Teoretycznie, od 1 stycznia 2024 r. gminy zajmą się wypłatą dodatku osłonowego dla najuboższych mieszkańców, który ma im zniwelować skutki inflacji i podwyżek energii. W praktyce, przyjmowanie wniosków ruszyło w tym tygodniu, bo dopiero 19 stycznia weszło w życie rozporządzenie ministra klimatu i środowiska ustalające nowy wzór wniosku o wypłatę dodatku osłonowego.

 

Data, która może zmylić

Na etapie opiniowania rozporządzenia strona samorządowa apelowała, aby ministerstwo doprecyzowało we wniosku termin dostarczenia przez mieszkańca wniosku do gminy. Samorządowcy tłumaczą, podpierając się wcześniejszymi doświadczeniami, że skoro ustawa wskazuje, że wniosku można składać do 30 kwietnia, to mieszkańcy myślą, że analogicznie jak w przypadku składania deklaracji podatkowej, liczy się data wysłania wniosku. Tymczasem w przypadku dodatku osłonowego (jak i węglowego) obowiązuje art. 61 par. 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, który mówi, że „Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej.”

- Mieszkańcy, nie znając tego przepisu i składając wniosek po czasie, pozbawiają się możliwości otrzymania dodatku. Potem jednak odwołują się od decyzji wójta, burmistrza, prezydenta miasta, angażując na dużą skalę urzędników samorządowych, Samorządowe Kolegia Odwoławcze i sądy administracyjne. Tymczasem po przejściu całej ścieżki proceduralnej dowiadują się, że dodatku nie otrzymają ze względu na jednoznaczny zapis w KPA – wskazuje Marek Wójcik, legislator Związku Miast Polskich, sekretarz strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Samorządowcy proponowali, aby uzupełnić I część wniosku w brzmieniu: "Dodatek osłonowy wypłaca wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby fizycznej składającej wniosek o wypłatę dodatku osłonowego uzupełnić" o zapis: „Data złożenia wniosku o wypłatę dodatku osłonowego to data wpływu wniosku do organu." Ministerstwo nie zgodziło się na taką propozycję, wskazując, że taki zapis byłby nadmiarowy. Marek Wójcik uważa, że samorządom pozostaje jedynie informowanie wnioskodawców o tej „pułapce” związanej z datą złożenia wniosku.

Dodatek oparty na kryterium dochodowym

Pomysł przywrócenia w 2024 roku dodatku osłonowego grupa posłów z klubów Polska 2050 - Trzecia Droga oraz Koalicja Obywatelska zawarła w uchwalonej 7 grudnia br. ustawie o zmianie ustaw w celu wsparcia odbiorców energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła oraz niektórych innych ustaw. Ustawa normuje, że dodatek osłonowy przyznawany będzie za okres od  1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. Nadal przysługiwać będzie osobom, które spełnią określone kryterium dochodu:

W przypadku, gdy wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu na osobę przekracza powyższą kwotę, dodatek obowiązuje tzw. zasada złotówka za złotówkę. Oznacza to, że wypłaca się dodatek w wysokości różnicy między kwotą dodatku osłonowego a kwotą, o którą został przekroczony przeciętny miesięczny dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych na osobę. I tu - uwaga, w przypadku, gdy wysokość dodatku osłonowego, ustalona zgodnie z tymi zasadami, jest niższa niż 20 zł, dodatek ten nie przysługuje.

Wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu w gospodarstwie domowym ustalana będzie na podstawie dochodów osiągniętych w 2022 roku. Nie trzeba przedstawiać w gminie zaświadczeń o rocznych dochodach. Dotyczy to zarówno wniosku w wersji papierowej, jak i elektronicznej. Informacje podawane we wniosku o dodatek osłonowy są oświadczeniem wnioskodawcy składanym pod rygorem świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Dodatek osłonowy ma charakter świadczenia rodzinnego – nie jest objęty podatkiem dochodowym, ani nie podlega egzekucji.

 

Wysokość dodatku  osłonowego

Dodatek osłonowy w 2024 roku wyniesie:

  • 228,80 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego,
  • 343,20 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 – 3 osób,
  • 486,20 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 4 – 5 osób,
  • 657,80 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 6 osób.

Dodatek podwyższony przysługuje osobom opalającym domy węglem, jeśli źródło ogrzewania gospodarstwa domowego zostało zgłoszone do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Wynosić będzie:

  • 286 zł dla gospodarstwa domowego jednoosobowego,
  • 429 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 – 3 osób,
  • 607,75 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z 4 -5 osób,
  • 822,25 zł dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 6 osób.

 

Gdzie złożyć wniosek

Wniosek składa się w gminie właściwej ze względu na miejsce zamieszkania (w praktyce wnioski obsługują gminne lub miejskie ośrodki pomocy społecznej), w terminie do 30 kwietnia 2024 r. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpoznawane. Dodatek osłonowy ma być wypłacany jednorazowo w terminie do 30 czerwca 2024 r. Wniosek można złożyć za pomocą środków komunikacji elektronicznej opatrzonym podpisem elektronicznym lub uwierzytelnionym przez profil zaufany.

Przyznanie dodatku osłonowego nie wymaga wydania przez wójta, burmistrza czy prezydenta decyzji. O tym, że wnioskodawca otrzymał zasiłek organ tylko poinformuje. Dopiero odmowa przyznania dodatku osłonowego, uchylenie lub zmiana tego prawa następuje w formie decyzji.

Kto z domowników może złożyć wniosek

Ministerstwo Klimatu wyjaśnia, że w przypadku gdy wniosek o wypłatę dodatku osłonowego dla gospodarstwa domowego wieloosobowego złożyła więcej niż jedna osoba, dodatek przyznawany jest wnioskodawcy, który złożył taki wniosek jako pierwszy (art. 2 ust. 2 ustawy). Nie wyklucza to możliwości przyznania dodatku osłonowego więcej niż jednemu mieszkańcowi danego budynku. Jeden budynek może bowiem być zamieszkiwany przez więcej niż jedno gospodarstwo domowe (zarówno wieloosobowe, jak i jednoosobowe). Kwestia ta jest ustalana na podstawie m.in. takich kryteriów jak wspólne zamieszkiwanie, gospodarowanie, pozostawanie w faktycznym związku).

Istotne jest, że jedna osoba może wchodzić w skład tylko jednego gospodarstwa domowego. W związku z tym, jedna osoba nie może wchodzić w skład kilku gospodarstw domowych – np. jedno dziecko może zostać wpisane jako członek tylko jednego gospodarstwa domowego.

 

Dodatek będzie kosztować 2,5 mld zł

Dodatek osłonowy wprowadzony ustawą z 17 grudnia 2021 r. był pierwszym świadczeniem, które prowadził rząd Zjednoczonej Prawicy i które zapoczątkowało w 2022 r. serię innych dodatków m.in. węglowego, gazowego, elektrycznego. Skorzystało z niego ponad 7 mln rodzin. Budżet państwa wydał na obsługę dodatków 5,2 mld zł. Obsługa dodatków wywołała masę problemów w gminach, związanych z niejasnością przepisów. Pisaliśmy o tym m.in w tekście: Dodatek osłonowy wypłacany bez weryfikacji - dostaje kto chce. W tym roku wypłata dodatku kosztować będzie Skarb Państwa w 2024 r – 2,3 mld zł, w następnym roku 200 mln zł.