Biznesmeni prowadzą duże gospodarstwo rolne w okolicach Kalisza. Małżonkowie zawarli tzw. pożyczkę leasingową na zakup maszyn rolniczych do obsługi swojego areału. Jej oprocentowanie zostało określone jako stawka WIBOR 1M + 3,8 pkt proc. marży. Zabezpieczeniem był weksel własny in blanco - w razie kłopotów Siemens Finance Sp. z o.o. była uprawniona do uzupełnienia weksla przez wpisanie brakującej sumy wekslowej. Tak się zresztą w opisywanej sprawie stało, gdy po roku od zawarcia umowy spłaty ustały.
Pożyczka od firmy leasingowej
Pożyczka leasingowa to rodzaj wsparcia oferowanego bezpośrednio przez leasingodawcę (a więc bez udziału kredytowego banku), która ma dużą popularność w takich branżach jak medyczna, transportowa, budowlane czy – jak w przypadku tej opisywanej sprawy sądowej z WIBOR-em w tle – rolnicza. Od klasycznego leasingu operacyjnego pożyczki takie różnią się m.in. kwestią własności – klient nabywa przedmiot finansowany pożyczką leasingową od razu na własność. - Jeśli potrzebujesz aktywa tylko na określony czas lub planujesz regularnie aktualizować swoje zasoby (np. regularnie wymieniać samochody na nowsze modele), leasing operacyjny będzie bardziej odpowiedni. Po zakończeniu umowy leasingowej nie masz obowiązku wykupu przedmiotu leasing i nic nie stoi na przeszkodzie, aby skorzystać z kolejnego finansowania (np. leasing na nowszy model auta). Jeśli jednak planujesz długoterminowe użytkowanie aktywa i chcesz mieć nad nim pełną kontrolę bez ograniczeń związanych z umowami leasingowymi, pożyczka może być lepszym wyborem – tak obrazowo tłumaczą różnicę pomiędzy leasingiem a pożyczką leasingową eksperci z mFinanse S.A.
Według danych Związku Polskiego Leasingu (ZPL) za 2024 r. branża ta udzieliła pożyczek leasingowych o łącznej wartości 13,6 miliarda złotych (przy wartości udzielonego leasingu na poziomie 96,9 mld zł). W tym roku, według prognoz ZPL, ma być jeszcze lepiej – 15,4 mld zł pożyczek leasingowych w całym roku (a już jest 8,2 mld zł po pierwszym półroczu). Pożyczki leasingowe kierowane są do tych, którzy chcą w ten sposób finansować wszelkiego rodzaju samochody (w tym dostawcze i ciężarowe), urządzenia i maszyny specjalistyczne, w tym też sprzęt rolniczy. To właśnie maszyny rolnicze stanowią największą część - gdyż aż ponad jedną trzecią - wartości wszystkich pożyczek leasingowych.
- Wśród firm leasingowych najpopularniejszym wskaźnikiem do wyliczania oprocentowania zmiennego jest WIBOR 1M lub WIBOR 3M. Wskaźniki te informują leasingobiorcę o tym jak często ich rata będzie podlegała aktualizacji. W przypadku WIBOR 1M dziać się będzie to każdego miesiąca, w przypadku WIBOR 3M raz na kwartał. Jeżeli dane odnośnie wartości WIBOR idą w górę, rata leasingu wzrośnie, w wypadku gdy WIBOR maleje zmniejsza się również rata. W praktyce zdecydowana większość umów leasingu o zmiennej stopie procentowej ma w swojej treści zapisy odwołujące się do WIBOR. W perspektywie najbliższych lat trend ten powinien się jednak odwrócić, a to z uwagi, że obecnie jesteśmy w fazie powolnego wygaszania WIBOR. Wskaźnik WIBOR zastąpiony ma zostać nowym (WIRON) – uważa Konrad Łosicki, adwokat z lubelskiej kancelarii Wieniawska Adwokaci.
Cena promocyjna: 125.1 zł
|Cena regularna: 139 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 97.3 zł
Zaprzestali płacenia rat
Z powodu nieprzewidzianego zdarzenia losowego doszło do zaprzestania płacenia rat leasingowych przez rolników spod Kalisza. Spór początkowo dotyczył kwoty ponad 100 tysięcy złotych. Siemens Finance uzyskała najpierw nakaz zapłaty na podstawie wypełnionego przez siebie weksla in blanco. Jednak małżeństwo – ponoszące w tej sprawie odpowiedzialność solidarną - odwołało się w zakresie dotyczącym kwoty 37 325,20 zł i wygrało. W 2024 r. sąd I instancji częściowo uchylił nakaz zapłaty, uznając, że umowa nie zawierała jasnych i czytelnych informacji o sposobie ustalania stawki wysokości wskaźnika WIBOR, co uniemożliwiało weryfikację, jaka ostateczna kwota pożyczki podlega zwrotowi. W tym zakresie firma leasingowa wniosła apelację, ale Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, że była ona bezzasadna (wyrok z 14 marca 2025 r., XXIII Ga 763/24). - Strona pozwana nie została poinformowana o zasadach obliczania dodatkowych kosztów, w tym w jaki sposób obliczane jest oprocentowanie i jego wysokość, w tym wysokości stopy procentowej na dzień zawarcia umowy pożyczki. Powód na żadnym etapie zawartej umowy nie informował pozwanego o ostatecznych kosztach zawartej umowy, jak również nie została mu przedstawiona tabela opłat i prowizji – pisze w uzasadnieniu sędzia-sprawozdawca Sylwia Paschke.
Zdaniem sądu jedynie proste odwołanie się do wskaźnika WIBOR 1M świadczy o nieprecyzyjnym określeniu parametrów zmiany stopy procentowej pożyczki, nie zdefiniowano zmiennej stawki referencyjnej i tego od czego zależy jej zmiana. Tymczasem warunki zmiany oprocentowania powinny być określane w sposób zrozumiały i przejrzysty, zwłaszcza że pożyczkodawcą jest strona zawodowo zajmująca się prowadzeniem działalności finansowej. W praktyce oznaczało to, że pozwani małżonkowie mieli poważne trudności z wyliczeniem wysokości swoich miesięcznych odsetek. Zdaniem sądu tak skonstruowana klauzula umowna - w zakresie wyliczenia odsetek od kapitału, obciążająca w całości pożyczkobiorcę (czyli w praktyce słabszą stronę umowy) - nie daje możliwości pogodzenia z zasadami współżycia społecznego. Chodzi o powszechnie akceptowane w społeczeństwie wartości moralne, reguły uczciwego, rzetelnego, lojalnego postępowania, zasady słuszności, dobrych obyczajów, a w sprawach B2B, także z tzw. uczciwością kupiecką.
Niektóre firmy są całkowicie bierne
Łukasz Jamszoł, adwokat, który reprezentował małżonków spod Kalisza, wskazuje, że spraw, w których przedsiębiorcy kwestionują WIBOR będzie przybywać, lecz nie są może one tak zauważalne i medialne, jak te dotyczące kredytobiorców mieszkaniowych.
Nie zawsze też przedsiębiorcy wpadają na pomysł, aby kwestionować praktykę używania wskaźnika WIBOR w ich umowach. W jednej ze spraw, do której dotarliśmy – bardzo podobnej do tej spod Kalisza, tylko że chodziło o maszynę poligraficzną a pozwanymi byli wspólnicy spółki cywilnej, a nie małżonkowie – sąd, mimo że miał wątpliwości co do obliczania odsetek i innych należności w oparciu o wskaźnik WIBOR, utrzymał nakaz zapłaty wydany firmie leasingowej w oparciu o wypełniony weksel in blanco. Sąd miał do czynienia z dość typową umowę leasingową i dokładnie w uzasadnieniu opisał indeksowanie rat leasingowych w oparciu o stawkę WIBOR 1M ustalaną jako średnia wartość tej stawki z miesiąca poprzedzającego miesiąc wystawienia faktury (stawka referencyjna). - W przypadku wzrostu stawki referencyjnej leasingodawca zastrzegł sobie prawo do zastosowania aktualnej stawki WIBOR dla depozytów 1-miesięcznych z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego datę wystawienia faktury. Wysokość pierwszego miesięcznego czynszu leasingowego określona była w umowie. Stawka WIBOR dla depozytów 1-miesięcznych przyjęta do ustalenia jego wysokości była stawką podstawową. Wysokość kolejnych czynszów leasingowych, dla których wysokość odpowiedniej stawki referencyjnej różniła się od stawki podstawowej, miała ulec zmianie (podwyższeniu lub obniżeniu). Zmiana wysokości czynszu dokonana zgodnie z postanowieniami niniejszego punktu nie była uważana za zmianę umowy leasingu. Pozostałe zobowiązania finansowe leasingodawcy określał harmonogram finansowy. Wszystkie czynsze były powiększane o VAT – czytamy w uzasadnieniu tego orzeczenia (wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 22 września 2023 r., X GC 563/23). Mimo to sąd w żaden sposób nie podważył praktyki stosowania WIBOR-u. Dlaczego? - Pozwani, poza zarzutem przedawnienia, który okazał się nieskuteczny, nie podnieśli żadnych innych zarzutów dotyczących roszczenia wekslowego ani stosunku podstawowego – pisze sędzia-sprawozdawca Wojciech Łukowski. W wielu innych orzeczeniach w sprawach B2B też wskaźnika WIBOR jako takiego nikt nie podważa, a w niektórych nawet nie próbuje weryfikować poprawności wysokości rat kredytowych, pożyczkowych bądź leasingowych zmienianych po obniżce lub podwyżce WIBOR-u. Ta bierność pozwanych (bądź ich pełnomocników) niekiedy zdaje się dziwić składy orzekające w takich sprawach. - Strona pozwana nie wykazała, by zmiana wysokości raty leasingowej w kolejnych wystawianych przez powoda fakturach nie wynikała ze zmiany stawki bazowej WIBOR 1M bądź nie wynikała z matematycznego wzoru wyliczenia wysokości opłaty opisanego w umowie. Tymczasem to ją obciążał ciężar dowodu w zakresie tych okoliczności – to teza z „leasingowego” wyroku SO w Warszawie z 26 kwietnia 2023 r. (XX GC 526/21).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
