Dochody z tytułu jednoosobowej działalności gospodarczej mogą zostać opodatkowane: według zasad ogólnych, podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych i kartą podatkową. Nie każda z tych metod dostępna jest jednak dla wszystkich rodzajów działalności. Każda z tych form ma swoje zalety i wady. Żadna z nich nie jest uniwersalna i najbardziej korzystna w każdym przypadku. Szalejąca epidemia koronawirusa może stać się okazją do przeanalizowania swoich rozliczeń i podjęcia decyzji o zmianie sposobu rozliczeń z fiskusem.
Wyboru dokonuje podatnik
Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą może dokonać wyboru zasad opodatkowania jego przychodu bądź w momencie zakładania działalności gospodarczej, bądź do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnie pierwszy przychód, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.
Zobacz procedurę w LEX: Narzędzia podatkowe wpierające zwalczanie pandemii koronawirusa (COVID-19) >
Izabela Rutkowska, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Savior Legal&Tax, podkreśla, że wybranej formy opodatkowania nie można jednak swobodnie zmieniać w trakcie roku. Pewnym rozwiązaniem jest zamknięcie działalności i otworzenie jej na nowo. Potwierdza to m.in. interpretacja podatkowa nr IBPB-1-1/4511-169/WRz. Organ podatkowy wskazał w niej, że w sytuacji kiedy w ciągu roku podatnik w sposób trwały zlikwidował pozarolniczą działalność gospodarczą i o tym fakcie zawiadomił naczelnika urzędu skarbowego, dokonał wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej, a następnie w tym samym roku podatkowym ponownie rozpoczął (po uzyskaniu wpisu do ewidencji) prowadzenie działalności gospodarczej, nie ma przeszkód do wyboru przez ten podmiot innej formy opodatkowania. Zdaniem Izabeli Rutkowskiej, to rozwiązanie może być korzystne i warto rozważyć jego zastosowanie zwłaszcza teraz - w obliczu rozprzestrzeniającej się epidemii koronawirusa.
Najpopularniejsza forma to zasady ogólne
Opodatkowanie na zasadach ogólnych jest najczęściej wybieraną przez przedsiębiorców formą opodatkowania i znajduje zastosowanie u podatników, którzy nie złożyli oświadczenia o wyborze formy opodatkowania działalności gospodarczej.
- Podatnicy rozliczający się na zasadach ogólnych według skali podatkowej, składają roczne rozliczenie na formularzu PIT-36, deklarując swój dochód lub stratę z tego źródła. Uzyskany przychód z działalności gospodarczej należy pomniejszyć o koszty jego uzyskania. Dochody z działalności gospodarczej wykazane na formularzu PIT-36 mogą zostać wykazane razem z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Do tej kategorii zalicza się między innymi przychody ze stosunku służbowego, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, emerytury, renty. Zeznanie podatkowe powinno zostać złożone we właściwym urzędzie skarbowym w terminie do 30 kwietnia następującego po roku podatkowym – tłumaczy Karolina Demska, ekspert w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce.
W Polsce metoda opodatkowania skalą podatkową oparta jest na progresji. Skala podatkowa od 1 października 2019 r. obejmuje dwie stawki podatkowe, tj. stawkę 17 i 32 proc. Niższą stawkę podatku stosuje się do dochodów nieprzekraczających kwoty progu podatkowego, czyli kwoty 85 528 zł. Wyższą stawkę podatku stosuje się do dochodów przekraczających wspomnianą kwotę.
Zdaniem Karoliny Demskiej, opodatkowanie za zasadach ogólnych jest korzystną dla podatników formą opodatkowania ze względu na licznie przysługujące ulgi i odliczenia zarówno od dochodu, jak i od podatku. Przysługujące odliczenia od dochodu to między innymi zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne, strata z lat ubiegłych, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, ulga na Internet, ulga rehabilitacyjna, darowizny na cele kultu religijnego oraz organizacje społeczne, a także na cele charytatywno-opiekuńcze kościoła katolickiego. Od podatku odliczyć można natomiast zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne, ulgę prorodzinną czy ulgę abolicyjną. Podatnicy mają również możliwość skorzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem, dzieckiem lub rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Wadą tej formy opodatkowania jest konieczność zastosowania wyższej stawki podatkowej po przekroczeniu kwoty górnej granicy progu podatkowego, a także liczne formalności związane z dokumentacją firmową, których należy dopełnić. Podatnicy zobowiązani są m.in. do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Zobacz również: MF konkretyzuje pomoc dla firm w zakresie podatków i rachunkowości >>
Skorzystasz z tarczy antykryzyzowej, zapewnisz sobie kontrolę fiskusa >>
Podatek liniowy możliwy do wybrania
W odróżnieniu od opodatkowania na zasadach ogólnych, opodatkowanie podatkiem liniowym obejmuje jedną stawkę podatkową – 19 proc. Również przy wyborze tej formy opodatkowania, przychód uzyskany z tego tytułu można pomniejszyć o koszty jego uzyskania. Dochody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej rozlicza się na formularzu PIT-36L. Zeznanie podatkowe powinno zostać złożone we właściwym urzędzie skarbowym w terminie do 30 kwietnia następującego po roku podatkowym.
- Odmiennie niż w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych, podatnik nie może wykazać dochodów z tytułu jednoosobowej działalności gospodarczej łącznie z dochodami z innych źródeł. Podatnik nie ma także możliwości skorzystania z prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem, dzieckiem lub jako osoba samotnie wychowująca. Katalog przysługujących ulg oraz odliczeń od dochodu i podatku uległ znacznemu zmniejszeniu. Przedsiębiorcy podlegający opodatkowaniu podatkiem liniowym mają możliwość odliczenia od dochodu zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, straty z lat ubiegłych, a także wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego. Od dochodu odliczyć natomiast można zapłacone składki zdrowotne oraz ulgę abolicyjną – dodaje Karolina Demska.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Trzecią formą opodatkowania przychodu z działalności gospodarczej jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ekspertka KPMG w Polsce podkreśla, że podatnik nie ma więc możliwości obniżenia przychodu o koszty jego uzyskania. Przychody zadeklarowane zostać muszą do właściwego urzędu skarbowego w terminie od dnia 15 lutego do końca lutego następującego po roku podatkowym. Do wykazania swoich przychodów podatnik wykorzystuje formularz PIT-28.
Zaletą opodatkowania na zasadach ryczałtu są stosunkowo niskie stawki podatku - 2 proc., 3 proc., 5,5 proc., 8,5 proc., 10 proc., 12,5 proc., 17 proc. oraz 20 proc., w zależności od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej.
Ryczałt jest przeznaczony dla osób fizycznych uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, które w roku poprzedzającym rok podatkowy:
- uzyskały przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro,
- uzyskały przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro.
Ta forma opodatkowania jest przeznaczona także dla osób rozpoczynających działalność w danym roku podatkowym, które nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość osiąganych przychodów.
Dodatkowo ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym wymienia katalog działalności, które bezwzględnie nie mogą opodatkować swoich przychodów ryczałtem. Są to między innymi podatnicy osiągający przychód z tytułu prowadzenia aptek, prowadzenia lombardów czy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie wolnych zawodów.
Przysługujące odliczenia od dochodu to między innymi zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne, strata z lat ubiegłych, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, ulga na Internet, ulga rehabilitacyjna, darowizny na cele kultu religijnego oraz organizacje społeczne, a także na cele charytatywno-opiekuńcze kościoła katolickiego. Od podatku odliczyć można natomiast zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne czy ulgę abolicyjną.
Karta podatkowa tylko dla niektórych
Opodatkowanie kartą podatkową polega na opłacaniu podatku w postaci stałego, miesięcznego ryczałtu. Wysokość ryczałtu ustalana jest przez naczelnika urzędu skarbowego i uzależniona jest ona od następujących kwestii:
- rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej,
- liczby zatrudnionych pracowników,
- wielkości miejscowości, w której prowadzona jest działalność.
Karolina Demska zwraca uwagę, że podatnicy, którzy opodatkowują swoje przychody kartą podatkową zobowiązani są do złożenia do właściwego urzędu skarbowego deklaracji PIT-16A do 31 stycznia następującego po roku podatkowego. PIT-16A składa się z tytułu rozliczenia składki zdrowotnej odliczanej od podatku u osób rozliczających się na podstawie karty podatkowej. Przy wyborze tej formy opodatkowania podatnicy również tracą możliwość przedstawienia dochodów ze wszystkich źródeł na jednym formularzu.
- Analogicznie jak w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ustawodawca przedstawił katalog działalności, które mogą skorzystać z tej formy rozliczenia podatkowego. W głównej mierze jest ona dedykowana małym przedsiębiorcą, których działalność została wymieniona w obwieszczeniu Ministra Finansów i są to m.in. gastronomia, usługi transportowe, sprzedaż domowych posiłków w mieszkaniach. Opodatkowanie kartą podatkową daje możliwość skorzystania tylko z jednego odliczenia – zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Podatnik nie może pomniejszyć osiągniętego przychodu o koszty jego uzyskania – dodaje Karolina Demska.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
