Sprawa zawisła przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ma charakter wyjątkowy. Rozstrzygnięcie dotyczyć będzie w zasadzie kwestii, czy naruszenie konstytucyjnych zasad, którego doświadczyli ulgowicze, stanowi podstawę stwierdzenia nieważności decyzji wymiarowych, zobowiązujących podatników do zapłaty niesłusznie określonego podatku. Chodzi o tzw. ulgę meldunkową.
Warunki skorzystania z ulgi
Jeśli podatnicy dokonali odpłatnego zbycia lokalu mieszkalnego i uzyskali z tego tytułu przychód podlegający opodatkowaniu, mogli skorzystać z ulgi, dopełniając warunków uprawniających do zwolnienia przychodu uzyskanego z odpłatnego zbycia lokalu, na podstawie art. 21 ust. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Organy skarbowe i część orzecznictwa administracyjnego prezentowały pogląd, że ustawodawca możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku uzależnił od spełnienia dwóch warunków, tj. zameldowania w zbytym lokalu mieszkalnym przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą jego zbycia oraz złożenia oświadczenia w terminie zakreślonym przepisem prawa we właściwym urzędzie skarbowym. Ich zdaniem, z prawem podatnika do zwolnienia od podatku powiązany jest jego obowiązek rozumiany jako konieczność spełnienia ustawowych przesłanek zwolnienia, jeśli takie ustawodawca ustanowił.
Wątpliwości na korzyść podatnika
Drugi nurt orzeczniczy wskazuje jednak, że z uwagi na brak określenia jakichkolwiek warunków dotyczących tak formy jak i treści oświadczenia o spełnieniu warunków ulgi meldunkowej, w każdej sprawie ocenie należy poddać całokształt okoliczności faktycznych w celu ustalenia, czy podatnik wyraził w jakikolwiek sposób swoją wolę o zamiarze skorzystania z tej ulgi. Przeanalizować należy wszystkie dokumenty mogące mieć znaczenie z punktu widzenia wymogu przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 21 ust. 21 tej ustawy (art. 8 ustawy zmieniającej z 2008 r.), które zostały złożone do urzędu skarbowego, a wątpliwości należy tłumaczyć na korzyść podatnika. I tych wyroków jest bardzo dużo, przykładowo wyroki NSA: z 11 kwietnia 2018 r., II FSK 1960/17; z 5 września 2018 r., II FSK 3325/15; z 27 września 2018 r., II FSK 2556/16; z 20 grudnia 2017 r., II FSK 3378/15; z 13 kwietnia 2018 r., II FSK 1019/16; z 22 stycznia 2019 r., II FSK 167/17; prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 27 września 2018 r., III SA/Wa 3991/17.
Co z konstytucyjną zasadą proporcjonalności?
Zgodnie zaś z najnowszym orzecznictwem sądów wojewódzkich, zwłaszcza WSA w Warszawie, w sytuacji, w której nie budzi wątpliwości, że podatnik zamieszkiwał pod danym adresem i był zameldowany w tym miejscu przez wymagane co najmniej 12 miesięcy, uzależnianie uprawnienia do skorzystania z ulgi meldunkowej od złożenia oświadczenia o spełnianiu warunków do takiej ulgi, nie czyni zadość konstytucyjnej zasadzie proporcjonalności (por. prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 7 marca 2019 r., III SA/Wa 1202/18, publik. CBOSA).
Zobacz również: Sądy powinny badać wszczynanie postępowań karnych skarbowych >>
Sprawy przed NSA, w odniesieniu do których NSA 23 stycznia br. ogłosi wyroki dotyczą skarg kasacyjnych od wyroków: III SA/Wa 1671/18 oraz III SA/Wa 1672/18. W skardze kasacyjnej pełnomocnicy podatników podnosili zarzuty związane głównie z naruszeniem art. 151 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 247 § 1 pkt 3 ordynacji podatkowej w związku z art. 21 ust. 1 pkt 126 w zw. z art. 21 ust. 21 ustawy o PIT oraz w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.
Korzystne wyroki dla spraw wymiarowych otwartych
Zdaniem Kamila Szczęsnego, adwokata z kancelarii GWW, wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego mogą okazać się przełomowe dla nawet kilku tysięcy podatników zwanych potocznie ulgowiczami ulgi meldunkowej.
- Otwarcie należy powiedzieć, że są to ofiary pułapki zastawionej przez państwo na obywatela. Sądownictwo administracyjne, a przede wszystkim Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oraz Naczelny Sąd Administracyjny, wydało w ostatnich kilku miesiącach szereg orzeczeń, które przywróciły nadzieję wielu tysiącom ulgowiczów – podkreśla Kamil Szczęsny. Zwraca także uwagę, że orzeczenia te dotyczyły jednak tylko spraw wymiarowych otwartych, tj. niezakończonych jeszcze ostatecznymi decyzjami lub prawomocnymi wyrokami (przykładowo wskazać należy wyrok o sygn. akt II FSK 3685/18.
Co z decyzjami ostatecznymi?
- Natomiast znaczna grupa tego typu podatników ma już decyzje ostateczne, których z uwagi na upływ terminów nie może zaskarżyć do sądu administracyjnego. Jedyną nadzieją tych osób są tryby szczególne, w tym tryb nieważnościowy – stwierdza Kamil Szczęsny.
I właśnie w takiej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny 23 stycznia 2020 r. ogłosi wyrok. Po wydaniu szeregu korzystnych orzeczeń, ale tylko we wspomnianych wcześniej sprawach wymiarowych, będzie to pierwszy wyrok rozstrzygający tego typu sprawę. - Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnie w istocie, czy naruszenie konstytucyjnych zasad, którego doświadczyli ulgowicze, stanowi podstawę stwierdzenia nieważności decyzji wymiarowych zobowiązujących podatników do zapłaty niesłusznie określonego podatku – tłumaczy Kamil Szczęsny.
Podkreśla także, że dodatkowo, w związku z tym, że w jego ocenie, jak również składów orzekających, które ukształtowały wspomnianą wcześniej korzystną dla ulgowiczów linię orzeczniczą, przepisy o uldze meldunkowej naruszają konstytucyjne zasady demokratycznego państwa prawnego i proporcjonalności, Naczelny Sąd Administracyjny może wypowiedzieć się, w jaki sposób sądy administracyjne mają uwzględniać nakaz określony w art. 8 ust. 2 Konstytucji, tj. samodzielnie rozstrzygać z uwzględnieniem postanowień Konstytucji. - To z kolei oznaczałoby, że znaczenie tych wyroków będzie zdecydowanie większe i nie obejmie tylko ulgowiczów, ale również dziesiątki tysięcy innych podatników – dodaje Kamil Szczęsny.
Podobną rangę przedmiotowym orzeczeniom nadaje Marek Isański, prezes Fundacji Obrony Praw Podatników. - Uważamy, że sprawa jest na tyle istotna, że powinna być przedmiotem rozstrzygnięcia 7-osobowego składu NSA. Argumentem jest tu istota zagadnienia prawnego i liczba tego typu spraw – potwierdza Marek Isański. Zwraca również uwagę, że decyzje nakładające podatek na tzw. ulgowiczów w kwestii ulgi meldunkowej są niezgodne z prawem. Wydano już ich ponad cztery tysiące i funkcjonują one w obrocie prawnym. Isański zapewnia, że fundacja będzie dalej wspierać podatników i razem z nimi walczyć, wykorzystując swoje argumenty.
NSA zajmie się przedmiotowym problemem już 23 stycznia br., o rozstrzygnięciu poinformujemy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
