Wnioskodawca jako czynny podatnik VAT prowadzi działalność gospodarczą w zakresie konserwacji i naprawy pojazdów samochodowych, opodatkowaną na zasadach ogólnych, a przy tym ewidencję księgową w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W 1998 r. zakupił razem z prawem wieczystego użytkowania budynek produkcyjny służący w prowadzonej działalności, który został wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a jego amortyzacja była zaliczana do kosztów uzyskania przychodów.

Fakt nabycia budynku został udokumentowany fakturą, od której został odliczony podatek VAT. Od momentu nabycia budynek nie był w żaden sposób ulepszany, wnioskodawca był jedynym właścicielem nieruchomości. Po 24 latach bycia w posiadaniu nieruchomości, wnioskodawca postanowił przenieść umową dożywocia (na podstawie aktu notarialnego) prawo własności budynku użytkowanego jako środek trwały w prowadzonej działalności wraz z prawem wieczystego użytkowania gruntu na rzecz syna i synowej w zamian za dożywotnie utrzymanie. Syn i synowa wnioskodawcy zadeklarowali opiekę w postaci wspólnego zamieszkania, dostarczenia wyżywienia, ubrań, opału oraz światła, fachowej pomocy i pielęgnowania w czasie choroby, a także organizację pogrzebu odpowiadającego miejscowym zwyczajom. Po podpisaniu aktu notarialnego wnioskodawca zaznaczył, że wycofał budynek produkcyjny z ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zobacz również: Przedsiębiorca może darować żonie poleasingowe auto bez VAT >>

Czytaj w LEX: Prawne aspekty opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpłatnego zbycia nieruchomości w drodze umowy dożywocia >>>

Problematyczne opodatkowanie umowy dożywocia

Dla wnioskodawcy problematyczne wydawało się opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych przekazania w drodze umowy dożywocia budynku produkcyjnego. Uznał przeniesienie prawa własności nieruchomości na podstawie umowy dożywocia za źródło przychodu z tytułu zbycia środka trwałego i przychód z działalności gospodarczej. 

Jednakże istnienie źródła przychodu, z którym wiąże się powstanie obowiązku podatkowego (zbycie nieruchomości będącej składnikiem działalności gospodarczej) oraz ustalenie podmiotu zobowiązanego do zapłaty podatku nie skutkuje możliwością określenia przychodu z tytułu zbycia nieruchomości w wyniku podpisania umowy o dożywocie. Dlatego wnioskodawca wychodził z założenia, że przychód uzyskany z tytułu przekazania nieruchomości w drodze zawartej umowy dożywocia nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i takie stanowisko, zdaniem dyrektora KIS, jest prawidłowe (interpretacja podatkowa z 5 stycznia 2023r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.905.2022.3.MAP).

Czytaj w LEX: Wybrane problemy prawa podatkowego związane z zawarciem umowy o dożywocie >>>

 

Podatki 2023 ebook

Sprawdź  

Zwolnienie z VAT możliwe do zastosowania

Wnioskodawca miał również wątpliwości odnośnie możliwości zwolnienia czynności przekazania nieruchomości z opodatkowania VAT. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, zwolnieniu z VAT podlega dostawa budynków, budowli lub ich części, jeżeli nie została dokonana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim albo pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku upłynął okres dłuższy niż dwa lata. Biorąc pod uwagę fakt, że po zakupie budynek nie był w żaden sposób ulepszany, minął również okres dwóch lat od pierwszego zasiedlenia, wnioskodawca uważał, że przekazanie budynku na podstawie zawartej umowy dożywocia stanowiące nieodpłatną dostawę towarów w rozumieniu przepisów podatkowych będzie korzystało ze zwolnienia z VAT i takie stanowisko również zostało przez organ interpretujący uznane za prawidłowe (interpretacja indywidualna z 3 stycznia 2023 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.779.2022.4.MG).

WZORY DOKUMENTÓW:

 

Materialny wymiar umowy dożywocia

W pierwszej kolejności warte uwagi są cechy charakterystyczne umowy dożywocia, bowiem jak podkreślił organ interpretujący – dożywotnik jako zbywca nieruchomości uzyskuje dożywotnie utrzymanie zaspokajające jego podstawowe wymagania życiowe bez potrzeby zdobywania środków na ich zaspokojenie. Tym samym świadczenie dożywotnika ma swój odpowiednik w świadczeniach nabywcy nieruchomości. Co do odpłatności umowy dożywocia, organ wskazał, że zbywca dokonujący przysporzenia nie czyni tego kosztem własnego majątku, bowiem w zamian uzyskuje ekwiwalent o określonym wymiarze materialnym i finansowym. Dlatego warto podkreślić w ślad za organem, że po stronie zbywcy nie dochodzi do bezpłatnego przysporzenia kosztem własnego majątku, a sam nabywca nie ma żadnych ograniczeń w rozporządzaniu nabytą nieruchomością, mimo zobowiązań wobec dożywotnika. Sama umowa nie prowadzi do uzyskania określonego przychodu czy otrzymania dóbr materialnych, ale ma zagwarantować egzystencję w przyszłości przez czas nieokreślony.

Odnośnie braku opodatkowania czynności przekazania nieruchomości podatkiem dochodowym, dyrektor KIS powołując się na przepisy ustawy przedmiotowej i wymienione w nich źródła przychodów osiąganych przez osoby fizyczne wskazał, że opodatkowaniu PIT podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem wskazanych w ustawie jako podlegających zwolnieniu oraz od których zaniechano poboru podatku. Przychodami z działalności gospodarczej są zarówno przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą jak i przychody uzyskane ze sprzedaży tych składników majątku, które zostały z działalności gospodarczej wycofane.

 

Brak przychodu to brak opodatkowania

Jak stwierdził organ podatkowy, w przypadku zbycia nieruchomości w drodze umowy dożywocia nie można mówić o przychodzie w postaci kwoty pieniężnej – w tym przypadku jest to wartości niepoliczalna o nieustalonej konkretnie wysokości, rozłożona w nieokreślonym okresie czasu. Nie występuje cena, a dożywotnik nie otrzymuje żadnego świadczenia odpowiadającego wartości zbytej nieruchomości. Sama wartość odpowiadająca zawartej umowie zależy od różnych czynników, także losowych, na które żadna ze stron umowy nie ma wpływu. W związku z powyższym przekazanie budynku produkcyjnego w drodze umowy o dożywocie skutkujące otrzymaniem określonych świadczeń przez wnioskodawcę nie spowoduje powstania dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Czytaj w LEX: Podatkowe skutki zawarcia umowy dożywocia >>>

Z kolei odnośnie zwolnienia z opodatkowania VAT czynności przekazania nieruchomości, dyrektor KIS tak jak ustawodawca uznał, że pojęcie gruntów zabudowanych spełnia ustawową definicję towaru, a ich sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju. Dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT, kiedy wykonywane są odpłatnie, przy czym mogą być opodatkowane właściwą stawką VAT albo korzystać ze zwolnienia podatkowego tak jak z reguły dostawa budynków, budowli lub ich części (wyjątki są związane m. in. z pierwszym zasiedleniem budynku). Jednakże zdaniem wnioskodawcy, przekazanie budynku w ramach umowy dożywocia nie było dokonane w ramach pierwszego zasiedlenia, nieruchomość nie była również ulepszana, zatem sama czynność przekazania korzystała ze zwolnienia z VAT zgodnie z przepisami ustawy przedmiotowej tak jak i przekazanie prawa użytkowania wieczystego gruntu, na którym posadowiony był budynek.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.