Polacy otrzymujący spadki czy darowizny mają duży problem. Jeden z Czytelników w ramach prowadzonej przez redakcje Prawo.pl i LEX drugiej edycji akcji Poprawmy prawo, zwrócił uwagę, że zagraniczny spadek, a także darowizna, mogą spowodować konieczność dwukrotnej zapłaty podatku – raz za granicą, drugi raz w Polsce. Przepisy trzeba koniecznie zmienić. Chodzi tu przede wszystkim o postanowienia ustawy o podatku od spadków i darowizn, ale również, zawartych między Polską a innymi krajami, umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zdaniem ekspertów, wprowadzenie korzystniejszych przepisów nie powinno być trudne.
Opodatkowanie spadków i darowizn z zagranicy
Podatkowi od spadków i darowizn podlega m.in. nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego.
- Generalną zasadą jest, że polskiemu podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne tytułem spadku lub darowizny rzeczy znajdujących się w Polsce lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski. Ustawodawca przewiduje także opodatkowanie w Polsce spadków lub darowizn pochodzących z zagranicy. Warunkiem jest tu jednak, aby w chwili otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy) lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Polski – tłumaczy Piotr Baraniak, radca prawny, doradca podatkowy.
Czytaj w LEX: Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn dziedziczenia udziałów w spółce >
Zakładając więc, że regulacje ustawy o podatku od spadków i darowizn zostaną powielone przez prawo innego państwa, oznaczać to będzie konieczność zapłaty podatku w obu państwach, jeżeli przedmiot spadku lub darowizny będzie znajdował się poza Polską, a nabywcą będzie obywatel polski lub osoba mająca stałe miejsce pobytu w Polsce. Obce państwo będzie się bowiem powoływało na przesłankę położenia rzeczy lub miejsca wykonywania praw majątkowych, zaś dla polskiego fiskusa wystarczająca będzie okoliczność osobistego powiązania nabywcy spadku lub darowizny z Polską.
Czytaj w LEX: Sposób ustalania wysokości podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia nieruchomości >
Podwójny podatek dużym problemem…
Otrzymanie darowizny czy spadku z zagranicy nierzadko może więc powodować konieczność zapłacenia podwójnego podatku – za granicą i w Polsce. Jak tłumaczy Grzegorz Symotiuk, doradca podatkowy w kancelarii TAX PFK, standardowe umowy o unikaniu opodatkowania niestety nie dotyczą podatków spadkowych. Ekspert zwraca uwagę, że unikanie podwójnego opodatkowania w przypadku darowizn i spadków powinno być uregulowane w odrębnych umowach międzynarodowych. W chwili obecnej Polska ma jednak zawarte tylko trzy takie umowy: z Austrią, Węgrami oraz Czechami. - W zdecydowanej zatem większości przypadków otrzymanie darowizny czy spadku może być więc opodatkowanie dwukrotnie (w państwie spadkodawcy lub darczyńcy i w Polsce) – podkreśla Symotiuk. Co ważne, wspomniane umowy zawierają prawie jednakowe rozwiązania.
Sprawdź w LEX: W jaki sposób przekazać majątek przedsiębiorstwa małżonkowi? >
- Otóż odziedziczony majątek nieruchomy podlega opodatkowaniu wyłącznie w państwie jego położenia. Z kolei podatek od pozostałych przedmiotów wchodzących w skład spadku jest płatny wyłącznie w tym państwie, którego obywatelem był spadkodawca. Jeżeli jednak zmarły posiadał w danym kraju miejsce zamieszkania cechujące się pewną stałością lub utrzymywał w tym państwie nieruchomość o charakterze mieszkalnym, to znajdujące się na jego terytorium mienie powinno zostać tam opodatkowane. Gdyby jednak spadkodawca zamieszkiwał w obu państwach, to wówczas o jurysdykcji podatkowej rozstrzyga posiadane przez niego w chwili śmierci obywatelstwo – zauważa Piotr Baraniak, radca prawny, doradca podatkowy.
Ekspert dodaje, że pomimo świadomości istnienia problemu podwójnego opodatkowania spadków transgranicznych, nawet na szczeblu organów UE, praktycznie żadne środki prawne nie zostały implementowane, ani na szczeblu międzynarodowym, ani krajowym.
… który łatwo rozwiązać
Grzegorz Symotiuk zwraca jednak uwagę, że dobrym i w miarę prostym do zastosowania rozwiązaniem może być nowelizacja polskich przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zdaniem naszego rozmówcy, ustawodawca mógłby jednostronnie wprowadzić zasadę, że nawet w przypadku braku korzystnej umowy międzynarodowej, podatnik miałby przynajmniej prawo pomniejszyć polski podatek od spadków i darowizn o podatek zapłacony za granicą. Grzegorz Symotiuk przypomina, że podobne rozwiązanie obowiązuje w podatkach dochodowych w zakresie tzw. ulgi abolicyjnej. Możliwe jest także wprowadzenie zwolnienia z podatku, jeśli danina została już zapłacone w innym państwie. Ustawa o podatku od spadków i darowizn, póki co, żadnego z tych rozwiązań, nie przewiduje.
Zobacz więcej:
Drogie spadki i darowizny z zagranicy >>
Zniesienie współwłasności nieruchomości byłych małżonków może mieć skutki podatkowe >>
Małżonkowie w separacji też mogą uniknąć podatku od spadków i darowizn >>
Rozliczenie podatku od spadków i darowizn
Wyjaśnijmy - co do zasady, obowiązek zapłacenia podatku od spadków i darowizn zależy od dwóch podstawowych kwestii. Ważne jest po pierwsze – kto komu spadek lub darowiznę przekazuje, po drugie – jaka jest ich wartość. Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn dzielą bowiem podatników na kilka grup.
Do pierwszej zalicza się: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków), wstępnych (dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do drugiej grupy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Trzecią grupę podatników stanowią tzw. inni nabywcy.
Dla każdej z tych grup przewidziane są pięcioletnie limity kwotowe. Wynoszą one:
- 9637 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 7276 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 4902 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Spadki i darowizny niższe od wskazanych wartości są zwolnione z podatku. Jeśli są wyższe, podatek trzeba już zapłacić. Płaci się go od nadwyżki.
Podatek od spadków i darowizn – zwolnienie dla najbliższej rodziny
Przepisy przewidują także zwolnienie z opodatkowania spadków dla najbliższej rodziny – bez względu na wartość spadku. Wynika z nich, że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Konieczne jest jednak zgłoszenie nabycia spadku lub darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia nabycia. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
