Od podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) wolne są świadczenia przyznane na podstawie odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw żołnierzom oraz pracownikom wojska wykonującym zadania poza granicami państwa:
- w składzie jednostki wojskowej użytej w celu udziału w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom,
- jako obserwator wojskowy lub osoba posiadająca status obserwatora wojskowego w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych
- z wyjątkiem wynagrodzenia za pracę oraz uposażeń i innych należności pieniężnych przysługujących z tytułu pełnienia służby.
Zasada ta wynika z art. 21 ust. 1 pkt 83 lit. a ustawy o PIT. Wskazany przepis stał się osią sporu między podatnikiem-żołnierzem a fiskusem. Naczelnik urzędu skarbowego uniemożliwił żołnierzowi skorzystanie ze zwolnienia z podatku, ponieważ nie brał on udziału w walkach, a Akademia Obrony NATO miała nie realizować przesłanek do zastosowania zwolnienia. Organ podatkowy uważa, że Akademia NATO nie jest jednostką wojskową w rozumieniu przepisów ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, co jednak istotne w żadnym miejscu ustawa o PIT nie odnosi się do tych przepisów. Sprawa finalnie trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. W wyroku (sygn. akt I SA/Wr 421/22), którego uzasadnienie właśnie zostało opublikowane, sąd przyznał całkowitą rację żołnierzowi.
Zobacz również:
Ulga na robotyzację także dla robotów nabytych przed 2022 rokiem >>
Bezpłatne ładowanie samochodu elektrycznego bez podatku >>
Przesłanki zwolnienia z PIT żołnierzy
Zdaniem sądu, aby odkodować normę wyrażoną w art. 21 ust. 1 pkt 83 lit. a ustawy o PIT, należy rozstrzygnąć najpierw - na gruncie reguł znaczeniowych języka polskiego - czy zwolnienie to dotyczy tylko tych żołnierzy, którzy pełnią służbę poza granicami państwa w jednostkach wojskowych o charakterze "bojowym". - Analiza zapisu tej jednostki redakcyjnej wskazuje, że przewiduje ona podstawowy warunek pełnienia służby w składzie jednostki wojskowej. Dodatkowo ma to być jednostka użyta w celu udziału w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom – czytamy w uzasadnieniu.
Jak wynika z wyroku, pełnienie służby w jednostce wojskowej użytej dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, spełnia warunek zwolnienia (por. wyrok z 24 marca 2021 r., sygn. I SA/Sz 149/21). Co istotne, w tej części przepisu ustawodawca nie wymaga, aby jednostka, w której pełni służbę żołnierz art. 21 ust. 1 pkt 83 lit. a ustawy o PIT nie jest uprawnione odwoływanie się do definicji zawartych w "przepisach wojskowych", czego domagał się wcześniej naczelnik urzędu skarbowego.
Czytaj w LEX: III SA/Wa 775/19, Pojęcie „jednostki wojskowej”. - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie >>
W przepisach nie można szukać drugiego dna
- Polskie przepisy są mocno rozbudowane, a nadal niejasne. Nie wynika to jednak do końca z tego, że jest ich za mało, a z tego, że szuka się w nich drugiego dna – komentuje Patrycja Kubiesa, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii KiB, ekspert Legal Alert. Jako przykład pokazuje właśnie zwolnienie z PIT dla żołnierzy. Nasza rozmówczyni zwraca uwagę, że przepis wskazuje, że warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest m.in. wykonywanie zadań w składzie jednostki wojskowej użytej w celu wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom.
- Zaskakujące jest zatem twierdzenie naczelnika urzędu skarbowego, że żołnierz, który wykonuje pracę poza granicami kraju jako specjalista w Akademii Obrony NATO, nie może korzystać ze zwolnienia. Wydaje się, że dla urzędników idealnie by było, aby był to jedynie żołnierz, który bierze udział w akcjach bojowych – zwraca uwagę Patrycja Kubiesa. Jej zdaniem, dochodzimy do absurdalnych sytuacji w interpretacjach przepisów, w których organy nie odnoszą się w ogóle merytorycznie do przepisów, tylko odnoszą się do tego, jak w ich ocenie wygląda intencja przepisu. – Tymczasem, skoro ustawodawca nie wskazał, jakie zadania dokładnie ma wykonywać żołnierz w składzie jednostki, a dodatkowo nie wprowadził zasady, że ma to być wyłącznie jednostka bojowa, to pełnienie obowiązków w Akademii NATO, która jest ośrodkiem badawczym, szkoleniowym i edukacyjnym dla jednostek wojskowych, powinno korzystać ze zwolnienia z PIT.
Czytaj w LEX: Zwolnienie podatkowe należności zagranicznych otrzymywanych przez żołnierza. - Wyrok NSA II FSK 2639/14 >>
Chaos legislacyjny – nagana dla organów podatkowych i ustawodawcy
- Wyrok sądu należy uznać za zasadny. Z treści uzasadnienia wyraźnie można wyczytać zarówno naganę względem organów podatkowych - za zbyt wąską interpretację przepisu regulującego zwolnienie, jak i względem ustawodawcy - za tworzenie niezrozumiałych dla adresatów przepisów – zauważa Mirosława Zugaj, doradca podatkowy, partner w kancelarii Chojecka & Łagowski Doradcy Podatkowi. Jej zdaniem, lektura uzasadnienia pozostawia jednak pewien niedosyt.
Chodzi o to, że sąd dokonał wykładni pojęcia jednostki wojskowej, odwołując się do tego samego, co organy rozumienia potocznego. Organy skupiły się jednak tylko na części przepisu mówiącej, że w żołnierz ma wykonywać zadania „w składzie jednostki wojskowej użytej w celu udziału w konflikcie zbrojnym”, pominęły zaś kwestię „wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych”.
- WSA słusznie zaś stwierdził, że w tej drugiej części przepisu ustawodawca nie wymaga, aby jednostka w której pełni służbę żołnierz miała brać udział w akcji bojowej, czy też w akcji z bezpośrednim narażeniem życia lub zdrowia żołnierza. Wystarczającym celem dla zwolnienia jest m.in. wzmocnienie państw sojuszniczych, bez konieczności zaangażowania się żołnierza w akcję bojową na polu walki. Był to koronny argument sądu, dodatkowo wzmocniony odwołaniem do aktów regulujących status NATO. Wniosek jest taki, że dokonując wykładni przepisu trzeba go czytać „w całości” – podkreśla Mirosława Zugaj.
Czytaj w LEX: Należności pieniężne wypłacone żołnierzom użytym poza granicami kraju a podatek dochodowy. - Wyrok NSA II FSK 3279/15 >>
Wspomniany niedosyt, jej zdaniem, budzi jednak to, że ocenę, czy uznana za jednostkę Akademia NATO realizuje cele, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 83 lit. a ustawy o PIT, sąd zlecił organowi podatkowemu. - Owszem, nie jest rolą sądu wyręczanie organów. Wydaje się jednak, że w tym wypadku pełna interpretacja przepisu przez sąd byłaby wskazana. Aczkolwiek na plus należy ocenić zastosowanie klauzuli z art. 2a ordynacji podatkowej – podsumowuje Mirosława Zugaj. Wynika z niego, że niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. O tej zasadzie fiskus jednak nie pamięta.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
