe. Skarbówka zaczyna co prawda łagodniej je traktować i potwierdza, że aby skorzystać ze zwolnienia z podatku, najbliższa rodzina nie musi zlecać przelewu. Pieniądze można przynieść do banku i wpłacić na konto – ważne, by wpłaty dokonywał darczyńca, a nie osoba obdarowana. Jednak mimo korzystnej interpretacji, pełen niejasności przepis cały czas jednak obowiązuje. Pisaliśmy o tym w artykule pt. Fiskus zmienia zdanie i dopuszcza darowizny w gotówce – pod jednym warunkiem >>
Prezenty – z podatkiem lub bez
Wróćmy teraz do prezentów świątecznych w formie materialnej. Jeśli wartość upominku nie przekracza powyższych limitów, podatku płacić nie trzeba. Należy jednak pamiętać, że przy obliczaniu limitów przy darowiznach od tej samej osoby trzeba zsumować wszystkie przekazania z ostatnich pięciu lat.
Jeśli zdarzy się, że wartość darowizny przekroczy limit uprawniający do zwolnienia, konieczne będzie zapłacenie podatku. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza dla II i III grupy podatkowej. Podatek płaci się od nadwyżki ponad kwoty wolne.
Przeanalizujmy kilka przykładów. W pierwszym rodzice w ramach prezentu świątecznego dali dziecku motor o wartości 5 tys. złotych. Kwota ta jest niższa, niż limit dla I grupy podatkowej, podatku nie trzeba więc będzie płacić. Dodatkowo nie trzeba dokonywać zgłoszenia otrzymania prezentu. Jeśli wartość upominku byłaby wyższa, niż 10 434 zł, prezent od rodziców trzeba byłoby zgłosić skarbówce. Brak zawiadomienia spowoduje konieczność zapłacenia podatku.
Sprawdź w LEX: Grupy podatkowe w podatku od spadków i darowizn >>>
Sprawdź w LEX: Kwestionowanie wartości majątku przez organ podatkowy >>>
W drugim przykładzie nastolatka dostała od babci rodowe kolczyki o wartości 11 tys. zł. Podatku nie trzeba będzie zapłacić, jeśli zgłosi się darowiznę do urzędu. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2.
W trzecim przypadku narzeczony kupił swojej przyszłej żonie naszyjnik o wartości 6 tys. zł. Ponieważ wartość upominku przekracza kwotę wolną od podatku dla trzeciej grupy podatkowej, kobieta będzie musiała zapłacić podatek. Rozlicza się go na druku SD-3.
Izabela Rutkowska, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Savior Legal&Tax, tłumaczy, że przestrzeganie przepisów prawa jest konieczne, a jego nieznajomość nie tłumaczy braku rozliczenia darowizny. Nasza rozmówczyni, zwraca jednak uwagę, że limity zwolnień od podatku od spadków i darowizn są stosunkowo wysokie i wartość prezentów najczęściej nie będzie ich przekraczała. Przestrzega jednak przed ukrywaniem wysokich darowizn. Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy, przestrzega dodatkowo, że organy podatkowe w swoich działaniach kontrolnych mogą kierować się również donosami. Na ich podstawie mogą prowadzić czynności kontrolne i sprawdzać, czy należny podatek został zapłacony.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
