Kasację wniósł prokurator generalny na korzyść skazanej za oszustwo Lucyny H. od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku. Kobieta została oskarżona o popełnienie trzech występków z art. 286 par. 1 k.k.( doprowadziła inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd).
Sąd Rejonowy w Białymstoku rozpoznał sprawę oskarżonej na rozprawie 28 stycznia 2021 r. i 18 maja 2021 r., po czym zamknął przewód sądowy i odroczył wydanie wyroku do 25 maja 2021 r.
Na rozprawie w tym terminie nie stawiła się jednak żadna ze stron procesu. Przewodniczący po sporządzeniu i podpisaniu skazującego wyroku odstąpił od jego ogłoszenia z uwagi na brak stron i publiczności. Na wniosek obrońcy Lucyny H. sporządzone zostało pisemne uzasadnienie wyroku. W złożonej następnie apelacji, obrońca oskarżonej zaskarżył wyrok w całości i podnosząc zarzuty obrazy przepisów prawa procesowego oraz zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie Lucyny H. od popełnienia zarzucanego jej czynu.
Zobacz procedurę w LEX: Ogłaszanie i doręczanie wyroków >
Kasacja obrońcy – oddalona, PG - przyjęta
Sąd Okręgowy w Białymstoku w lutym 2022 r. utrzymał zaskarżony wyrok w mocy. Od wyroku tego obrońca Lucyny H. złożył kasację, w której zarzucił nierzetelność przeprowadzonej kontroli odwoławczej w aspekcie oddalenie wniosku dowodowego oraz poczynione ustalenia faktyczne. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku.
Zobacz procedurę w LEX: Wniesienie kasacji przez stronę >
Sąd Najwyższy postanowieniem z 11 stycznia 2023 r. oddalił tę kasację jako oczywiście bezzasadną. Kasację od tego wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku na korzyść skazanej złożył prokurator generalny.
Zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego - polegające na niezasadnym rozpoznaniu wniesionej przez obrońcę apelacji i utrzymaniu zaskarżonego wyroku sądu I instancji w mocy, w sytuacji gdy została ona wniesiona od wyroku, który nie został ogłoszony. A zatem nie istniał w sensie prawnym, co czyniło apelację niedopuszczalną wobec braku substratu zaskarżenia.
Czytaj też: SN wyznaczył termin dla kasacji w sprawie organizacji lotu do Smoleńska w 2010 roku
Kasacja okazała się oczywiście zasadna
Bezspornym jest, że zasadniczym warunkiem dopuszczalności wniesienia środka odwoławczego jest istnienie substratu zaskarżenia, którym jest przedmiot rozstrzygnięcia. W tej sprawie przedmiotem zaskarżenia zwykłym środkiem odwoławczym byłby wydany 25 maja 2021 r. wyrok Sądu Rejonowego w Białymstoku.
Z regulacji zawartych w kodeksie postępowania karnego wynika, że proces wyrokowania składa się z kilku etapów. Należą do nich: narada, do której sąd przystępuje niezwłocznie po wysłuchaniu głosów końcowych (art. 408 k.p.k.), sporządzenie wyroku na piśmie i zawarcie w nim ściśle określonych elementów, co następuje niezwłocznie po ukończeniu głosowania, odbywającego się w czasie narady, podpisanie wyroku oraz jego ogłoszenie, które ma miejsce po podpisaniu.
- Jeżeli chodzi o orzekanie na rozprawie, ustne ogłoszenie wyroku jest jednym z warunków związanych z obowiązywaniem orzeczenia, tj. jednym z aspektów jego funkcjonowania w porządku prawnym – podkreślił sędzia sprawozdawca Wiesław Kozielewicz. Niezwykle doniosłą rangę ustawodawca nadał aktowi ogłoszenia wyroku.
Wyrok nie ma skutków prawnych
Zgodnie z art. 45 ust. 2 Konstytucji RP wyrok ogłaszany jest publicznie. Brak ogłoszenia wyroku lub równoważne z nim ogłoszenie wyroku w sposób nieprawidłowy stanowią najpoważniejsze naruszenia prawa, albowiem z ich prawidłową realizacją związany jest byt prawny takiego wyroku. Przy braku ogłoszenia, sporządzony i podpisany wyrok nie uzyskuje bowiem statusu wyroku w znaczeniu prawnym, jako że nie został jeszcze wydany.
W zaistniałej sytuacji oznacza to, że sporządzony i podpisany 25 maja 2021 r., po rozpoznaniu sprawy Lucyny H.. wyrok, wobec jego nieogłoszenia w sensie prawnym, nawet jeżeli zostanie włączony do akt sprawy, nie wywołuje skutków prawnych. W tym w szczególności nie uprawnia stron postępowania do wniesienia środka odwoławczego albo nadzwyczajnego środka zaskarżenia. W razie wniesienia takiego środka prezesa sądu (przewodniczący wydziału, upoważniony sędzia) powinien odmówić jego przyjęcia, a w wypadku jego błędnego przyjęcia i przekazania akt sprawy sądowi odwoławczemu albo Sądowi Najwyższemu, sąd ten powinien pozostawić wniesiony środek zaskarżenia bez rozpoznania - wobec braku substratu zaskarżenia. Jednocześnie konsekwencją powyższego winno być ponowienie w całości przewodu sądowego.
Wstrzymanie wykonania wyroku
Bez wątpienia, wadliwe procedowanie Sądu Okręgowego w Białymstoku miało istotny wpływ na treść orzeczenia. Doprowadziło również, wobec utrzymania w mocy „wyroku” Sądu Rejonowego w Białymstoku, do niekorzystnego dla skazanej wszczęcia postępowania wykonawczego, pomimo niezakończenia - wobec niewydania wyroku - prowadzonego wobec niej postępowania przed sądem I instancji.
Na marginesie należy zauważyć, że w toku postępowania wykonawczego, Sad Rejonowy w Białymstoku 28 marca 2023 r., odroczył Lucynie H. wykonanie orzeczonej kary roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, na okres 6 miesięcy, tj. do dnia 28 września 2023 r.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący, sprawozdawca), SSN Kazimierz Klugiewicz oraz SSN Andrzej Stępka
Wyrok Izby Karnej SN z 29 czerwca 2023 r., sygn. akt IV KK 227/23.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
