Podatnicy nie wiedzą, czy chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego przy darowiźnie pieniężnej od osób najbliższych, muszą udokumentować ją wyłącznie przelewem, czy też możliwe jest przekazanie środków gotówką, a następnie wpłata ich na własny rachunek. Choć problem może wydawać się prozaiczny, ma jednak istotne znaczenie. Zdarzają się bowiem sytuacje, w których darczyńcy, zwłaszcza w starszym wieku, nie posługują się rachunkiem bankowym lub też nie mają do niego dostępu internetowego. A to właśnie takie osoby często obdarowują swoje dzieci czy wnuki.
Ponieważ życie pisze różne scenariusze, podatnicy często nie mają świadomości, że zarządzając swoim majątkiem i własnymi pieniędzmi robią to nieprawidłowo z punktu widzenia wymogów regulacji podatkowych.
I tu mamy rozdźwięk, bowiem fiskus uznaje, że pieniądze nie mogą być przekazane w gotówce, a następnie wpłacone na konto przez obdarowanego podatnika. Natomiast niektóre sądy dopuszczają takie rozwiązanie, akceptując, że nie musi to być transfer wyłącznie bezgotówkowy.
Czytaj w LEX: Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn nabycia rzeczy lub praw majątkowych przez osoby z rodziny >>>
Czytaj w LEX: Darowizny na rzecz członków rodziny jako sposób unikania opodatkowania >>>
Darowizna dla dwóch córek, przelew na konto jednej
Sytuacja taka miała miejsce, kiedy to starsze małżeństwo sprzedało dom po swoich rodzicach a pieniądze ze sprzedaży przekazało swoim dwóm córkom w równych częściach jako darowiznę na zakup wspólnego mieszkania, w którym obie miały zamieszkać.
Nabywca przelał pieniądze za dom na konto bankowe starszej siostry. Rodzicom wydało się to najprostszym rozwiązaniem. Młodsza siostra była bowiem niepełnoletnia i nie posiadała jeszcze własnego rachunku bankowego, więc pieniądze od razu trafiły w całości na konto starszej, pełnoletniej siostry.
Nikt nie był świadomy, że jest to nieprawidłowe działanie, obarczone ryzykiem zakwestionowania przez organy skarbowe prawa do zwolnienia podatkowego z tytułu darowizny. Siostry złożyły odrębny wniosek SD-Z2, wykazując w nim otrzymane darowizny. Niestety Urząd Skarbowy zakwestionował możliwość zwolnienia od podatku od spadków i darowizn z powodów uchybień dotyczących właśnie procedury przekazania tej darowizny.
Rodzina nie miała wystarczającej wiedzy podatkowej, ponieważ nigdy wcześniej nie dokonywała tego typu sprzedaży nieruchomości czy darowizn, a ani w banku, ani notariusz nie poinformował ich o błędach, które mogą zaważyć na zwolnieniu z podatku od darowizny od rodziców.
Czytaj w LEX: Udokumentowanie darowizny pieniężnej od osoby najbliższej jako warunek zwolnienia z podatku - LINIA ORZECZNICZA >>>
Zobacz również: Darowizna w gotówce – raz z podatkiem, raz bez >>
W interpretacji z 6 października 2022 r. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że wpłata nie została przekazana na rachunek młodszej siostry a do skorzystania ze zwolnienia koniecznym jest udokumentowanie otrzymanych środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek nabywcy.
Warto zauważyć, że fiskus twierdzi jednak, iż zgodnie z utartą linią interpretacyjną i orzeczniczą, warunek określony we wskazanym przepisie uważa się za spełniony również wtedy, gdy wpłata dokonywana jest na rachunek bankowy osoby trzeciej, ale na subkonto wyodrębnione w ramach tego rachunku dla osoby obdarowanej. W analizowanym przypadku taka sytuacja jednak nie wystąpiła.
Co więcej, dla możliwości zastosowania zwolnienia nie ma znaczenia czy rodzice przelali pieniądze ze swojego konta, czy też wyrazili zgodę na przelanie środków z tytułu sprzedaży nieruchomości przez kupującego, lecz fakt, iż środki te nie zostały przelane na konto siostry.
Sprawdź odpowiedź eksperta w LEX: Czy podatniczka, która otrzymała w darowiźnie 500.000 zł od brata, uniknie zapłaty podatku od spadków i darowizn nawet jeśli pieniądze wpłynęły na konto wspólne z małżonkiem? >>>
Zwolnienie z podatku darowizn pieniężnych
- Interpretacja potwierdza twarde i konsekwentne stanowisko fiskusa dotyczące opodatkowania darowizny środków pieniężnych od rodziców. Organ przypomniał, iż dla zastosowania zwolnienia z podatku, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, środki te muszą zostać przekazane w sposób ściśle w tym przepisie określony, a zatem na rachunek nabywcy. Literalne brzmienie przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie pozwala skorzystać ze zwolnienia podatkowego, gdy nabycie nie jest udokumentowane tak, jak wskazuje w/w przepis – podkreśla Aleksandra Medlarska, adwokat, doradca podatkowy.
Ekspertka dodaje, że dla fiskusa nie ma również znaczenia, iż podatnicy nie posiadają dostatecznej wiedzy podatkowej.
- Aby móc skorzystać ze zwolnienia środki pieniężne muszą trafić na rachunek nabywcy. Organ nie przewiduje żadnych odstępstw w tym zakresie – twierdzi Aleksandra Medlarska.
Na ciekawe aspekty w tym zakresie, zwłaszcza orzecznictwo sądów administracyjnych korzystne dla podatników wskazuje kolejny ekspert.
- Przypadek będący przedmiotem interpretacji potwierdza, że w ważnych sprawach warto skorzystać z fachowej porady podatkowej przed dokonaniem czynności. Interpretacja w mojej ocenie jest bardzo rygorystyczna i nie uwzględnia orzecznictwa sądów administracyjnych, które formułują bardziej liberalne stanowisko w zakresie zwolnienia od podatku darowizn pomiędzy członkami rodziny – twierdzi Stefan Kowalski, radca prawny, partner w Kowalski & Wisła Attorneys.
Ekspert zwraca uwagę, że sądy dokonują wykładni celowościowej i kierują się normami Konstytucji RP wskazując, że otrzymanie na rachunek bankowy jest warunkiem natury technicznej. Przykładowo NSA tak stwierdził w wyrokach z 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt II FSK 1952/08 i z 19 grudnia 2019 r., sygn. akt. II FSK 293/18.
W tym drugim wskazanym wyroku NSA stwierdził, że matka jest osobą starszą, wymagającą pomocy osób trzecich i nie posiada własnego rachunku bankowego. W związku z tym w umowie darowizny matka i córka wskazały, że celem udokumentowania zawartej umowy darowizny, córka jeszcze tego samego dnia wpłaci otrzymaną gotówkę na swój rachunek bankowy, a następnie dokona spłaty swoich zobowiązań kredytowych w banku. W ocenie NSA córka była swoistym wyręczycielem woli swojej matki, która z przyczyn osobistych nie mogła przedmiotowej czynności dokonać osobiście. W tej sytuacji, nie może być wątpliwości, że ustawowe kryteria do otrzymania ulgi zostały w tym konkretnym przypadku spełnione.
Rzecznik interweniuje, resort finansów nie widzi problemu
Warto zauważyć, że w przedmiotowej kwestii interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich wyrażając ubolewanie wobec zbyt rygorystycznego stanowiska organów podatkowych i części sądów administracyjnych.
- Problem ten jest ważny społecznie i dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek zwrócił się do Minister Finansów z interwencją. Odpowiedź wiceministra finansów wskazuje, że Ministerstwo Finansów zauważa korzystne dla podatników orzecznictwo sądów administracyjnych i jednak nie planuje zmian – zauważa Stefan Kowalski.
Resort finansów odpowiedział bowiem rzecznikowi, że oceniając regulację dotyczącą warunku udokumentowania darowizny, z jednej strony trzeba mieć na względzie słuszny interes ochrony majątku podatnika, a z drugiej ciążący na ustawodawcy obowiązek zapewnienia szczelności systemu podatkowego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
