Przedsiębiorca, który popadł w zadłużenie zagrażające jego płynności finansowej musi liczyć się z tym, że wierzyciele będą domagać się przeprowadzenia egzekucji z jego przedsiębiorstwa. Rozwiązania są tutaj dwa: sprzedaż (całości lub ewentualnie części) firmy lub objęcie jej zarządem przymusowym i przekazywanie wypracowywanych dochodów na rzecz wierzycieli. Każdy z tych mechanizmów ogranicza właściciela firmy w prawie do swobodnego zarządzania nią. Jak więc przebiega egzekucja z przedsiębiorstwa?

Kiedy w grę wchodzi sprzedaż

W Kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.) funkcjonują przepisy, na mocy których możliwe jest przeprowadzenie egzekucji poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa. Mowa tu przede wszystkim o art. 1064(14) – art. 1064(23) k.p.c. Na gruncie tych przepisów pojęcie „przedsiębiorstwo” należy rozumieć zgodnie z jego definicją zawartą w art. 55(1) Kodeksu cywilnego (k.c.), a więc jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej.

Sądy zauważają, że orzeczenie o przeprowadzeniu egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa nie może być dowolne, a jest uzależnione od ustalenia czy w ten sposób interesy wierzycieli będą zaspokojone w większym stopniu niż przy przeprowadzeniu egzekucji oddzielnie z poszczególnych składników przedsiębiorstwa. Poza tym - przy rozważeniu tego sposobu przeprowadzenia egzekucji - konieczne jest wykazanie, że przedsiębiorstwo znajduje się w ruchu i prowadzi w dalszym ciągu swoją typową działalność. Te wszystkie przesłanki muszą zachodzić na dzień złożenia wniosku o przeprowadzenie egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa (postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu z 20 maja 2014 r., II Cz 262/14).

 

Sprawdź również książkę: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie egzekucyjne. Art. 758-1095(1) >>


Innymi słowy, wierzycielom zadłużonego przedsiębiorcy egzekucja przez sprzedaż jego firmy musi się opłacać. Wbrew pozorom nie zawsze jest to oczywiste, zwłaszcza, gdy wniosek o przeprowadzenie akurat tej formy egzekucji składa sam dłużnik, do czego ma prawo. Wówczas często rodzą się obawy, że tak naprawdę chce on wydłużyć w czasie egzekucję lub w inny sposób utrudnić jej przebieg. Oczywiście takie podejrzenia mogą okazać się zupełnie bezpodstawne, ale organ egzekucyjny musi kierować się obiektywni ocenami badając, który z dostępnych sposobów egzekucji jest najmniej uciążliwy dla dłużnika. Znajduje tu zastosowanie 799 par. 1 k.p.c. stanowiący, że wierzyciel może wskazać wybrane przez siebie sposób albo sposoby egzekucji, ale organ egzekucyjny stosuje sposób egzekucji najmniej uciążliwy dla dłużnika.

Jak w praktyce wygląda sprzedaż firmy

Jeżeli egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa okaże się dopuszczalna, to sąd - wydając postanowienie o jej wszczęciu - ustanawia zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem (art. 1064(15) par. 1 k.p.c.). Podstawowym obowiązkiem zarządcy przymusowego jest niezwłoczne sporządzenie bilansu firmy (art. 1064(17) par. 1 k.p.c.). Celem tej czynności jest oszacowanie wartości przedsiębiorstwa, a - co za tym idzie - ceny, po której powinno zostać ono sprzedane. Dokładny sposób dokonania wyceny zależy od tego, czy dłużnikowi i wszystkim wierzycielom udało się ustalić cenę sprzedaży.

Jeżeli takie ustalenia zapadły, to nie ma konieczności dokonywania wyceny przez biegłego. Natomiast w razie braku porozumienia co do ceny sprzedaży, wycena musi zostać przeprowadzona przez dwóch biegłych. W razie rozbieżności w ich wycenie, wątpliwości rozstrzyga sąd, którego zadaniem staje się wówczas ustalenie wartości przedsiębiorstwa (art. 1064(17) par. 2 k.p.c.). Dopiero gdy wartość ta zostanie ustalona, można przejść do sprzedaży.

Najczęściej przeprowadza się ją w dwóch etapach. Pierwszy stanowi sprzedaż z wolnej ręki, realizowana po złożeniu wniosku przez dłużnika lub wierzyciela. Sprzedaż z wolnej ręki nie może nastąpić poniżej ceny wartości szacunkowej – chyba, że wszyscy wierzyciele i dłużnik wyrażą na to zgodę (art. 1064(18) k.p.c.). Jeżeli pierwsza sprzedaż z wolnej ręki nie dojdzie do skutku, sąd wyda postanowienie nakazujące sprzedaż w drodze licytacji, chyba że wierzyciele zgodzą się na ponowną sprzedaż z wolnej ręki (art. 1064(20) par. 1 k.p.c.).

 

Praca na spłatę długów

Niekoniecznie egzekucja z przedsiębiorstwa musi przebiegać przez jego sprzedaż. Na mocy art. 1064(1) par. 1 k.p.c. wobec dłużnika prowadzącego działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa dopuszczalne jest przeprowadzenie egzekucji poprzez ustanowienie zarządu przymusowego. Wówczas dochody uzyskiwanie z biznesu przeznaczane są na spłatę wierzycieli i regulowanie kosztów egzekucji. Oczywiście w egzekucji przez zarząd przymusowy sporym wyzwaniem pozostaje zapewnienie efektywnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dłużnik jest tu ograniczony w prawie zarządu i może samodzielnie dokonywać jedynie czynności zwykłego zarządu, a więc związanych z bieżącym administrowaniem firmą. Jednak zarządca również samodzielnie nie może podejmować inicjatyw przekraczających zakres zwykłego zarządu – do takich czynności niezbędna jest zgoda dłużnika i wierzycieli.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.