Ulga dla seniorów to niewątpliwie korzystne rozwiązanie dla wielu podatników, pozwalające na całkiem spore oszczędności. Nie jest ono jednak dostępne dla wszystkich pracujących seniorów. Niektóre osoby, np. osiągające przychody na podstawie kontraktów menedżerskich, przychody z praw autorskich, artyści, architekci, programiści, pracownicy służb mundurowych nie skorzystają z zerowego PIT dla seniorów. Pisaliśmy o tym m.in. w artykule pt. Niektóre zawody wykluczone z ulgi podatkowej dla seniorów >>
Wśród wykluczonych z ulgi są też sędziowie. I to oni kierują wiele wniosków do organów skarbowych o interpretacje indywidualne. Dlaczego tak jest i czy organy słusznie odmawiają sędziom prawa do ulgi?
Zasady korzystania z ulgi dla seniorów
Przypomnijmy. Aby podatnicy mogli skorzystać z ulgi dla seniora, muszą mieć ukończony 60. rok życia w przypadku kobiet i 65. rok życia w przypadku mężczyzn i nie mogą pobierać świadczeń emerytalnych lub innych świadczeń wskazanych w ustawie o PIT. I kolejny warunek, muszą uzyskiwać przychody m.in. z pracy na etacie, z umów zlecenia (nie wszystkich) lub działalności gospodarczej, podlegające składkom ZUS. I to o te składki tu chodzi.
Czytaj w LEX: Ulga dla pracujących seniorów >>
- Sędziowie nie mogą skorzystać z zerowego PIT dla seniorów, ponieważ od ich wynagrodzenia nie są odprowadzane składki – podkreśla Ludwik Żuławnik, ekspert Vialto Partners.
I tak właśnie odpowiadają organy skarbowe sędziom. Przykładowo w interpretacji z 24 czerwca 2022 r. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że sędziowie - kobieta powyżej 60 roku życia i mężczyzna w wieku powyżej 65 roku życia nie mogą skorzystać z ulgi dla pracującego seniora (nr 0114-KDIP3-2.4011.311.2022.1.MR).
Nie spełniają bowiem podstawowego kryterium. Chodzi tu o warunek podlegania z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Takich interpretacji jest dużo więcej.
Ustawodawca pokazuje tylko zalety
- W praktyce często spotykam się z sytuacją, w której społeczny odbiór zmian podatkowych mija się z rzeczywistym kształtem przepisów. Najwięcej tego typu rozbieżności dostrzegam na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. Uważam, że jest tak dlatego, iż PIT co do zasady dotyczy osób, które na co dzień nie mają do czynienia z zawiłościami rozliczeń podatkowych. Ponadto, regulacje PIT dość często się zmieniają, a zmianom tym (zwłaszcza ostatnio) towarzyszy swoista kampania marketingowa, która koncentruje się jedynie na zaletach nowych rozwiązań – podkreśla Marcin Bodziony, doradca podatkowy z PKF Tax&Legal Chamera Orczykowski.
Ekspert wyjaśnia, że przykładem nowego rozwiązania, które budzi sporo kontrowersji jest właśnie tzw. ulga dla seniora. - Gdyby bazować jedynie na tym, co na temat tej ulgi słyszało się powszechnie, to można by być w przekonaniu, że dotyczy ona każdego seniora. Kolejne interpretacje indywidualne dyrektora KIS pokazują jednak, że wspomniana ulga nie jest dla wszystkich. Przykładowo, odmawia się prawa do ulgi sędziom, którzy mimo osiągnięcia odpowiedniego wieku, nie pobierają uposażenia wynikającego z przejścia w stan spoczynku i nadal orzekają – zauważa Marcin Bodziony.
Zobacz procedurę w LEX: Polski Ład – Zwolnienie obejmujące przychody pracujących osób uprawnionych do emerytur i rent >
Organ interpretacyjny wskazuje bowiem, że sędziowie nie spełniają warunku skorzystania z ulgi, którym jest podleganie ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zasady ubezpieczeń sędziów
- Trzeba jednak odnotować, że zagadnienie to nie było i zdaje się, że mimo orzecznictwa Sądu Najwyższego, do dziś nie jest oczywiste w doktrynie i praktyce prawa ubezpieczeń społecznych. Można bowiem spotkać się z podejściem, zgodnie z którym sędziowie w ogóle nie podlegają systemowi ubezpieczeń społecznych. Akcentowany i uzasadniany jest też pogląd, w świetle którego sędziowie podlegają temu systemowi, choć m.in. są zwolnieni z obowiązku opłacania składek. Uważam, że spór ten odżyje i nabierze nowego wymiaru w kontekście ulgi dla seniorów – ocenia Marcin Bodziony.
Jego zdaniem, nie ulega jednak wątpliwości, że wykładnia prezentowana przez organ interpretacyjny jest dla sędziów niekorzystna.
- Trzeba tu jednak zauważyć, że przez lata wypracowano niekwestionowaną zasadę, zgodnie z którą ulgi są wyjątkami od zasady powszechności opodatkowania, dlatego też należy je wykładać ściśle, a wręcz zawężająco. To zaś powoduje, że w dwóch, na pierwszy rzut oka podobnych stanach faktycznych, jeden może być objęty ulgą, a drugi nie. W ewentualnych sporach na gruncie omawianego problemu organy podatkowe z pewnością odwołają się do tej zasady, wspierając się orzecznictwem i argumentacją prowadzącą do wniosku, że sędziowie w ogóle nie podlegają systemowi ubezpieczeń społecznych – podkreśla Marcin Bodziony.
Wykluczenie to zabieg celowy ustawodawcy?
Na inny, ciekawy aspekt zwraca uwagę kolejny ekspert. - Uwzględniając brzmienie obowiązujących przepisów, wyłączenie sędziów z tzw. ulgi dla pracującego seniora, uznać należy za celowy zabieg ustawodawcy - odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne stanowi warunek konieczny uzyskania tego świadczenia, czego z mocy prawa o ustroju sądów powszechnych sędziowie nie realizują – ocenia dr Mateusz Mickiewicz, radca prawny w Kancelarii Mickiewicz & Szombara Legal.
Jego zdaniem, wykluczenie to może być uznane jednak za dyskryminujące, aczkolwiek również wskazuje na ograniczenia w kwestii interpretowania ulg. - Wątpliwość budzi zasadność wykluczenia sędziów z przedmiotowego dobrodziejstwa, w szczególności, że celem zwolnienia wynagrodzeń sędziowskich z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne była realizacja zasady nieusuwalności sędziów ze sprawowanych urzędów (art. 180 ust. 1 Konstytucji RP) i wprowadzenie instytucji stanu spoczynku sędziego po spełnieniu wymogów (art. 180 ust. 3 i 4 Konstytucji RP) – wskazuje dr Mateusz Mickiewicz.
Sprawdź w LEX: Czy senior pobierający wojskową rentę rodzinną może korzystać z zerowego PIT? >
Jego zdaniem, nadrzędna w tym przedmiocie jest ochrona systemowego umiejscowienia wymiaru sprawiedliwości, nie zaś aspekt stricte majątkowy. - Nakładanie rygorów o charakterze fiskalnym w związku z uprzednim zabezpieczeniem prawidłowości funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości może być uznane za rozwiązanie dyskryminujące i – w tym konkretnym przypadku - nieproporcjonalne ograniczenie praw jednostki sprawującej doniosłą społecznie funkcję. Powyższe wątpliwości mogłyby zostać rozstrzygnięte przez Trybunał Konstytucyjny, względnie poprzez nowelizację stanu prawnego (wykluczona jest interpretacja rozszerzająca ulg podatkowych) – podkreśla dr Mateusz Mickiewicz.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
