Generalną zasadą jest, że polskiemu podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne tytułem spadku rzeczy znajdujących się w Polsce lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski. Ustawodawca przewiduje także opodatkowanie w Polsce spadków pochodzących z zagranicy. Warunkiem jest tu jednak, aby w chwili otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy) nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Polski. Zakładając więc, że regulacje ustawy o podatku od spadków i darowizn zostaną powielone przez prawo innego państwa, oznaczać to będzie konieczność zapłaty podatku w obu państwach, jeżeli przedmiot spadku będzie znajdował się poza Polską, a nabywcą będzie obywatel polski lub osoba mająca stałe miejsce pobytu w Polsce. Obce państwo będzie się bowiem powoływało na przesłankę położenia rzeczy lub miejsca wykonywania praw majątkowych, zaś dla polskiego urzędu skarbowego wystarczająca będzie okoliczność osobistego powiązania nabywcy spadku z Polską. Na problem podwójnego opodatkowania spadków i darowizn pochodzących z zagranicy zwrócił niedawno uwagę poseł Jarosław Sachajko w interpelacji poselskiej nr 38503, na która odpowiedziało właśnie Ministerstwo Finansów.
Podwójne opodatkowanie spadków i darowizn zagranicznych
Zdaniem posła, problem podwójnego opodatkowania może zostać rozwiązany poprzez zawarcie stosownych umów międzynarodowych w zakresie unikania podwójnego opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn lub poprzez jednostronną regulację wprowadzającą zasadę, że nawet w przypadku braku korzystnej umowy międzynarodowej, podatnik miałby przynajmniej prawo pomniejszyć polski podatek od spadków i darowizn o podatek zapłacony za granicą - podobne rozwiązanie obowiązuje w podatkach dochodowych w zakresie tzw. ulgi abolicyjnej. Dokładnie w tym samym duchu wypowiadali się wcześniej cytowani przez serwis Prawo.pl eksperci m.in. w tekście pt. Podwójne opodatkowanie zagranicznych spadków coraz większym problemem >>
Zmiany w umowach międzynarodowych lub ordynacji podatkowej
Okazuje się więc, że otrzymanie darowizny czy spadku z zagranicy nierzadko może więc powodować konieczność zapłacenia podwójnego podatku – za granicą i w Polsce. Jak tłumaczy Grzegorz Symotiuk, doradca podatkowy w kancelarii TAX PFK, standardowe umowy o unikaniu opodatkowania niestety nie dotyczą podatków spadkowych. Ekspert zwraca uwagę, że unikanie podwójnego opodatkowania w przypadku darowizn i spadków powinno być uregulowane w odrębnych umowach międzynarodowych. W chwili obecnej Polska ma jednak zawarte tylko trzy takie umowy: z Austrią, Węgrami oraz Czechami. - W zdecydowanej zatem większości przypadków otrzymanie darowizny czy spadku może być więc opodatkowanie dwukrotnie (w państwie spadkodawcy lub darczyńcy i w Polsce) – podkreśla Symotiuk.
Jest też prostsze rozwiązanie. Grzegorz Symotiuk zwraca uwagę, że dobrym i w miarę prostym do zastosowania sposobem może być nowelizacja polskich przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zdaniem naszego rozmówcy, ustawodawca mógłby jednostronnie wprowadzić zasadę, że nawet w przypadku braku korzystnej umowy międzynarodowej, podatnik miałby przynajmniej prawo pomniejszyć polski podatek od spadków i darowizn o podatek zapłacony za granicą. Grzegorz Symotiuk przypomina, że podobne rozwiązanie obowiązuje w podatkach dochodowych w zakresie tzw. ulgi abolicyjnej. Możliwe jest także wprowadzenie zwolnienia z podatku, jeśli danina została już zapłacone w innym państwie. Ustawa o podatku od spadków i darowizn, póki co, żadnego z tych rozwiązań, nie przewiduje. I w najbliższym czasie to się nie zmieni.
Czytaj w LEX: Opodatkowanie nabycia spadku i darowizny w Polsce i w Niemczech. Wybrane problemy >>>
Są zalecenia Komisji Europejskiej, ale nowelizacji przepisów nie będzie
Jak się właśnie okazało, Ministerstwo Finansów nie przewiduje bowiem zmian przepisów w tym zakresie. Artur Soboń, wiceminister finansów, przyznaje wprawdzie, że Komisja Europejska przyjęła zalecenie dotyczące zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu spadków, ale wytyczne te mają charakter niewiążący. - Państwa członkowskie mogą więc swobodnie kształtować przepisy krajowe w tym zakresie, pod warunkiem, że nie prowadzi to do dyskryminacji ze względu na obywatelstwo oraz do ograniczeń w korzystaniu ze swobody przepływu kapitału – wyjaśnia wiceminister.
Jego zdaniem, kwestia podwójnego opodatkowania spadków w Polsce to zjawisko marginalne. Może ono dotyczyć nabycia spadku po osobie niespokrewnionej, gdy brak jest przesłanek do zastosowania którejś z ulg od podatku, określonej w przepisach podatkowych, ale takie przypadki, jak zauważa wiceminister, nie są częste.
- Natomiast nabycie majątku w drodze spadku przez członków najbliższej rodziny korzysta z całkowitego zwolnienia od podatku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. W takim przypadku nie dochodzi do obciążenia podatnika podatkiem od spadków i darowizn (niezależnie od miejsca położenia nabywanego majątku), a spadek nie jest efektywnie podwójnie opodatkowany – zauważa Soboń. Problem jednak w tym, że coraz więcej Polaków żyje w związkach nieformalnych, które nie mogą skorzystać ze wskazanego zwolnienia z opodatkowania, które dotyczy tylko małżeństw i najbliższej rodziny.
Sprawdź w LEX: III FSK 2132/21, Rozpoczęcie biegu 6-miesięcznego terminu określonego w art. 4a ust. 2 u.p.s.d. - Wyrok NSA >
Wiceminister potwierdza jednak, że aktualnie nie jest brane pod rozwagę wprowadzenie w polskim prawie ulgi w postaci pomniejszenia polskiego podatku od spadków i darowizn o podatek zapłacony za granicą lub zmian wyłączających od opodatkowania tym podatkiem nabycie spadku zagranicznego. Jego zdaniem, skutkowałoby to jednostronnie, po stronie polskiej, ubytkami we wpływach z podatku do budżetów gmin (jedynych beneficjentów wpływów z tego podatku). Takie działanie wymagałoby także zrekompensowania gminom utraconych dochodów z tego tytułu. - Dodatkowo, nie znajduję uzasadnienia dla podejmowania działań skutkujących pozbawieniem wpływów z podatku od spadków i darowizn wyłącznie po stronie RP, przy pozostawieniu możliwości uzyskiwania wpływów podatkowych z tego tytułu w innych państwach – konkluduje wiceminister.
Czytaj w LEX: Zwolnienie z podatku dla spadkobierców przedsiębiorstwa - pytania i odpowiedzi >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
