Podatnik jest współwłaścicielem lokalu mieszkalnego w części równej z byłą małżonką. Zakup nieruchomości sfinansowany został częściowo ze środków własnych (z majątku wspólnego w wysokości 44.000,00 zł). Kolejne koszty związane z nabyciem nieruchomości zostały poniesione z majątku osobistego podatnika (50 tys. zł) oraz z zaciągniętego kredytu hipotecznego (175 tys. zł). Stronami umowy kredytu hipotecznego są współwłaściciele nieruchomości. Nieruchomość jest obciążona hipoteką umowną do kwoty 265 tys. zł na rzecz banku, jako zabezpieczenie udzielonego kredytu na zakup tej nieruchomości. Byli małżonkowie zamierzają dokonać w 2022 r. nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości na rzecz byłego męża wraz z jednoczesnym przejęciem wszystkich obciążeń wynikających z umowy kredytu. Raty kredytowe spłacali regularnie oboje współwłaściciele. Od momentu ustania małżeństwa we wrześniu 2019 r., wnioskodawca spłaca raty samodzielnie ze swojego majątku osobistego.
W związku z tą sytuacją we wniosku o interpretację zapytał, czy przy ustaleniu podstawy opodatkowania wartość nieruchomości może być pomniejszona o obciążenie, jakim jest hipoteka, czy jeśli hipoteka przewyższa wartość nieruchomości podatek od spadków i darowizn będzie wynosił zero zł i czy powinno się złożyć deklarację?
Zdaniem podatnika wnioskodawcy, przy ustaleniu podstawy opodatkowania wartość nieruchomości może być pomniejszona o obciążenie, jakim jest hipoteka. Należy zastosować art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ponieważ w niniejszej sprawie wartość hipoteki (przypadająca na nabywany udział) przekroczy wartość nabywanego udziału w nieruchomości, a więc podstawa opodatkowania wyniesie zero. I nie wystąpi obowiązek złożenia zeznania podatkowego.
Zobacz również: Małżonkowie w separacji też mogą uniknąć podatku od spadków i darowizn >>
Zniesienie współwłasności w drodze umowy lub orzeczenia sądu
Dyrektor KIS uznał, że stanowisko podatnika jest prawidłowe, jednak jego uzasadnienie jest inne. Przypomniał, że zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo na podstawie orzeczenia sądu.
Zniesienie współwłasności dokonane poprzez przyznanie rzeczy (nieruchomości) jednemu ze współwłaścicieli bez spłat i dopłat podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
W myśl art. 7 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn – przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy. Przy obliczaniu podstawy opodatkowania należy mieć na względzie art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy, w myśl którego – podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Długi i ciężary to katalog otwarty
Ustawodawca nie podaje definicji długów i ciężarów, w ust. 2 i 3 art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn przykładowo wyliczając przypadki, które stanowią długi i ciężary. Długi i ciężary w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowią zatem katalog otwarty. Pojęcie „długów” obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia, do których poniesienia zobowiązany jest nabywca. Równowartość tych roszczeń podlega potrąceniu od jego wartości. „Ciężarem” natomiast jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową, np. hipoteka. Odliczenie długów i ciężarów jest elementem konstrukcyjnym podatku od spadków i darowizn, polegającej na opodatkowaniu przyrostu czystej wartości majątku podatnika.
Podatnik wobec drugiego współwłaściciela nieruchomości (swojej byłej małżonki), od której nabędzie udział w wyniku zniesienia współwłasności, zaliczony będzie do nabywców z III grupy podatkowej.
Dyrektor KIS stwierdził, że skoro wartość hipoteki przekroczy wartość nabywanego udziału w nieruchomości, to podstawa opodatkowania (stanowiąca czystą wartość udziału w nieruchomości) wyniesie zero. Tym samym, wystąpi wprawdzie obowiązek podatkowy, jednak nie dojdzie do powstania zobowiązania podatkowego. A zatem, nie będzie obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn.
Dyrektor KIS zauważył, że stosownie do art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – podatnicy są obowiązani złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika.
Kiedy bez obowiązku składania zeznania
W przypadku zniesienia współwłasności w formie aktu notarialnego na notariuszu – jako płatniku – ciążą określone przez ustawodawcę obowiązki; nie jest to jednak obowiązek złożenia zeznania podatkowego. Notariusz nie składa zeznania podatkowego za podatnika – a jedynie deklarację o wysokości pobranego podatku. Jednak w świetle art. 17a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez notariusza.
Natomiast w przypadku, gdy nabycie następuje w innej formie niż na podstawie aktu notarialnego (i tym samym brak jest płatnika), w takim przypadku podatnik jest zobowiązany do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych. Jeżeli podstawa opodatkowania, którą stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość) wynosi zero, to brak jest obowiązku składania zeznania SD-3.
Jeżeli zatem nieodpłatne zniesienie współwłasności lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką dokonane zostanie w formie aktu notarialnego nie będzie obowiązku składania zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych, stosownie do postanowień art. 17a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Jeżeli natomiast nieodpłatne zniesienie współwłasności lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką zostanie dokonane w drodze orzeczenia sądowego – a jak wynika z wniosku wartość
udziału ½ w nieruchomości nabytego przez wnioskodawcę po potrąceniu ciężaru wyniesie zero
– to również nie będzie obowiązku składania zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych, gdyż wnioskodawca nabędzie majątek o wartości nie przekraczającej kwoty wolnej od podatku, która dla III grupy podatkowej wynosi 4902,00 zł.
Interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 26 października 2021 r. 0111-KDIB2-2.4015.128.2021.1.MZ
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
