Konferencja z okazji 30 lat funkcjonowania instytucji Rzecznika Finansowego (do 2015 r. - Rzecznik Ubezpieczonych) odbywała się w czwartek i piątek w Warszawie. Tu mieści się główne biuro Rzecznika, choć od 2023 r. RF pracuje też intensywnie nad rozbudową sieci swoich pełnomocników terenowych – oprócz Olsztyna i Lublina, powstała ostatnio placówka w Gdańsku. Lada moment otworzy się również Łodzi, w dalszych planach jest Wrocław. Obecnie – od stycznia 2025 r. - Rzecznikiem jest Michał Ziemiak, radca prawny, doktor prawa, pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Sprawdź również książkę: Sankcja kredytu darmowego. Praktyczny przewodnik >>
Rzecznik Finansowy (RF) działa na podstawie ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym i o Funduszu Edukacji Finansowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1109). Jest państwową instytucją podejmującą działania na rzecz ochrony klientów podmiotów rynku finansowego. Rzecznik pomaga indywidualnym klientom w sporach z podmiotami rynku finansowego w sprawach dotyczących oferowanych usług i sposobu ich realizacji, podejmuje działania systemowe na rzecz ochrony praw klientów oraz prowadzi działalność informacyjną i edukacyjną w zakresie zwiększania świadomości finansowej społeczeństwa.
Instytucja Rzecznika ma na swoim koncie wiele sukcesów. To raport RF z 2015 r. wywołał efekt kuli śnieżnej i falę spraw frankowych. RF jako jeden z pierwszych podniósł też problem tzw. greenwashingu, czyli praktyki marketingowej, w ramach której firma lub produkt są przedstawiane jako bardziej przyjazne dla środowiska, niż są w rzeczywistości. Celem jest budowanie fałszywego wizerunku ekologicznego, co ma zwiększyć zyski, ale w rzeczywistości nie wiąże się z faktycznymi, znaczącymi działaniami proekologicznymi. Ostatnio Rzecznik miał poważne zastrzeżenia do działalności w Polsce oddziału bułgarskiego ubezpieczyciela DallBogg (o czym pisaliśmy w tekście Firma DallBogg z Bułgarii ma zakaz zawierania umów ubezpieczenia).
Czytaj też w LEX: Greenwashing a ochrona konsumentów >
Obecnie ok. 45 proc. spraw u RF dotyczy sankcji kredytu darmowego, ale w praktyce większym wyzwaniem mogą być kryptoaktywa. Jak zauważył dr hab. Konrad Zacharzewski, mają one charakter rdzennie wirtualny. Choć ich popularność rośnie, to ich pasjonaci powinni pamiętać, że może być trudno z dochodzeniem roszczeń, a polskie instytucje „nadzoru i troski” o konsumenta (w tym Rzecznik Finansowy) mogą mieć małe możliwości interwencji. Dużym wyzwaniem dla RF są tez nieautoryzowane transakcje płatnicze. Stanowią one ponad 30 proc. spraw u RF, a ich liczba może rosnąć. Artur Zwaliński, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Zbiorowych Interesów Konsumentów w UOKiK podkreślał, że liczba tych spraw będzie rosnąć, gdyż cały rynek finansowy przenosi się i rozbudowuje w internecie.
Zobacz też w LEX: Dochodzenie należności z bitcoinów i innych kryptowalut >
RF jest sojusznikiem nie tylko takich instytucji jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów czy Komisja Nadzoru Finansowego, ale też np. powiatowych rzeczników konsumentów. Marek Radwański, powiatowy rzecznik konsumentów w Poznaniu, podkreśla, że korzysta z wiedzy pracowników biura Rzecznika, przekierowując do niego klientów ze sprawami finansowymi. Dostrzega też aktywność Rzecznika jako podmiotu wysyłającego często do sądów opinie w sprawach prowadzonych przez rzeczników konsumentów – tak było ostatnio w dwóch sprawach kobiety, która padła ofiarą misselingu obligacji, w których Radwański niedawno występował. Misseling to nieuczciwa lub nieetyczna praktyka sprzedażowa, polegająca na oferowaniu klientom produktów lub usług, które nie odpowiadają ich rzeczywistym potrzebom, wiedzy lub sytuacji finansowej. Najczęściej zjawisko to występuje w sektorze finansowym i ubezpieczeniowym, gdzie dotyczy między innymi kredytów, polis czy inwestycji. W obu sprawach tej kobiety swoje opinie przesłał właśnie RF.
Czytaj też w LEX: Misseling jako delikt. Rozważania na przykładzie obligacji GetBack S.A. >
Mimo jubileuszu Ziemiak na bieżąco reaguje na sytuację na rynku finansowym. Podkreśla np. że nie spodziewa się dużej fali (na podobieństwo tej frankowej) pozwów dotyczących unieważniania kredytów z WIBOR. Zdaje sobie sprawę, że wiborowicze czekają na wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-471/24. Ze względu na duże różnice pomiędzy konstrukcją kredytów walutowych a tych ze zmiennym oprocentowaniem opartym na WIBOR, kluczowa będzie ocena, czy banki wystarczająco informowały klientów o ryzykach związanych z WIBOR. Mimo to na konferencji pojawiały się głosy, że czynnikiem ryzyka może być nowy, planowany do zastąpienia WIBOR, wskaźnik POLSTR.
Czytaj też w LEX: Klauzula WIBOR a dyrektywa 93/13 – omówienie pytań prejudycjalnych w sprawie C-471/24 >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
