Wszczynanie przez organy skarbowe postępowań karnych skarbowych tuż przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego było prawdziwą zmorą podatników. Z tego powodu do sądów administracyjnych wpływało wiele skarg, ale stanowiska sądów w tej sprawie były rozbieżne. Niektóre składy orzekały, że sąd administracyjny nie ma prawa badać postępowania karnego skarbowego z uwagi na jego karny charakter. W sprawie interweniował m.in. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców i Fundacja Praw Podatnika.
Konsekwencją tych rozbieżności w orzecznictwie i przyłączaniu się do skarg Rzecznika MŚP i Fundacji PP było wydanie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały I FPS 1/21. NSA stwierdził w tej uchwale, że ocena przesłanek zastosowania przez organy podatkowe przy wydawaniu decyzji podatkowej art. 70 par. 6 pkt 1 w zw. z art. 70c - Ordynacja podatkowa mieści się w granicach sprawy sądowej kontroli legalności tej decyzji.
Zobacz również: Postępowania karne skarbowe tuż przed przedawnieniem ciągle problematyczne >>
Terminy przedawnienia w ordynacji podatkowej
Przypomnijmy, że art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej stanowi, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Z kolei w myśl art. 70c ordynacji, organ podatkowy właściwy w sprawie zobowiązania podatkowego, z którego niewykonaniem wiąże się podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, zawiadamia podatnika o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania najpóźniej z upływem terminu przedawnienia.
Sądy mogą badać zasadność postępowania
Uogólniając więc, w uproszczeniu można stwierdzić, że NSA we wspomnianej uchwale zezwolił sądom administracyjnym na ocenę czy postępowanie karne skarbowe w danej sprawie nie miało na celu tylko i wyłącznie przerwania biegu terminu przedawnienia i umożliwienia organom skarbowym nękania dalej podatnika.
Uchwała została przyjęta z entuzjazmem przez podatników. A teraz mamy kolejny dobry akcent w tym aspekcie. Mianowicie Rzecznik MŚP przyłączył się do postępowania prowadzonego przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Łodzi w związku ze złożoną skargą spółki na decyzję dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi w części uchylającej decyzję naczelnika Urzędu Skarbowego w Piotrkowie Trybunalskim określającą wysokość zobowiązania w podatku od towarów i usług za miesiąc luty i marzec 2014 r. W decyzji tej DIAS w Łodzi uznał, iż nie została ona wydana w warunkach przedawnienia zobowiązania podatkowego.
PROCEDURA: Stan zawieszenia postępowania podatkowego >
WSA: Uchwała NSA ma znaczenie także dla wcześniejszych spraw
WSA w Łodzi wyrokiem z 3 lutego 2022 r. (sygn. akt I SA/Łd 530/20) uchylił zaskarżoną decyzję dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Piotrkowie Trybunalskim. WSA w Łodzi uwzględnił pogląd prawny przedstawiony przez NSA w uchwale o sygn. akt I FPS 1/21 uznając, że w skarżonej decyzji ze względu na wszczęcie postępowania karnego-skarbowego tuż przed upływem terminu przedawnienia organ podatkowy obowiązany był do wykazania jakie czynności podejmował w postępowaniu i które okoliczności wyjaśniałyby podatnikowi, że wszczęcie postępowania karnego-skarbowego nie miało jedynie na celu zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
- Przedsiębiorca ma prawo oczekiwać, aby organ w treści decyzji odniósł się do wszystkich istotnych okoliczności w sprawie w tym kwestii prawidłowości zawieszenia biegu terminu przedawnienia, co wpisuje się w wynikającą z Konstytucji Biznesu zasadę zaufania do organów administracji – komentuje Adam Abramowicz, rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.
WSA stwierdził, że uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego ma zastosowanie także do decyzji wydanych przed jej podjęciem. Jest to kolejna dobra wiadomość dla podatników na gruncie orzecznictwa administracyjnego. - Sąd słusznie zauważył, że badanie zasadności i ocena zawieszenia biegu terminu przedawnienia jest i zawsze była obowiązkiem organu wydającego decyzję, zwłaszcza drugiej instancji, jak i sądów administracyjnych. To kolejny krok do ujednolicania linii orzeczniczej dotyczącej instrumentalnego wszczynania postępowania karnego skarbowego – podkreśla Wojciech Kliś, doradca podatkowy.
Ekspert ocenia, że niewątpliwie podatnicy pokrzywdzeni przez bezprawie urzędnicze mają ciągle szanse na pozytywne rozstrzygnięcia.
- Pamiętajmy jednak, że organy szukają nowych dróg do manipulowania terminami przedawnienia, m.in. przez zarządzenie zabezpieczenia – ostrzega Wojciech Kliś.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
