Czynny żal jest pewnego rodzaju sposobem na uniknięcie konsekwencji karnych skarbowych spowodowanych np. spóźnieniem w rozliczeniu i zapłacie podatku czy wysłaniu deklaracji. Do tej pory czynny żal można było składać przede wszystkim w formie papierowej. Artykuł 16 par. 4 kodeksu karnego skarbowego precyzował, że zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Czynny żal pozostawał i pozostaje jednak bezskuteczny, jeśli został złożony:

  • w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
  • po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa - rozwiązania dla przedsiębiorców i pracowników >

Nowe zasady składania czynnego żalu

Uchwalona właśnie nowelizacja ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568) zmieniła jednak zasady składania czynnego żalu. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 16 par. 4 kks, zawiadomienie wnosi się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej albo ustnie do protokołu. Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym i wnosi za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal podatkowy, o którym mowa w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.17). Wynika z tego, że pojawiła się właśnie możliwość wnoszenia czynnego żalu w postaci elektronicznej, opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Możliwe też będzie wniesienie czynnego żalu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal e-PUAP.

Zobacz również: Fiskus ma luz decyzyjny w udzielaniu ulg >>

- Przed zmianą przepisów skuteczny był wyłącznie czynny żal złożony na piśmie lub do protokołu, zaś czynny żal złożony w inny sposób mógł być potraktowany jako akt autodenuncjacji, który nie niósł za sobą dobrodziejstwa bezkarności przewidzianego w art. 16 kks. Uchwalona zmiana nie została skomentowana w uzasadnieniu projektu ustawy, co może świadczyć o tym, iż traktowana jest ona obecnie jako kwestia stricte techniczna, jednak wydaje się, że będzie miała ona bardzo szeroki wymiar praktyczny – wskazuje dr Michał Rams, adwokat w PwC.

Czytaj w LEX: Zawieszenie działalności gospodarczej w związku z koronawirusem >

 

Krajowa Administracja Skarbowa. Komentarz

Andrzej Melezini, Krzysztof Teszner

Sprawdź  

Kluczowy moment złożenia czynnego żalu

Ekspert przypomina, że obok przewidzianej prawem formy, kluczowym dla skuteczności czynnego żalu jest także moment jego złożenia. Czynny żal jest bowiem skuteczny jedynie w przypadku, gdy sprawca zawiadomi organ ścigania o popełnieniu czynu zanim ten posiadał wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego i przed rozpoczęciem przez organ czynności zmierzającej do ujawnienia przestępstwa. Dotychczas aby mieć pewność, iż czynny żal dotarł do organu w odpowiednim terminie, koniecznym było osobiste złożenie pisma i uzyskanie potwierdzenia jego złożenia w formie prezentaty. - Wraz z wprowadzeniem możliwości elektronicznego wniesienia czynnego żalu wszystkie te wątpliwości powinny zniknąć, gdyż system informatyczny pozwoli precyzyjnie ustalić datę, a nawet godzinę przesłania i odebrania informacji, co uznać należy za niewątpliwą zaletę proponowanego rozwiązania. Ponadto, w takim przypadku nie powinien budzić wątpliwości nie tylko moment złożenia pisma, ale też oznaczenie jego autora i adresata – wskazuje dr Michał Rams.

Czytaj w LEX: Postępowanie egzekucyjne w czasie epidemii >

Wymogi formalne do złożenia czynnego żalu

Przyjęte rozwiązanie nie jest jednak pozbawione wad. Julia Jaszczewska, członek zespołu postępowań karnych skarbowych, aplikant adwokacki w PwC uważa, że pewnym ograniczeniem może być wprowadzenie konkretnych wymogów formalnych tj. konieczność posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego albo podpisu osobistego, których wyrobienie wymaga pewnego wysiłku, zaś obecnie korzystanie z nich nie jest jeszcze w Polsce zbyt powszechne.

Czytaj w LEX: Tarcza antykryzysowa - pakiet zmian w podatkach w związku z koronawirusem >

- Czynny żal musi natomiast zostać złożony przez określoną osobę fizyczną – tj. faktycznego sprawcę danego uchybienia. To powoduje, że nadal nie będzie skuteczny czynny żal złożony chociażby w formie skanu dokumentu za pośrednictwem poczty elektronicznej urzędu. Mając jednak na uwadze pozostawienie możliwości skorzystania z tradycyjnych form składania czynnego żalu, proponowane rozwiązanie należy ogólnie ocenić jako pozytywne – tłumaczy Julia Jaszczewska.

Czytaj w LEX: Płyn do dezynfekcji rąk oraz maseczki ochronne w urzędzie - ewidencja księgowa i klasyfikacja budżetowa wydatków  >

Przy okazji warto przypomnieć, że bezskuteczności czynnego żalu wnoszonego elektronicznie i propozycja jego rozwiązania pojawiała się już wcześniej. Zmianę w tym zakresie przewidywał projekt ustawy o elektronizacji doręczeń, przygotowany przez resort cyfryzacji i przyjęty przez rząd poprzedniej kadencji.

Zobacz procedury w LEX:

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.