W tej chwili w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) znajdują się pytania prejudycjalne polskich sądów. Jeżeli na ich podstawie TSUE stwierdzi, że decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG) w sprawie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji narusza prawa konsumentów, a polski sąd administracyjny stwierdzi, że do wydania decyzji doszło z naruszeniem prawa, wówczas możliwe stałoby się dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od BFG.
Czytaj też: Poznański sąd pyta TSUE o ochronę roszczeń klientów Getin Banku
Pytania do TSUE mogą sprawy kredytobiorców Getin Noble Bank zamrozić na lata
Frankowiczom nie opłaca się czekać biernie na ogłoszenie upadłości Getinu
Unieważnienie umowy to podstawa
Zdaniem prawników obecnie najważniejsze jest unieważnienie umów oraz pozbycie się zadłużenia z tytułu toksycznych kredytów frankowych.
- Frankowicze oczywiście będą zgłaszać wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, lecz lista wierzycieli jest długa, m.in. obligatariusze, akcjonariusze, a majątek bardzo mały. Nie ma możliwości odzyskania środków od banku. Trzeba pamiętać, że na liście wierzycieli są podmioty bardziej uprzywilejowane w zakresie spłaty, jak chociażby BFG – tłumaczy Daniel Ostaszewski, wspólnik w kancelarii Czyżewski Nowojski.
Czytaj w LEX: Przymusowa restrukturyzacja banku a roszczenia frankowiczów >
Wniosek o ogłoszenie upadłości Getin Noble Banku rodzi pytanie, czy w wypadku ukończenia postępowania upadłościowego z jednoczesnym brakiem zaspokojenia roszczeń kredytobiorcy, możliwe będzie uzyskanie jakiegokolwiek zaspokojenia roszczenia kredytobiorcy od innych podmiotów.
Czytaj w LEX: Umowy kredytu i pożyczki w przymusowej restrukturyzacji i w postępowaniu upadłościowym banku >
- O ile na chwilę obecną taka możliwość wydaje się wykluczona, to jednak stwierdzić należy, że doprowadzenie do powstania sytuacji, w której w majestacie prawa bank celowo postawiony zostaje w stan upadłości i wydzielona zostaje z jego majątku część „skażona”, z zamiarem późniejszego umorzenia zobowiązań względem kredytobiorców, jest rażąco sprzeczna z podstawowymi zasadami państwa prawa oraz, co bardziej niebezpieczne, tworzy precedens dla pozostałych banków, umożliwiając im identyczne załatwienie kredytów frankowych – uważa Beata Strzyżowska, radca prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Beata Strzyżowska.
Czytaj w LEX: Wpływ przymusowej restrukturyzacji i postępowania upadłościowego na strukturę organizacyjno-prawną banku >
Pytania prejudycjalne do TSUE mogą rozwiać wątpliwości
Pojawiają się wątpliwości, czy powstanie takiego stanu rzeczy nie powinno rodzić odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie Skarbu Państwa lub Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w kontekście braku zapewnienia pełnej i efektywnej ochrony konsumentów w związku z decyzją wydaną przez BFG 29 września 2022 roku w sprawie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji banku.
- Wątpliwości zostaną zapewne rozwiane po udzieleniu odpowiedzi na pytania prejudycjalne zadane przez Sąd Okręgowy w Poznaniu 15 marca 2023 r. Sąd zapytał, czy w związku z wydaniem przez BFG 29 września 2022 roku wadliwej decyzji w sprawie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku, niemożliwe stało się efektywne, pełne i faktyczne korzystanie przez konsumentów z ochrony i uprawnień przyznanych im na mocy dyrektywy 93/13 oraz przepisów kodeksu cywilnego w zakresie nieuczciwych postanowień umownych – mówi Beata Strzyżowska.
Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w podobnej sprawie z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.
Frankowiczom nie opłaca się również siedzieć z założonymi rękami. Jak wskazuje Tomasz Zaremba, radca prawny z kancelarii Bochenek i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych, kredytobiorca powinien wykorzystać wszelkie przysługujące mu środki prawne w celu zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności jeszcze przed ogłoszeniem upadłości Getin Noble Banku. Następnie, będzie obowiązany działać z należytą starannością na etapie postępowania upadłościowego. Ewentualne zaniedbania lub błędy kredytobiorcy popełnione w toku postępowania upadłościowego będą najprawdopodobniej skutkować negatywnymi konsekwencjami prawnymi, które mogą nie tylko uniemożliwić kredytobiorcy prawidłowe rozliczenie się z bankiem w toku tego postępowania, ale również wykluczyć możliwość dochodzenia przez niego roszczenia odszkodowawczego w przyszłości.
Zobacz linię orzeczniczą: Umorzenie wierzytelności upadłego poprzez potrącenie >
Konsument jest słabszą stroną umowy, więc powinien być chroniony
Zdaniem mec. Strzyżowskiej BFG nie zapewnił zgodności praktyki organów państwowych z wymogami dyrektywy 93/13. Zgodnie bowiem z ugruntowanym orzecznictwem TSUE, sądy państw członkowskich (a także inne organy państwowe), zobowiązane są do wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem UE, jego treścią i celem (effet utile). Obowiązek dokonywania wykładni zgodnej z prawem wspólnotowym, stanowi instrument służący zapewnieniu efektywności prawa unijnego w krajowym porządku prawnym (wyrok TSUE z 29 lipca 2019 roku w sprawie C‑516/17 Spiegel Online GmbH przeciwko Volkerowi Beckowi i orzecznictwo tam przywołane).
Zobacz procedurę: Dopuszczalność potrącenia wierzytelności wierzyciela z wierzytelnością upadłego na podstawie art. 93 oraz art. 95 p.u. >
- Jednocześnie dyrektywa 93/13 opiera się na założeniu, że to konsument jest słabszą stroną umowy i konieczne jest zapewnienie mu wysokiego poziomu ochrony. Ponadto państwa członkowskie mają obowiązek zagwarantować, że niedozwolone postanowienia umowne nie będą wiążące w żadnym zakresie dla konsumentów oraz zapewnić stosownie skutecznych środków zapobiegających stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami. Oznacza to, że sądy krajowe oraz inne organy państwa zobowiązane są do wyeliminowania wszystkich skutków powstałych w wyniku stosowania wobec konsumentów nieuczciwych postanowień umownych i zapewnienia efektywnych środków mających na celu przeciwdziałanie temu - podkreśla Beata Strzyżowska.
Zobacz procedury w LEX: Dopuszczalność potrącenia przez dłużnika upadłego, który nabył wierzytelność w drodze przelewu lub indosu >
Jeżeli TSUE stwierdzi, że decyzja BFG narusza prawa konsumentów, a polski sąd administracyjny uzna, że do wydania decyzji doszło z naruszeniem prawa, wówczas możliwe stałoby się dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od BFG.
- Do tego potrzebne jest jednak orzeczenie sądu administracyjnego. I tu pojawia się problem. Pamiętamy podobną sytuację z restrukturyzacją Idea Bank oraz finalną decyzją sądu administracyjnego. Sąd oddalił skargi na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji wobec Idea Bank, uznając, że decyzja nie została wydana z naruszeniem prawa. Obawiam się, że podobna sytuacja będzie miała miejsce również i tym razem. Finalnie frankowicze nie odzyskają nadpłat albo odzyskają je w kilku procentach – przewiduje Daniel Ostaszewski.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
