Z aktualnej oferty Ministerstwa Finansów wynika, że oprocentowanie obligacji trzymiesięcznych o stałym oprocentowaniu wynosi 0,50 proc. w skali roku, a dwuletnich papierów skarbowych 1 proc. Na początku marca wynosiło ono odpowiednio 1,5 i 2,10 proc.
W przypadku pozostałych obligacji o zmiennym oprocentowaniu w pierwszym okresie odsetkowym oprocentowanie wynosi aktualnie: 1,10 proc. dla trzylatek, 1,30 dla czterolatek oraz 1,70 proc. dla dziesięciolatek. Dodatkowo sześcio- i dwunastoletnie obligacje rodzinne przeznaczone dla beneficjentów programu Rodzina 500 plus oprocentowane są odpowiednio 1,50 proc. i 2 proc. w pierwszym roku oszczędzania. Oprocentowanie lokat w niektórych bankach wynosi zaś 0,01 proc.
Popularność obligacji rośnie
- W lipcu będzie można nabywać obligacje oszczędnościowych na niezmienionych w stosunku do czerwca warunkach. Oprocentowanie obligacji oszczędnościowych jest zróżnicowane w zależności od rodzaju obligacji. Aktualnie kształtuje się na poziomie od 0,50 proc. do 1,70 proc. w przypadku standardowej oferty oraz 1,50 proc. i 2,00 proc. w przypadku obligacji rodzinnych dedykowanych beneficjentom programu Rodzina 500+ – komentuje Piotr Nowak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.
Ministerstwo Finansów potwierdziło Prawo.pl, że na przestrzeni ostatnich lat obligacje oszczędnościowe stają się coraz częściej wybieranym przez Polaków bezpiecznym instrumentem gromadzenia i pomnażania oszczędności.
Zobacz również: Ministerstwo Finansów nie podwyższy drugiego progu w PIT >>
Dochód z obligacji trzeba rozliczyć
Krzysztof Kaźmierski, specjalista do spraw podatkowych w Sitech, zwraca uwagę na podstawową zasadę: fakt nabycia obligacji w żaden sposób nie wpłynie na wysokość podatku do zapłaty, w przypadku, gdy nie nastąpi ich zbycie.
- Trzeba pamiętać, że obrót obligacjami na płaszczyźnie podatku PIT rządzi się swoimi prawami, tj. nie podlega opodatkowaniu na tzw. zasadach ogólnych. Oznacza to, że samo nabycie obligacji (bez ich zbycia) co prawda jest dla podatnika PIT wydatkiem, jednak nie pomniejszy on wartości przychodu, a co za tym idzie - nie wpłynie na wartość dochodu do opodatkowania, w myśl ogólnej zasady podatku dochodowego, że poniesiony wydatek stanowi koszt wpływający na wyliczenie dochodu. Ustawa o PIT wskazuje jednoznacznie, że w przypadku objęcia papierów wartościowych (w omawianym przypadku obligacji) na rynku pierwotnym (od emitenta, czyli Skarbu Państwa) lub nabycia na rynku wtórnym (np. na giełdzie) wydatki na ich nabycie lub objęcie nie stanowią kosztów uzyskania przychodu (art. 23 ust. 1 pkt 38) – tłumaczy Krzysztof Kaźmierski.
Andrzej Marczak, doradca podatkowy, partner i szef zespołu ds. PIT w KPMG w Polsce, zwraca uwagę, że opodatkowaniu tzw. podatkiem Belki (19 proc.) podlega tylko ta część wypłaconych odsetek, które powstały po dniu nabycia obligacji od Skarbu Państwa. W przypadku, gdy obligacje były zakupione z dyskontem – opodatkowaniu 19-proc. podatkiem podlega również wartość dyskonta. Powyższa zasada ta ma zastosowanie także w przypadku przedterminowego wykupu obligacji.
- Najprościej rzecz ujmując, dyskonto stanowi różnicę między kwotą uzyskaną z wykupu papieru wartościowego przez emitenta a wydatkami poniesionymi przez podatnika na nabycie papieru wartościowego na rynku pierwotnym lub wtórnym – tłumaczy Krzysztof Kaźmierski.
O podatku decyduje forma zbycia
To kto i w jakim trybie będzie zobowiązany do rozliczenia podatku z tytułu zbycia obligacji, zależy już od tego, jak nabywca obligacji zdecyduje się na nich zarobić, a konkretnie rzecz ujmując od tego - czy rozliczy się z emitentem (Skarbem Państwa) czy też odsprzeda je na rynku wtórnym (np. na giełdzie). Krzysztof Kaźmierski zaznacza, że w odniesieniu do przychodów z tytułu kapitałów pieniężnych, a o takim przychodzie mówimy w przypadku zbycia obligacji, możemy mieć do czynienia z dwoma różnymi sposobami rozliczenia podatku PIT. Podatek ten może być bowiem rozliczany przez płatnika (art. 30a ustawy PIT), bądź przez podatnika (art. 30b ustawy PIT).
Zryczałtowany podatek PIT będzie rozliczony przez płatnika (emitenta obligacji, np. Skarb Państwa) od uzyskanego przez podatnika przychodu w postaci dyskonta bądź odsetek. Tutaj warto zaznaczyć, że co do zasady wykup papierów wartościowych (przez emitenta) jest obojętny podatkowo, jednak podatnik może uzyskać przychód z papierów wartościowych w postaci odsetek lub dyskonta.
Andrzej Marczak wyjaśnia z kolei, że zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 2 PIT, przychody z dyskonta i oprocentowania papierów wartościowych, w szczególności obligacji emitowanych przez Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, opodatkowane są ryczałtową stawką 19 proc. bez względu na to, czy zostały osiągnięte w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Poboru zryczałtowanego podatku, zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o PIT, dokonują podmioty uprawnione do prowadzenia rachunków podatników, przekazujące lub stawiające do dyspozycji dochody.
- W związku z ryczałtową formą opodatkowania – 19 proc., podatnik nie ma prawa do uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu przy ustalaniu podstawy opodatkowania. W konsekwencji opodatkowaniu podlega przychód podatnika. W przypadku dyskonta, podstawę opodatkowania ustala się z zastosowaniem tzw. metody FIFO – ang. „first in, first out”, gdy przedmiotem dyskonta są papiery wartościowe nabyte przez podatnika po różnych cenach i nie ma możliwości ich identyfikacji. Metoda FIFO polega na przyjęciu, że w pierwszej kolejności sprzedawane są papiery wartościowe zakupione najwcześniej – tłumaczy Andrzej Marczak.
Czasami PIT trzeba rozliczyć samodzielnie
Natomiast do samodzielnego rozliczenia PIT będzie zobowiązany podatnik PIT wtedy, gdy dokona on zbycia (sprzedaży) obligacji na rzecz podmiotu trzeciego niebędącego emitentem, np. na giełdzie. W takim przypadku podatnik powinien ustalić dochód, zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1 ustawy PIT, tj. jako różnicę pomiędzy przychodem uzyskanym z tytułu odpłatnego zbycia obligacji a kosztami uzyskania przychodów, tj. wydatkami poniesionymi na nabycie obligacji. Po zakończonym roku podatkowym, w którym podatnik PIT uzyskał dochody z tytułu zbycia obligacji, zobowiązany jest do rozliczenia i opodatkowania dochodu w deklaracji PIT-38, składanej w terminie do końca kwietnia roku następującego po roku, w którym transakcja odpłatnego zbycia obligacji miała miejsce. We wskazanym terminie przypada również data zapłaty podatku (19 proc. dochodu). Co warto podkreślić w tym miejscu przychody (dochody), z tego tytułu nie podlegają kumulacji z dochodami innego rodzaju, które opodatkowane są według skali podatkowej. W związku z tym nie należy wykazywać ich w rocznym zeznaniu podatkowym (PIT-36/PIT-37).
Podatek pobiera płatnik
Podsumujmy: To podmiot dokonujący wykupu obligacji (emitent) jest obowiązany pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów posiadania obligacji. Czyli np. w przypadku obligacji kupowanych od Skarbu Państwa, zamiast lokaty oszczędnościowej - wypłata odsetek po każdym roku inwestowania - będzie od razu pomniejszona o podatek Belki. Posiadacz obligacji nie musi więc nic robić.
Natomiast w przypadku sprzedaży przez podatnika obligacji przed terminem wykupu na rynku wtórnym, np. na Giełdzie Papierów Wartościowych, gdzie obligacje danej serii emisji są notowane, to dochód lub strata uzyskana ze sprzedaży obligacji traktowane są jako uzyskane z odpłatnego zbycia papieru wartościowego. Dla podatnika oznacza to, że bank lub biuro maklerskie, za pośrednictwem którego inwestor dokonał zbycia obligacji, wystawi informację PIT-8C o wysokości uzyskanego przychodu, a inwestor rozliczy przychód w zeznaniu rocznym PIT-38.
Dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych czasami bez PIT
Z przesłanych redakcji Prawo.pl wyjaśnieniach Ministerstwo Finansów zwróciło uwagę, że niektóre przychody (dochody) uzyskane w związku z inwestycją w obligacje są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 119 i 52a ustawy o PIT, np. zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych są odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta. Andrzej Marczak przypomina, że dodatkowo zwolnione z podatku dochodowego są odsetki i dyskonto od papierów wartościowych wyemitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, które zostały nabyte przez podatnika przed dniem 1 grudnia 2001 roku. Zwolniony z PIT jest także dochód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych otrzymanych w drodze darowizny, w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn.
Wykup obligacji ze spadku a rozliczenie podatku
Przychody z wykupu obligacji nabytych w drodze spadku, tak jak przychody z obligacji nabytych lub objętych przez obligatariusza, nie podlegają opodatkowaniu. Co do zasady, opodatkowany jest jednak przychód z tytułu dyskonta lub odsetek od tych obligacji. Ministerstwo Finansów tłumaczy, że w przypadku nabycia papieru wartościowego w drodze spadku lub darowizny, dyskonto stanowi różnicę między kwotą uzyskaną z wykupu a wydatkami poniesionymi przez spadkodawcę lub darczyńcę na nabycie tego papieru wartościowego. Z kolei w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych nabytych przez podatnika w drodze spadku, kosztami uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych papierów wartościowych.
Obligacje a podatek od spadków i darowizn
Na pytanie o skutki na gruncie podatku od spadków i darowizn otrzymania obligacji Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że dziedziczenie obligacji co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jednak nabycie obligacji tytułem darowizny np. przez wnuczka od babci zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn skorzysta ze zwolnienia z tego podatku pod warunkiem zgłoszenia nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
