Nabycie w drodze spadku, a nabycie w drodze działu spadku są to w zasadzie dwa różne sposoby nabycia. O co chodzi i jakie są skutki podatkowe, prześledźmy na pewnym konkretnym przypadku. Ustawodawca chciał bowiem ułatwić spadkobiercom obrót odziedziczonymi nieruchomościami, zobaczmy jak to wyszło.
Spadek po zmarłym ojcu nabyły 3 córki: po 1/3 części każda z nich (ustawowo). Aktem notarialnym z 2020 r. dokonano działu spadku, w ten sposób, że jedna z córek (nazwijmy ją podatniczką) nabyła na wyłączną własność zabudowaną nieruchomość składającą się z działek nr 2/5, 2/6, 2/7 o łącznej powierzchni 3,3472 ha, których wartość przekroczyła wartość udziału przypadającego w całej masie spadkowej. Działowi spadku nie towarzyszyły żadne spłaty i dopłaty.
Następnie, też w 2020 r. podatniczka sprzedała działkę nr 2/6 o pow. 0,3162 ha, a w 2021 r. sprzedała działkę rolną stanowiącą działkę o nr 2/7 o powierzchni 1,2297 ha.
Zwolnienia z PIT od 2019 r.
Wątpliwość podatniczki wzbudziło to, czy sprzedaż tych dwóch działek będzie skutkowała obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. I takie pytanie skierowała do organów skarbowych. Wskazała, że zgodnie z nowelizacją ustawy o PIT, która weszła w życie 1 stycznia 2019 r., nie powstanie obowiązek podatkowy w sytuacji, gdy sprzedający spadkobierca sprzeda nabytą nieruchomość po upływie 5 lat od nabycia lub wybudowania przez spadkodawcę, a nie jak było dotychczas po upływie 5 lat liczonych od dnia jej nabycia przez spadkobiorcę w drodze dziedziczenia.
W interpretacji z 22 marca 2022 r. dyrektor KIS stwierdził, że stanowisko jest nieprawidłowe (nr 0112-KDIL2-1.4011.1191.2021.3.MB).
Podkreślił, że w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości (…), co do zasady decydujące znaczenie ma moment i sposób ich nabycia. Potwierdził, że do ustawy o PIT dodano art. 10 ust. 5 i ust. 7, który stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2019 r.
Stosownie do art. 10 ust. 5 ustawy o PIT w przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku, nieruchomości lub praw majątkowych 5 letni okres okres liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.
Natomiast w myśl art. 10 ust. 7 tej ustawy nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.
Dział spadku po jego nabyciu
Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, przechodzą na nich.
Jeżeli zatem wartość nieruchomości lub prawa (udziałów w nieruchomości lub prawie) nabytych w wyniku działu jest zgodna z udziałem posiadanym przed działem spadku - nie następuje nabycie, ponieważ w ten sposób nie ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad nieruchomością lub prawem, jak i stan jej majątku.
Jednakże nabycie nieruchomości lub prawa w drodze działu spadku (nawet jeżeli działu spadku dokonano bez spłat lub dopłat) w części przekraczającej udział spadkowy, stanowi w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 7 ustawy o PIT, nabycie nieruchomości lub prawa w tym udziale, który przekracza udział nabyty w spadku. Przypadki, gdy udział danej osoby ulega powiększeniu, traktowane są w kategorii nabycia.
Bezsprzeczne jest, że udziały, jakie otrzymuje spadkobierca powyżej swojego udziału (jeżeli nabywa majątek w dziale spadku o wartości większej od swojego udziału w spadku) były własnością pozostałych spadkobierców. Spadkobierca nie miał do nich żadnych praw aż do momentu działu spadku.
Jeżeli więc w wyniku dokonanego działu spadku, przedmiotem którego były nieruchomości, udział w nich zwiększa się, tj. przekracza wartość udziału dotychczas posiadanego, to data działu spadku będzie również datą nabycia tego udziału w nieruchomościach, o który zwiększył się udział w nich po dokonaniu tej czynności. Wobec tego nabycie w wyniku działu spadku części majątku, który należał do innych spadkobierców, należy więc traktować jako nabycie w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 7 ustawy o PIT.
Dyrektor KIS podkreślił, że uregulowanie art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT dotyczy nabycia w drodze spadku, a nie w drodze działu spadku; są to bowiem dwie różne drogi nabycia. Zatem odpłatne zbycie przez podatniczkę działek w udziale przypadającym na nabycie w drodze spadku nie będzie dla niej stanowiło źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu, ponieważ w tej części odpłatne zbycie działek nastąpiło po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie przez spadkodawcę nieruchomości, z której zostały wydzielone działki objęte sprzedażą.
Zatem przychód ze sprzedaży działki nr 2/7 w części przypadającej na udział nabyty w drodze działu spadku będzie wolny od PIT. Natomiast sprzedaż nieruchomości – działki nr 2/6, która to działka utraciła status działki rolnej, w części dotyczącej udziału nabytego przez podatniczkę w drodze działu spadku ponad przysługujący jej udział w spadku, będzie dla niej źródłem przychodu, podlegającym opodatkowaniu PIT.
Zobacz również:
Ulga termomodernizacyjna nie dla wszystkich współwłaścicieli budynku >>
Zmiany w ulgach dla samotnych rodziców będą niekonstytucyjne >>
Darowizny na organizacje pożytku publicznego w rocznym PIT >>
Eksperci: Przysporzenie majątkowe opodatkowane
- Co do zasady, odpłatne zbycie nieruchomości (w tym otrzymanej w drodze spadku) nie będzie opodatkowane, o ile nie nastąpi w ramach wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej oraz upłynie 5-letni okres od momentu jej nabycia. Dodatkowo, w określonych przypadkach, ustawodawca przewidział pewne uproszczenia, tzn. w przypadku nabycia nieruchomości w drodze spadku, 5-letni termin liczy się od chwili nabycia nieruchomości przez spadkodawcę, a w przypadku działu spadku, brak jest przychodu podatkowego do wysokości przysługującemu podatnikowi udziału w spadku – stwierdza Agnieszka Nowakowska, doradca podatkowy w ALTO.
Zwraca ona uwagę na praktyczny wymiar przedmiotowej interpretacji. - Niejednokrotnie zdarza się, że postępowania spadkowe trwają latami. W rezultacie, podatnicy którzy sprzedają odziedziczony majątek, mogą przeoczyć istotne dla nich terminy oraz być zobowiązani do rozpoznania przychodu podatkowego na gruncie PIT – podkreśla Agnieszka Nowakowska.
Ekspertka zauważa, że zgodnie ze stanowiskiem Dyrektora KIS, w przypadku sprzedaży nieruchomości nabytej w drodze działu spadku, należy zwrócić uwagę na to czy faktycznie otrzymany udział uległ zwiększeniu w stosunku do wartości nabytego spadku. Jeżeli tak, to termin 5-letni powinien być liczony od chwili nabycia zwiększonego udziału w spadku (a nie od dnia nabycia majątku przez spadkodawcę).
- Organ słusznie zwrócił uwagę, że nabycie w drodze spadku nie powinno być utożsamiane z nabyciem w drodze działu spadku – są to bowiem te dwie różne formy nabyć, które podlegają innym regulacjom – podkreśla Agnieszka Nowakowska.
Kolejna ekspertka również potwierdza stanowisko wyrażone w przedmiotowej interpretacji, jako zgodne ze stanem prawnym. - Powołana interpretacja indywidualna jest trafna. Opodatkowaniu nie podlega nabycie lub zbycie w ramach działu spadku nieruchomości, ale tylko do wysokości udziału w spadku, który przysługuje danemu spadkobiercy, co wynika z literalnego brzmienia art. 10 ust. 7 ustawy o PIT- stwierdza Aleksandra Medlarska, adwokat i doradca podatkowy.
Wskazuje, że we wskazanym stanie faktycznym, spadkobierczyni w wyniku działu spadku uzyskała przysporzenie majątkowe (rzeczywiście nabyła udział większy niż przypadałby jej w wyniku dziedziczenia ustawowego), dlatego też dochód z uzyskanej przez nią sprzedaży nieruchomości podlega opodatkowaniu PIT.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
