Akcja „Poprawmy prawo” ma przede wszystkim pomóc we wskazaniu ustawodawcy przepisów, które wymagają pilnej poprawy. Nie jest bowiem tajemnicą, że ostatnie lata nie są dobrym czasem dla jakości polskiej legislacji. Aktów prawnych „produkuje się” coraz więcej, często są one jednak przygotowywane szybko, z pominięciem konsultacji społecznych, w trybach pilnych czy bez wysłuchania ekspertów. Podobnie jak w poprzednich latach, o najbardziej palących problemach prawnych piszemy w serwisie Prawo.pl. Chcemy też ponownie zachęcić do włączenia się w akcję naszych Czytelników – Państwa zaangażowanie w "Poprawmy prawo" jest dla nas zawsze bardzo istotne. Dziękujemy za wiele ważnych zgłoszeń!
Do wygrania dostęp do LEX-a
Chcemy wskazać najważniejsze przepisy do zmiany - na koniec tego roku. Zapraszamy Państwa do zgłaszania problematycznych regulacji (lub braku potrzebnych przepisów) dotyczących prawników i wymiaru sprawiedliwości, podatków, pracy, działalności gospodarczej, zdrowia, oświaty, samorządu i administracji. Bierzemy pod uwagę ustawy i rozporządzenia obowiązujące w 2023 r. oraz uchwalone przez Sejm do końca tego roku. Zgłoszenia można wysyłać poprzez specjalny formularz, do którego link znajduje się poniżej. Czekamy na nie do 31 grudnia br.
Do wygrania są cenne nagrody - każdemu z Uczestników, którego zgłoszenie lub zgłoszenia jury uzna za najlepsze, organizator udzieli licencji do korzystania z programu LEX Omega, wraz z jednym wybranym modułem LEX Komentarze (spośród LEX Komentarze Cywilne, LEX Komentarze Karne, LEX Komentarze Publiczne, LEX Komentarze Prawo Pracy) oraz programu LEX Kompas Orzeczniczy, ważnym do 31 stycznia 2025 r.
Pierwsze zgłoszenia już wpłynęły. Czytelnicy zwracają uwagę m.in. na problem zachowku. Okazuje się bowiem, że po zmianach kodeksu cywilnego, które weszły w życie wiosną 2023 r., w uzasadnionych okolicznościach, zachowek można rozłożyć na raty, odroczyć jego płatność, a nawet obniżyć wysokość. Wszystko zależy jednak od sytuacji stron. Prawnicy podkreślają jednak, że warto byłoby pójść dalej i wprowadzić zmiany choćby w zakresie wliczania do zachowka darowizn, ich zdaniem powinny się liczyć tylko te "na poczet spadku".
Zobacz również: Zachowek nadal problematyczny, choć ustawodawca poprawił przepisy >>
Wciąż zbyt dużo niewiadomych jest także w prawie holdingowym. Po ponad roku od wprowadzenia tzw. prawa holdingowego do kodeksu spółek handlowych, wątpliwości wciąż jest więcej, niż odpowiedzi - zwłaszcza w kontekście wydawania wiążących poleceń i definicji interesu spółki. Dlatego biznes nie jest na razie zbyt chętny, by korzystać z regulacji. Niektórzy eksperci uważają wręcz, że przepisy są nie do uratowania, i należałoby je całkowicie uchylić.
Adwokaci z kolei coraz częściej skarżą się na praktykę części sędziów, polegającą na zwracaniu pozwów bez uzasadnionej podstawy. Chodzi konkretnie o art. 130[1a] k.p.c., zgodnie z którym jeśli nie są zachowane warunki formalne pisma, przewodniczący zwraca je bez wezwania do poprawienia lub uzupełnienia. Sytuacja tak nabrzmiała, że ORA w Warszawie wystosowała pismo w tej sprawie do prezes warszawskiego Sądu Okręgowego. Pisaliśmy o tym w tekście pt. Adwokaci przeciw zbyt częstemu zwracaniu im pozwów bez podstawy.
Palących problemów nie brakuje
Podobnie jak w przypadku poprzednich edycji akcji, również w tym roku można wskazać wiele regulacji, które wymagają pilnej poprawy. Jednym z przykładów może być ostatnia nowelizacja kodeksu karnego, która wprowadziła karę tzw. bezwzględnego dożywocia za najcięższe przestępstwa.
- To sprzeczne z prawami człowieka, z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i dlatego te przepisy powinny zostać uchylone. Musimy zresztą pamiętać o tym, że prędzej czy później mogą one utrudnić Polsce funkcjonowanie w międzynarodowym systemie wymiaru sprawiedliwości - komentował w rozmowie dla Prawo.pl Filip Rak, adwokat z Kancelarii Wardyński i Wspólnicy, który zajął I miejsce w konkursie Rising Stars Liderzy jutra 2023.
Czytaj całą rozmowę TUTAJ >>
W tym roku duże kontrowersje wzbudziło powstanie komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Polski. Zdaniem ekspertów, jest to podmiot niekonstytucyjny, który w rzeczywistości miał służyć do zdyskredytowania niektórych polityków przed wyborami. Nie pomogły również nowelizacje - prawnicy stoją na stanowisku, że cała ustawa dotycząca komisji powinna zostać uchylona.
- Abstrahując od pierwotnego rozwiązania, które niewątpliwie ma charakter represyjny, bo piętnuje osobę poprzez ogłoszenie informacji w sferze publicznej, że ktoś działał pod wpływem rosyjskim, to taka decyzja wydana przez organ administracji, w mojej ocenie quasi sąd, o charakterze inkwizycyjnym, narusza prawo do czci i dobrego imienia, oraz może ingerować w życie prywatne określonej osoby. Mamy do czynienia z aktem administracyjnym, który ingeruje w prawa i wolności jednostki - mówił prof. dr hab. Andrzej Sakowicz z Uniwersytetu w Białymstoku w trakcie konferencji naukowej (czytaj relację TUTAJ).
Z kolei przykładem regulacji, która od lat utrudnia życie pracownikom i przedsiębiorcom, jest system opłacania składki zdrowotnej. Chaos zaczął się w momencie wprowadzania regulacji tzw. Polskiego Ładu. Zdaniem ekspertów, jego naprawienie potrwa co najmniej do 2025 r. A problem jest bardzo praktyczny, bo dotyczy wysokości wpłacanej składki.
- Myślę, że odejście od mechanizmu wykreowanego przez Polski Ład, który w swojej konstrukcji powoduje, że składka zdrowotna jest de facto podatkiem zdrowotnym, od którego jest jeszcze płacony podatek dochodowy i powrót do składki ryczałtowej, którą wcześniej przedsiębiorcy opłacali, będzie dla nich rozwiązaniem nawet nie tyle atrakcyjnym, co będącym wręcz warunkiem sine qua non powrotu do względnej stabilności i przewidywalności systemu ubezpieczeniowego - komentował dla Prawo.pl Przemysław Hinc, doradca podatkowy i członek zarządu w kancelarii PJH Doradztwo Gospodarcze Sp. z o.o. spółka doradztwa podatkowego.
Czytaj więcej: Składka zdrowotna - łatwiej było zepsuć system, niż go teraz naprawić >>
Pandemia się skończyła, bylejakość pozostała
Wiele przepisów wskazywanych w ramach akcji w poprzednich latach została uchwalona w czasie pandemii koronawirusa – tzw. tarcze covidowe służyły wręcz za przykład tego, w jaki sposób nie powinno się tworzyć prawa. Jednak pomimo tego, że pandemię mamy już za sobą, jakość uchwalanych aktów prawnych wcale nie uległa znaczącej poprawie. Jednym z głównych „grzechów” polskiego prawodawcy wciąż jest np. umieszczanie zmian w ustawach, które nie mają nic wspólnego z głównym tematem ustawy, czyli tzw. wrzutek legislacyjnych. Problemem jest także obszerność aktów prawnych czy krótkie vacatio legis. Sprawia to, że nawet specjalistom trudno być na bieżąco ze wszystkimi zmianami, nie wspominając o tym, że przepisów nie wystarczy tylko przeczytać – trzeba jeszcze umieć je zinterpretować i odnieść do innych obowiązujących regulacji.
Zbyt szerokie uprawnienia i wadliwe formuły
Skutki źle tworzonego prawa odczuwają wszyscy – zarówno specjaliści na co dzień zajmujący się prawem, ale też przedsiębiorcy czy zwykli obywatele. Warto jednak przypomnieć, że dzięki wskazaniu wadliwych regulacji w poprzednich edycjach akcji na część z nich udało się zwrócić uwagę prawodawcy, i doprowadzić do ich poprawienia. A jest w czym wybierać – w zeszłym roku ustawy i rozporządzenia zmieniono 1989 razy (w tym 1228 razy – ustawy, i 761 razy – rozporządzenia). Istnieje prawdopodobieństwo, że w tym roku liczby będą jeszcze wyższe.
Czytaj też podsumowanie zeszłorocznej akcji w serwisie Prawo.pl: Przepisów wymagających pilnej poprawy przybywa coraz szybciej >>
W 2022 r. problemy odnotowano w zasadzie w każdej dziedzinie, ale przedsiębiorcom, księgowym i obywatelom sen z powiek spędzał szczególnie podatkowy „Polski ład”. W biznesie szczególne kontrowersje wzbudziła też duża nowelizacja kodeksu spółek handlowych, czyli tzw. prawo holdingowe. Eksperci wskazywali na potrzebę wprowadzenia wielu zmian od razu po jej uchwaleniu. Część uważa wręcz, że punktowe zmiany nie wystarczą, a nowelizacja powinna wręcz trafić do kosza. Zwrócono także uwagę na kontrowersyjne i bardzo szerokie uprawnienia Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie blokowania i dostępu do kont bankowych. Także w obszarze ochrony zdrowia ujawniły się istotne problemy z punktu widzenia pacjenta – czyli brak dat ważności recept, które mogłyby znacząco ułatwić im życie.
W tym roku partnerem raportu została Federacja Przedsiębiorców Polskich.
Zachęcamy do wysyłania zgłoszeń za pośrednictwem specjalnego formularza: LINK
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.