Naczelny Sąd Administracyjny kilka dni temu zajmował się sprawą podatniczki, która nie potrafiła wytłumaczyć, skąd miała pieniądze na samolot i środki na koncie, a także, czy pochodziły one z opodatkowanych źródeł przychodu.
- Orzeczenia sądów czy decyzje organów podatkowych dotyczących nieujawnionych źródeł przychodów budzą zawsze sporo emocji. Najczęściej przez to, że ostateczna ocena uprawdopodobnienia przez podatnika pochodzenia środków należy do organów podatkowych, opierających się zwykle na niekompletnym materiale dowodowym – uważa Grzegorz Ogórek, starszy menedżer w kancelarii Vialto Partners.
Czytaj w LEX: Dowody w postępowaniach w sprawie nieujawnionych źródeł przychodów >>>
Sprawdź w LEX: Czynności sprawdzające - nieujawnione źródła przychodu >>>
Spór w głównej mierze dotyczył tego, czy skarżąca w 2008 r. zgromadziła mienie w postaci samolotu o wartości 2,8 mln dolarów. Zdaniem organu, nabyła go od pewnej firmy, co potwierdza m.in. informacja uzyskana od duńskich władz podatkowych a także oświadczenie złożone przez holenderskiego funkcjonariusza służby śledcze, złożone w toku holenderskiego postępowania karnego.
WSA stwierdził, że organy nie ustaliły, jak zakończyła się sprawa prowadzona przez zagraniczne organy ścigania. Wskazał, że ustalenia podjęte podczas innych postępowań powinny zostać poddane swobodnej ocenie w powiązaniu z innymi dowodami zgromadzonymi w sprawie. Sąd uznał, że skarżąca uprawdopodobniła, że przypisanie jej nabycia w 2008 r. mienia w postaci samolotu jest nieuprawnione.
Fiskus wniósł skargę kasacyjną, po rozpatrzeniu której NSA wyrokiem z 14 czerwca 2018 r. sygn. akt II FSK 1687/16 ją oddalił. Nie uznał bowiem za słuszne zarzuty organu i podzielił stanowisko, że w sprawie bez dostatecznych podstaw przypisano skarżącej zgromadzenie w 2008 r. mienia w postaci samolotu. Uznał, że wokół omawianej kwestii istniało wiele wątpliwości, które nie zostały wyjaśnione, tylko rozstrzygnięte na niekorzyść skarżącej.
PROCEDURA w LEX: Nieujawnione źródła przychodu >>>
Czytaj w LEX: Postępowanie w przedmiocie dochodów nieujawnionych - krok po kroku >>>
Organy odpuściły samolot, ale miliona na koncie już nie
Sądy wskazały na konieczność dodatkowych ustaleń w zakresie zgromadzenia mienia w postaci samolotu. Organy przeprowadziły ponowne postępowanie. Tym razem orzekły w tej kwestii na korzyść skarżącej.
Jednak stwierdziły, że część środków znajdujących się na koncie podatniczki, to środki co do których skarżąca nie udowodniła, ani też nie uprawdopodobniła, że pochodziły ze źródła opodatkowanego lub wolnego od opodatkowania, mogącego służyć jako pokrycie wydatków i zgromadzonego mienia. Podatniczka powołała się na umowę pożyczki. - Jako dowód w takim postępowaniu może posłużyć wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem, czyli wszelkie dokumenty, deklaracje, zeznania, wydruki, wyciągi, ale również i oświadczenia, a także zeznania świadków – podkreśla Grzegorz Ogórek.
Ekspert zauważa, że w praktyce dość często można spotkać się ze sprawami z zakresu nieujawnionych źródeł przychodu, w trakcie których podatnik wskazuje na darowiznę bądź pożyczkę jako źródło uzyskania środków.
Zobacz również: Najstarszy zawód świata bez PIT, ale z ryzykiem opodatkowania VAT >>
Czytaj w LEX: Podatek od dochodu z nieujawnionych źródeł przychodu nie podlega zwrotowi (II FSK 1295/16) >>>
- Oczywiście to podatnik powinien udowodnić okoliczności otrzymania darowizny lub pożyczki. Jeśli w trakcie postępowania podatkowego podatnik powoła się na darowiznę lub pożyczkę to zamiast sankcyjnej 75 proc. stawki zapłaci odpowiednią stawką podatku od spadków i darowizn albo podatku od czynności cywilnoprawnych. Ale to czy doszło do darowizny czy też pożyczki, również podlega ocenie organu podatkowego – czyli podatnik musi mieć dowody zawarcia takiej transakcji – podkreśla Grzegorz Ogórek.
Tłumaczenia podatniczki były jednak pokrętne, często zmieniane w toku postępowania. Spór trwał wiele lat.
Czytaj w LEX: Zgłoszenie nabycia spadku a możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn >>>
WSA i NSA: Podatniczka nie uprawdopodobniła pochodzenia pieniędzy
Ostatecznie WSA w Gorzowie Wlkp. wyrokiem z 24 października 2019 r. (I SA/Go 567/19), a następnie NSA wyrokiem z 27 września 2022 r. (II FSK 193/20) oddaliły skargi podatniczki.
WSA stwierdził, że pewne kwestie były już przesądzone i nie mogły być przedmiotem ponownego rozpoznania, czego domagała się skarżąca.
Podatniczka twierdziła, że nie zostały uwzględnione dowody co do stanu jej posiadania.
Podobnie orzekł NSA stwierdzając, że rozpatrując sprawę ponownie, nie może formułować nowych ocen prawnych, które pozostawałyby w sprzeczności z wcześniej wyrażoną oceną w uzasadnieniu wyroku. - Prawidłowo sąd uznał, że skarżąca nie uprawdopodobniła źródła pochodzenia środków – stwierdziła sędzia sprawozdawca.
Czytaj w LEX: PIT: terminowy zwrot podatku od nieujawnionych źródeł wyłącza oprocentowanie >>>
Eksperci: wyjaśnienia podatnika muszą być wiarygodne i spójne
- W zakresie postępowania z tytułu nieujawnionych przychodów to na podatniku ciąży obowiązek wykazania pokrycia jego wydatków w przychodach (dochodach) opodatkowanych lub nieopodatkowanych - zauważa Agnieszka Fijałkowska-Wocial, doradca podatkowy w kancelarii LTCA Zarzycki Niebudek Kubicz.
Ekspertka dodaje, że sądy administracyjne wielokrotnie podkreślały, iż wyjaśnienia muszą być wiarygodne, spójne i racjonalne, nie mogą to być jedynie gołosłowne twierdzenia, niepoparte żadnymi rozsądnymi argumentami.
- Na takiej argumentacji oparł się również WSA w tej sprawie wskazując, że zmienność wyjaśnień składanych w toku postępowania, brak spójności i logiki w zeznaniach i wyjaśnieniach co do istotnych okoliczności z nią związanych, a także brak jakichkolwiek materialnych dowodów przekazania środków pieniężnych w kwocie 900 tys. zł - czyni zasadnym przyjęcie, że powyższa okoliczność nie została udowodniona ani też uprawdopodobniona – podkreśla Agnieszka Fijałkowska-Wocial.
Argumenty te powielił NSA.
Podstawa do wznowienia postępowania
Eksperci wskazują na okoliczności wzruszenia postępowania. Czy jest to możliwe np. w sytuacji odnalezienia dokumentów czy przypomnienia pewnych faktów po latach?
- W takiej sytuacji istnieje podstawa do wzruszenia takiego wyroku. W mojej ocenie taką podstawą może stanowić art. 273 p.p.s.a. pozwalający żądać wznowienia postępowania w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy. Jednak dodatkowym warunkiem jest, aby strona nie mogła z nich korzystać w poprzednim postępowaniu – podkreśla Agnieszka Fijałkowska-Wocial.
Czytaj w LEX: Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego - KOMENTARZ PRAKTYCZNY >>>
Jeśli podatnik odnajdzie jakieś dokumenty wskazujące na pochodzenie przychodu, ale po zakończeniu postępowania i wydania decyzji negatywnej, to może on wskazać je jako dowód w odwołaniu od decyzji.
- Jeśli decyzja jest ostateczna (brak możliwości odwołania), to można próbować wzruszyć taką decyzję w trybie nadzwyczajnym. Wówczas chyba jedynym słusznym trybem jest wznowienia postępowania. Wzruszenie decyzji ostatecznej jest możliwe, jeśli m.in. nastąpiło ujawnienie nowych okoliczności lub dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, ale były nieznane organowi, który wydał decyzję. Oczywiście organ podatkowy bada czy wszczęcie tego postępowania jest uzasadnione i czy faktycznie są to nowe dowody – twierdzi Grzegorz Ogórek.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
