Darowizny wśród członków rodziny są częstym zjawiskiem. Jednak różnorodność możliwych sytuacji jest bardzo bogata i dlatego wciąż występują takie, które budzą wątpliwości. Z takimi wątpliwościami borykała się pewna dziewczyna (podatniczka) przebywająca w domu dziecka.
Po śmierci rodziców, została ona oddana pod opiekę prawną ciotki (siostry jej ojca). Ustanowiono dla niej i jej młodszego rodzeństwa rodzinę zastępczą w osobie ciotki. Trzy lata później skierowano ją do domu dziecka, w którym przebywała do ukończenia 25 roku życia. Utrzymywała stały kontakt z ciotką oraz jej młodszym rodzeństwem, które ciotka nadal wychowywała. Ciotka pozostawała opiekunem prawnym do jej pełnoletności i planuje przekazać jej w formie darowizny znaczną sumę pieniędzy.
Powstała wątpliwość, czy darowizna ta będzie podlegała podatkowi od spadków i darowizn, jeśli w terminie sześciu miesięcy od jej otrzymania podatniczka zgłosi ten fakt naczelnikowi urzędu skarbowego i udokumentuje dowodem przekazania na jej rachunek bankowy. Jej zdaniem, darowizna będzie zwolniona z podatku, pod warunkiem dochowania wspomnianej procedury.
W interpretacji z 11 stycznia br. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał to stanowisko za prawidłowe (nr 0111-KDIB2-3.4015.164.1.AD).
Zobacz również: Sądy pozwalają przelać rodzinną darowiznę na inne konto, ministerstwo nie >>
Sprawdź też: Udokumentowanie darowizny pieniężnej od osoby najbliższej jako warunek zwolnienia z podatku - linia orzecznicza >>>
Częste wnioski o interpretacje w kwestii darowizn
- Pomimo że regulacje prawne w zakresie darowizn istnieją od wielu lat, w dalszym ciągu temat darowizn budzi wątpliwości interpretacyjne, głównie pod kątem zmieniającego się podejścia organów podatkowych. A to skutkuje niepewnością podatników w stosowaniu prawa – zauważa Agnieszka Zachorska, starszy konsultant podatkowy w Kancelarii Pietrusiński.
Wskazuje, że w niedawno wydanych interpretacjach, organy podatkowe stoją na stanowisku, że darowizna na rzecz członka najbliższej rodziny wpłacona nie na konto bankowe obdarowanego a bezpośrednio na konto sprzedawcy nieruchomości wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku.
- Jeśli zatem rodzic wpłaci darowiznę pieniężną za zakup mieszkania dziecka na konto sprzedawcy nieruchomości, wystąpi podatek do zapłaty u obdarowanego dziecka. Taka sytuacja może być niemiłym zaskoczeniem u obdarowanych. Zwłaszcza, że sądy administracyjne niejednokrotnie podkreślały, że istotna w tym zakresie jest wykładnia celowościowa przepisu (m.in. wyrok NSA z 11 kwietnia 2019 r., sygn. II FSK 1470/17) – podkreśla Agnieszka Zachorska.
Czytaj w LEX: Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy >>>
Zobacz również: Darowizny: Fiskus nieugięty, orzecznictwo rozbieżne, MF nie widzi problemu >>
Dodaje, że obowiązki udokumentowania otrzymania darowizny pieniężnej dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy lub przekazem bankowym wprowadzono jedynie po to, aby podatnicy nie mogli powoływać się na rzekome kwoty uzyskane z darowizn od najbliższych członków rodziny. Jeśli zatem nie będzie wpłacona bezpośrednio na konto obdarowanego a pozostałe okoliczności sprawy świadczą o tym, że darowizna miała miejsce, to ten inny sposób jej przekazania nie powinien obarczać obdarowanego zapłata podatku.
- Sądy dopuszczają nawet sytuację otrzymania darowizny przez obdarowanego w gotówce, który następnie wpłaci kwotę darowizny na swoje konto bankowe. Taki sposób interpretacji przepisu nie godzi w przepisy prawa a jednocześnie nie jest obarczony nadmiernym formalizmem. Należy wziąć bowiem pod uwagę różne sytuacje życiowe, w których np. darczyńca nie będzie posiadał konta bankowego bądź chce mieć pewność, że darowizna od niego faktycznie zostanie przeznaczona np. na zakup nieruchomości przez obdarowanego i dokonuje jej na konto bankowe osoby trzeciej – podkreśla Agnieszka Zachorska.
Jej zdaniem, nie można się dziwić podatnikom, że wobec braku stabilności w stosowaniu prawa występują z wnioskami o wydanie interpretacji indywidualnych.
Czytaj w LEX: Jak uniknąć zapłaty podatku od darowizn na przykładach? >>>
Darowizny w rodzinie zastępczej
- Organy podatkowe stanęły słusznie na stanowisku, że darowizna pieniężna przez opiekuna prawnego na rzecz wychowanka jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn – wskazuje Agnieszka Zachorska.
W tej bowiem sytuacji, zgodnie z ustawą, rodzina zastępcza tworzy krąg najbliższych osób, w którym to darowizny są zwolnione od opodatkowania. - Nadmierny formalizm stosowania prawa, a także zmieniające się stanowiska organów podatkowych, nie służą nikomu. Dla obdarowanych stanowi dolegliwość zapłaty podatku, którego się nie spodziewali, oraz w ogólności niepewność w prawidłowym stosowaniu prawa. Z kolei taki sposób działania organów podatkowych nie wzbudza do nich zaufania podatników - ocenia Agnieszka Zachorska.
Kolejny ekspert wskazuje, że interpretacja potwierdza fakt, iż ustawa o podatku od spadków i darowizn tworzy niejako swoją definicję legalną zstępnych i wstępnych, poszerzając ją o osoby przebywające w rodzinach zastępczych i odpowiednio je tworzące.
- Okoliczność ta jest szczególnie ważna, bo - o ile sytuacja dzieci przysposobionych jest uregulowana przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - tak nie można powiedzieć tego o osobach w rodzinach zastępczych. Zgodnie z art. 121 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przez przysposobienie powstaje taki stosunek prawny jak między rodzicami i dziećmi biologicznymi. To znaczy, że osoby te są traktowane jak wstępni oraz zstępni i mogą dziedziczyć na zasadach ustawowych, przewidzianych w kodeksie cywilnym – podkreśla Mikołaj Kaszak, aplikant adwokacki w Kancelarii Adwokackiej Wilamowscy Adwokaci.
Wskazuje, że nie wiedzieć dlaczego - ustawodawca i tak zdecydował się w art. 14 ustawy osobno wskazać krąg tych osób.
- Sytuacja ludzi pozostających w rodzinach zastępczych jest zgoła inna, bowiem sam fakt pozostawania w rodzinie zastępczej nie jest przesłanką do dziedziczenia ustawowego. Ustawodawca, rozszerzając definicję zstępnych, niejako zrównuje sytuację prawną dzieci biologicznych i przysposobionych z dziećmi, które pozostają (bądź pozostawały w rodzinach zastępczych) w przypadku otrzymania darowizny. Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia prawa podatkowego i zwolnień podmiotowych, które znajdujemy w ustawie o podatku od spadków i darowizn – podkreśla Mikołaj Kaszak.
Rodzice obdarowanymi
Ekspert zauważa, że możliwość skorzystania ze zwolnienia nie odnosi się jedynie do aktualnego przebywania w rodzinie zastępczej, a znajduje zastosowanie także do osób, które przebywały w rodzinie zastępczej w przeszłości. Ma to szczególnie istotne znaczenie.
- Wątpliwość może zrodzić się w sytuacji, kiedy to rodzice zastępczy są obdarowani przez dziecko, dla którego w przeszłości tworzyli rodzinę zastępczą. Wynika ona z faktu, że w ustawie mowa jest o osobach „tworzących” rodzinę zastępczą, nie zaś jak w przypadku zstępnych „osobach, które przebywają lub przebywały w rodzinach zastępczych”. Zważając jednak na racjonalność ustawodawcy, za słuszne wydaje się przyjęcie tezy, że różnicowanie pozycji tych osób byłoby bezzasadne, a zwolnienie i w tym przypadku będzie przysługiwało – podsumowuje Mikołaj Kaszak.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
