Polski Ład wprowadził zmiany w zakresie amortyzacji, które polegają na wyłączeniu z kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych. Wydatki na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie budynków i lokali mieszkalnych począwszy od 1 stycznia 2022 r., nie stanowią kosztów uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne.
Jednocześnie, na podstawie przepisu przejściowego podatnicy mogą do końca 2022 r., zaliczać do kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne od tych nieruchomości, nabytych lub wytworzonych przed 1 stycznia 2022 r. Od 1 stycznia 2023 r. żaden podatnik nie będzie mógł już zaliczać do kosztów podatkowych przedmiotowych odpisów amortyzacyjnych.
Sprawdź w LEX: Odpisy amortyzacyjne jako koszty uzyskania przychodów - PROCEDURA w LEX krok po kroku >>>
Rok podatkowy inny niż kalendarzowy
Skoro podatnicy na podstawie przepisu przejściowego mogą od wprowadzenia zmian jeszcze przez rok korzystać z prawa do amortyzacji to powstaje pytanie co w przypadku podatników, których rok podatkowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym?
Takie wątpliwości miał pewien podatnik, ze względu na obowiązujący u niego rok podatkowy, który kończyć się będzie nie w dniu 31 grudnia 2022 r., ale 30 września 2023 r. Podatnik uważa, że powinien on mieć prawo do amortyzowania do zakończenia roku podatkowego, rozpoczynającego się w 2022 r. czyli właśnie do 30 września 2023 r., bowiem w przeciwnym razie nie zachowana zostanie konstytucyjna zasada równości wobec prawa, a naruszenie zasad ochrony praw nabytych i zasady ochrony interesów w toku będzie w stosunku do niego jeszcze większe, niż w stosunku do podatników, którzy przyjęli rok kalendarzowy jako rok podatkowy.
Czytaj w LEX: Amortyzacja nieruchomości w PIT i CIT na przykładach >>>
Czytaj w LEX: Amortyzacja nieruchomości w podatku dochodowym od osób prawnych >>>
W interpretacji z 17 października 2022 r. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie przyznał mu jednak racji (nr 0111-KDIB1-1.4010.495.2022.1.SH). Uznał, że nawet ze względu na obowiązujący u niego rok podatkowy, który kończyć się będzie 30 września 2023 r. nie będzie mieć on prawa do amortyzowania budynków mieszkalnych lub lokali mieszkalnych dłużej niż do końca 2022 r. Stwierdził, że organy podatkowe nie są władne do dokonywania kontroli zgodności unormowań polskiego prawa podatkowego z postanowieniami Konstytucji. Wydawane przez organ interpretacje przedstawiają jedynie pogląd organu na interpretowane zagadnienie.
Zobacz również: Pochodzenie samolotu i miliona na koncie trzeba udowodnić >>
Czytaj w LEX: Optymalizacja amortyzacji - przedstawienie najkorzystniejszych metod z ograniczeniami i przypadki szczególne >>>
Eksperci: Podatnikom pozostaje droga sądowa
- Dyrektor KIS oparł swoje stanowisko na literalnej wykładni przepisów, które faktycznie wprost wskazują na możliwość amortyzacji budynków i lokali mieszkalnych nie dłużej niż do 31 grudnia 2022 r. Interpretacja zupełnie pomija szczególną okoliczność w jakiej znajduje się podatnik, tj. fakt, że rok podatkowy nie pokrywa się z kalendarzowym – zauważa Grzegorz Niebudek, adwokat, doradca podatkowy, partner zarządzający w LTCA.
Ekspert dodaje, że w podatkach dochodowych zasadą jest, że zmiany wchodzą w życie od pierwszego dnia danego roku podatkowego a nie w jego trakcie. - Niestety, w opisanej sytuacji doszło do niekorzystnej zmiany zasad opodatkowania w trakcie roku podatkowego, co narusza fundamentalne interesy podatnika. Jeśli do tego dodamy, że sprawa odnosi się do podatnika, który nabył budynki i lokale mieszkalne przed 2022 r., mamy do czynienia z rażącym naruszeniem zasady ochrony praw nabytych – podkreśla Grzegorz Niebudek.
Jego zdaniem, wprowadzony zakaz amortyzacji budynków i lokali mieszkalnych pozbawia podatnika praw nabytych i dodatkowo robi to w trakcie trwającego roku podatkowego.
- Należy mieć nadzieję, że orzecznictwo sądów administracyjnych uwzględni argumenty podatników, gdyż wprowadzone przepisy budzą poważne wątpliwości natury konstytucyjnej i finalnie mogą doprowadzić do bankructwa wielu przedsiębiorstw – podkreśla Grzegorz Niebudek.
Czytaj w LEX: Zaprzestanie działalności i umowa przewłaszczenia a prawo do amortyzacji >>>
Podobnie ocenia sytuację kolejny ekspert, zwracając uwagę, że podatnik powinien rozważyć drogę sądową. - Stanowisko dyrektora KIS w przedmiotowej sprawie jest prawidłowe. Ustawodawca nie wprowadził tutaj odmiennych regulacji dla podmiotów, którzy mają przesunięty rok obrotowy – ocenia Bartosz Tomczak, prawnik, konsultant podatkowy. Wskazuje, że podatnik powołał się na konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.
- Organy podatkowe nie mają kompetencji do kontroli zgodności ustaw z Konstytucją RP. Takie prawo przysługuje w Polsce jedynie Trybunałowi Konstytucyjnemu. Podatnik, chcący powołać się na powyższą zasadę po wyczerpaniu drogi sądowej, powinien wnieść skargę konstytucyjną do TK i tam dochodzić swoich praw związanych z przedmiotową sprawą – radzi Bartosz Tomczak.
Argumenty te potwierdza kolejny ekspert, zwracając uwagę, że problem nastręcza kwestia zmiany przepisów w czasie ich stosowania w kontekście zasady ochrony praw nabytych. - Zasada ta sprowadza się do niezmieniania „reguł gry w czasie meczu”. A przecież z uwagi na dotychczasowe przepisy, mecz ten miał być wyjątkowo długi. W przypadku lokali używanych amortyzacja wynosiła 10 lat, a w przypadku nowych 66 – podkreśla Michał Zieliński, adwokat w GWW.
Ekspert wskazuje, że podatnik, który w 2018 r. decydował się na zakup mieszkania (często na kredyt), spodziewał się, że będzie mógł je amortyzować przez kolejne 10 lub 66 lat, co powodowało, że na tamten czas decyzja ta wydawała mu się rentowna, z uwzględnieniem wszystkich potencjalnych ryzyk, takich jak ryzyko kredytowe czy potencjalny spadek wartości nieruchomości.
- W mojej ocenie postawienie tego zarzutu wobec komentowanych zmian wydaje się jak najbardziej trafne i jestem ciekawy rozstrzygnięcia tego zagadnienia przez sądy, jeśli wnioskodawca zdecyduje się na zaskarżenie tej interpretacji. Uważam, że, zarzut ten należy rozpatrywać możliwie szeroko – nie tylko w kontekście podatników o innym niż kalendarzowy roku podatkowym, ale wszystkich których ta zmiana dotknęła – podkreśla Michał Zieliński.
Ekspert wskazuje, że znajdzie tu zastosowanie interpretacja przyjęta przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku P 10/11.
Ważny wyrok Trybunału Konstytucyjnego
- W przypadku zmiany przepisów o amortyzacji, jak zaleca Trybunał, ustawodawca powinien odroczyć wejście w życie przepisów, w stosunku do podatników którzy rozpoczęli już amortyzację do czasu jej dokończenia. Zgodnie ze wspomnianym wyrokiem zmiana prawa dotychczas obowiązującego, która pociąga za sobą niekorzystne skutki dla sytuacji prawnej podmiotów, powinna być więc dokonywana z zastosowaniem techniki przepisów przejściowych. Sytuacja prawna tych jednostek powinna być regulowana przez przepisy przejściowe w taki sposób, by mogły mieć czas na dokończenie przedsięwzięć, podjętych na podstawie wcześniejszej regulacji w przeświadczeniu, że będzie ona miała charakter stabilny – podkreśla Michał Zieliński.
Wskazuje on, że w okolicznościach, gdy zasady opodatkowania, w oparciu, o które planowane jest podejmowanie inwestycji oraz ich rentowność na kolejne lata, zmieniają się z roku na rok, planowanie podatkowe staje się niemożliwe. Wpływa to negatywnie zarówno na rodzimych przedsiębiorców, jak i inwestorów zagranicznych.
- Pomimo iż zgadzam się z oceną wnioskodawcy co do konstytucyjności komentowanej zmiany, z perspektywy bezpieczeństwa podatkowego zalecam raczej wystąpienie o interpretację podatkową, a następnie zaskarżenie jej niż kontynuację odpisów amortyzacyjnych po 2022 r. – radzi Michał Zieliński.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
