Mimo że pierwsze raportowanie VAT na nowych zasadach już za nami, nie cichną dyskusje wokół ostatnich zmian w ustawie o podatku od towarów i usług. Choć celem ustawodawcy było wprowadzenie prostego, przejrzystego i przyjaznego narzędzia, praktyczne stosowanie nowego JPK_V7 budzi liczne wątpliwości wśród podatników oraz doradców.
- Na gruncie znowelizowanych przepisów JPK_VAT składa się z dwóch części: deklaracyjnej oraz ewidencyjnej, co pociąga za sobą istotne konsekwencje m.in. na gruncie odpowiedzialności karnoskarbowej. O ile część deklaracyjna stanowi bowiem deklarację, to już w świetle przepisów kodeksu karnego skarbowego część ewidencyjna jest księgą (art. 53 par. 21 pkt 3 kodeksu karnego skarbowego) – zauważa dr Michał Rams, adwokat w PwC.
Czytaj w LEX: JPK_VAT z deklaracją - wypełnianie i wysyłanie >
Wynika z tego, jak podkreśla Mariusz Palian, aplikant adwokacki w kancelarii Chmielniak Adwokaci, że od października istnieją dwie ścieżki naprawiania błędów wykrytych w JPK_VAT. Ekspert zwraca uwagę, że w pierwszej kolejności biuro rachunkowe musi ustalić, czy błąd dotyczy części deklaracyjnej czy też ewidencyjnej. Jeżeli pomyłka została popełniona w części deklaracyjnej, biuro rachunkowe powinno postąpić zgodnie z dotychczasową rutyną tj. złożyć korektę deklaracji. Sprawa skomplikuje się, gdy błąd zostanie wykryty w części ewidencyjnej lub jednocześnie deklaracyjnej i ewidencyjnej.
Czytaj w LEX: GTU w nowym JPK_VAT >
Zobacz również:
Jeszcze w tym roku kolejne branże muszą wymienić kasy fiskalne >>
Przepisy o paragonach i fakturach uproszczonych do pilnej poprawy >>
Rządowy system wystawiania faktur przyspieszy zwrot VAT i ułatwi kontrolę >>
Błąd w ewidencji powoduje obowiązek złożenia czynnego żalu
Dr Grzegorz Keler, adwokat w kancelarii SPCG zwraca uwagę, że część ewidencyjna JPK_V7 stanowi księgę w rozumieniu k.k.s. Oznacza to, że przesłanie jej nierzetelnej lub nawet wadliwej stanowi czyn zabroniony, o którym mowa w art. 61a k.k.s. Jeżeli mamy do czynienia z nierzetelnością, czyli przekazaniem danych niezgodnych ze stanem nierzeczywistym, czyn ten stanowi przestępstwo skarbowe, podlegające karze grzywny do 240 stawek dziennych. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Zobacz procedurę w LEX: Oznaczenia transakcji w nowym JPK_VAT (GTU) >
- Jeżeli błędy dotyczą części ewidencyjnej JPK, dla uniknięcia odpowiedzialności karnoskarbowej nie jest wystarczające złożenie korekty JPK, gdyż możliwość taka dotyczy jedynie czynów związanych z podaniem błędnych danych w deklaracji, a nowy plik JPK jest nie tylko deklaracją, ale i księgą. W związku z tym, w przypadku zidentyfikowania błędów w części ewidencyjnej, w celu uniknięcia odpowiedzialności karnoskarbowej należy złożyć czynny żal – podkreśla dr Grzegorz Keler.
Zobacz procedury w LEX:
Oznaczenia dowodów sprzedaży w nowym JPK_VAT (GTU) >
Oznaczenia dowodów zakupu w nowym JPK_VAT (GTU) >
Sprawdź również najnowszą wersję Matrycy stawek VAT. Zawiera ona także informację, który kod przyporządkować do danej transakcji. >>
Problematyczny podpis pod czynnym żalem
Po ustaleniu, czy w konkretnym stanie faktycznym złożenie czynnego żalu jest uzasadnione, należy zidentyfikować sprawcę, czyli indywidualną osobę fizyczną odpowiedzialną za nieprawidłowości. To ona, zgodnie z treścią art. 16 par. 1 kodeksu karnego skarbowego, powinna złożyć czynny żal. Okazuje się jednak, że przepis ten stał się teraz dużym problemem. Nie wiadomo, czy czynny żal powinien złożyć przedsiębiorca, czy może księgowy z biura rachunkowego jako pełnomocnik firmy. Dodatkowe wątpliwości dotyczą przypadków, kiedy to konieczność poprawienia części ewidencyjnego nowego JPK jest skutkiem ewidentnego błędu księgowości.
Sprawdź w LEX: Jakie konsekwencje wiążą się z oznaczeniem faktury "MPP" w JPK_V7M, w sytuacji kiedy dany zakup nie powinien być tak oznaczony? >
- Jeśli chodzi o podpis pod czynnym żalem, kwestia jest niestety złożona – zwraca uwagę Maciej Dybaś, doradca podatkowy, senior manager w zespole VAT w Crido. Ekspert tłumaczy, że dokument taki z pewnością powinien być podpisany przede wszystkim przez bezpośredniego „sprawcę” wykroczenia. Jeśli zatem błąd w części ewidencyjnej JPK popełniła księgowa, to ona powinna taki czynny żal podpisać. Jeśli błąd ten wynikał z nieprecyzyjnych czy błędnych informacji przekazanych księgowej przez podatnika lub konkretne osoby go reprezentujące, to one powinny podpisać pismo jako bezpośredni sprawcy.
- W praktyce oczywiście najbezpieczniej jest podpisywać czynny żal możliwie szeroko, tj. zarówno przez księgową jak i osobę odpowiadającą za sprawy finansowo-podatkowe podatnika (np. członka zarządu, dyrektora finansowego), w praktyce jednak może być to utrudnione – dodaje Maciej Dybaś.
Czytaj w LEX: Instytucja czynnego żalu na przykładach >
Cena promocyjna: 129 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 90.3 zł
Odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe
Dr Grzegorz Keler zwraca jednak uwagę, że zgodnie z art. 9 par. 3 kodeksu karnego skarbowego, za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Oznacza to, że np. członek zarządu spółki może odpowiadać za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe tak jak sprawca.
- Aby tak się stało, trzeba by mu jednak udowodnić umyślność, co w sytuacji, w której nieprawidłowość wynikała wyłącznie z błędu księgowego, może być niewykonalne – zaznacza dr Grzegorz Keler.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność karna skarbowa doradców podatkowych i księgowych na przykładach >
Julia Jaszczewska, aplikant adwokacki z PwC dodaje z kolei, że w praktyce tylko osoba, która fizycznie miała możliwość wykonać obowiązek przesłania księgi (tj. była do tego umocowana, posiadała w tym celu stosowne pełnomocnictwo) może zostać uznana za sprawcę przestępstwa lub wykroczenia z art. 61a kodeksu karnego skarbowego. - Nie należy też zapominać, iż zgodnie z aktualnym orzecznictwem dla przypisania odpowiedzialności karnoskarbowej koniecznym jest wykazanie, iż sprawca posiadał pewien zakres swobody decyzyjnej i samodzielności, nie zaś wykonywał wyłącznie czynności techniczno – wykonawcze – wskazuje Julia Jaszczewska.
Forma czynnego żalu również pełna niejasności
Wątpliwości dotyczą także samej formy złożenia czynnego żalu. Maciej Dybaś podkreśla, że sam spotkał się już z różnymi teoriami na ten temat, natomiast, jego zdaniem, nie ma przeszkód, aby czynny żal składać do właściwego organu podatkowego w formie elektronicznej (przy założeniu, że mówimy o certyfikowanym podpisie elektronicznym lub chociażby profilu zaufanym w EPUAP). Co więcej, z jego doświadczeń praktycznych wynika, że taka forma była już wielokrotnie akceptowana przez organy podatkowe. - Warto dodać, że obecnie czynny żal można złożyć także w formie elektronicznej, co stanowi znaczne ułatwienie. Należy jednak pamiętać o tym, że czynny żal powinien wówczas zostać opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym – zaznacza dr Grzegorz Keler.
Czynny żal złożony przez pełnomocnika
Mariusz Palian dodaje z kolei, że sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, jeżeli błąd w JPK popełnił podmiot zewnętrzny np. biuro rachunkowe i to ono samo chciałoby swój błąd naprawić. Ekspert zauważa, że w środowisku prawniczym od ponad dziesięciu lat toczy się dyskusja nad możliwością złożenia czynnego żalu przez sprawcę za pośrednictwem pełnomocnika.
Przedstawiciele doktryny, opierając się o orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 października 1968 roku (sygn. II KR 140/68), stoją na stanowisku, że złożenie czynnego żalu na piśmie (w przeciwieństwie do ustnego zawiadomienia) jest możliwe za pośrednictwem pełnomocnika.
- Przytoczone orzeczenie zostało jednak wydane na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy, toteż jego aktualność jest czasem poddawana pod wątpliwość. Nasze doświadczenie pokazuje, że organy podatkowe nie zawsze akceptują czynny żal złożony przez pełnomocnika, choć większość z nich dopuszcza takie rozwiązanie. Organy wymagają jednak, aby pełnomocnik posiadał ogólne pełnomocnictwo udzielone przez podatnika lub pełnomocnictwo szczególne z wyraźnie wskazanym zakresem umocowania – podkreśla Mariusz Palian.
Czytaj w LEX: Możliwości uniknięcia kary przez sprawcę przestępstwa (wykroczenia) skarbowego >
W praktyce, jak się okazuje, takie pełnomocnictwa nie są powszechne. Jeżeli biuro rachunkowe złoży czynny żal w imieniu podatnika bez odpowiedniego umocowania, autodenucjacja okaże się nieskuteczna. - Z naszego doświadczenia wynika, że zazwyczaj udzielane biurom rachunkowym pełnomocnictwa do podpisywania deklaracji, jak również ogólne pełnomocnictwa do reprezentowania podatników przed organami podatkowymi nie uprawniają do złożenia skutecznego czynnego żalu. Jeżeli zatem biura rachunkowe ciągle tego nie zrobiły powinny niezwłocznie zweryfikować posiadane przez siebie pełnomocnictwa od klientów pod kątem możliwości składania czynnego żalu w jego imieniu a w razie konieczności takie pełnomocnictwo od klienta uzyskać – podpowiada Mariusz Palian.
Zobacz w LEX: Kalendarz najważniejszych zmian w podatkach w 2021 r. >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
